Işmaqdansa

(replika reaksiya + replika stimul
) təĢkil edir. Buna misal 
aĢağıdakı dialoqları göstərmək olar: 
1. -
Zəhmət olmasa, saat neçədir? 
- 
Beşə on dəqiqə qalıb. 
2. -
Gəlin tanış olaq. Mənim adım Azərdir. 
- 
Çox şadam. Vaqif. 
Hər iki dialoqda transakt aĢağıdakı vəziyyətlərdə təzahür 
edə bilər: 
Göstərilən 
A
nümunəsində transakt paraleldir. Bu tipli 
dialoqları bəzən «
unison» 
dialoqlar adlandırırlar. Ġdeal Ģəkildə 
bu zaman qarĢılıqlı anlaĢma üçün maneə gözlənilmir, yəni 
konfliktsiz Ģərait mövcuddur. Bunları konstruktiv dialoq adlandı- 
r
a bilməsək də, informasiya ehtiyacının tam ödənilməsi üçün 
unison dialoq yetərlidir. Lakin bu tipli dialoqlar 
Y+U
; 
V+Y
; 
V+U
və s. Ģəklində də, yəni 
B
nümunəsində göstərilən Ģəkildə də 
mümkündür. Bircə fərq onda ola bilər ki, transakt çarpazlaĢan 
olsun və bu zaman dialoqun süjetli formaya keçməsi ehtimalı 
böyüyür. Misal üçün: 

Zəhmət olmasa saat neçədir? 

Saatı neyləyirsən? Dünənki vaxtdır. 

Bir tamamda vağzalda olmalıyam. 

Təəssüf ki, saatım yoxdur. 

Sən də zarafat etməyə vaxt tapmısan… 
Çünki dialoq danıĢan və dinləyəni nəzərdə tutur. Ġkitərəfli 
ünsiyyətdə dildən istifadə olunur. Dil isə təfəkkürlə, dərketmə ilə 
əlaqədardır. Odur ki, fikir mübadiləsi qeyri-Ģüuri, mexaniki 
tərzdə baĢ vermir. DanıĢanın dediyi fikrə müvafiq olaraq 
dinləyən öz fikrini bildirməli olur. Bu transaktın nəticəsi təsdiq, 
inkar, etiraz, təkid, məsləhət ola bilər. 
Ola bilər ki, tərəflərin dialoqunda bir sıra naqisliklər müĢa- 
hidə olunsun. Bu yalnız strategiyadan doğa bilər, adresantın 
replikasına adresat əslində problemlə heç bir bağlılığı olmayan 
cavab verər və yaxud alternativ replika ortaya qoya bilər. Digər 
hallarda isə, ola bilər ki, qarĢı tərəfin hazırlığının olmaması 

---

31 
(yaxud aĢağı olması), müəyyən psixoloji faktorlar, habelə 
situasiya və Ģərait, dünyagörüĢü, status vəziyyəti dialoqun 
no
rmal axarda inkiĢafına mənfi təsir göstərsin. Məhz bu tipli 
yanaĢmanın nəticəsi olaraq danıĢan tərəflər arasında müna-
sibətlər