Issiqlik elektr stansiyalarda

2^t0^u,04

AMg
ir ~ ^C'M^u*>'^'
12,16
bu yerda CCa2+ va SMg2f suvdagi Ca2' v a Mgu kationlarining konsentratsiyasi, mg/1, 20, 04; 12, 16 - kalsiy va magniy kationlarining ekvivalent og‘irligi.
Agar 1 litr suv tarkibidagi kation va anionlaming mg-ekv
miqdori quyidagi tartibda bo‘lsa, masalan:
Cca2+=3, Cms2 -1 , C]\ja- ~1, Снсоз 3, Cso24-1 va Cd~ - 1 bunday suvlarda KYm=4, КНсо'з=3, KMg= l, Kk =3, KHK=2 mg-ekv bo‘ladi. Tabiiy suvlarda qattiqlik har xil miqdorda bo‘lganligi sababli ulami quyidagicha tavsiflash mumkin: agar suvning har litrida oum<i,5mg-ekv bo‘lsa, bunday suvlar yumshoq suvlar, Кум = 1,5 + 3mg-ekv oralig‘ida bo‘lsa, qattiqligi o‘rtacha, Кум = 3 + 6 mg-ekv oralig'ida bo'lgan suvlarning qattiqligi o‘rtachadan yuqori va nihoyat Qun >12 mg-ekv bo'lgan suvlar qattiqligi juda yuqori deb ataladi.
129

Suvning umumiv ishqoriyligi III tarkibidagi OH ,HCO^SO; , HSiOj', H}P04 ionlar va kuchsiz organik kislotalaming Na li birikmalari bilan tavsiflanadi. Masalan, suv tarkibida NaHC03, Na2C 0 3, КЧСЮз, КгС03, NaHSi03, Na2H P04 kabi birikmlar konsentratsiyasi qancha ko‘p bo‘!sa, uning umumiy ishqoriyligi ham Shuncha yuqori boMadi. Suvning umumiy ishqoriyligi tarkibidagi ionlar tunga qarab, turlicha boMadi. Gidratli ishqoriylik
/12/ - suvdagi ON', karbonatli ishqoriylik /Ik/ - suvdagi N S 0 3, silikatli ishqoriylik /Is/ —suvdagi HSiO^va SiO ", fosfatli ishqoriylik
/If/ —suvdagi н 2ро ]~ va R 0 3"4 — anionlar konsentratsiyasi bilan tavsiflanadi. Bu anionlaming Na yoki Kli birikmalari suv ishqoriyligini oshirishga daxldordir, chunki ular suvda gidrolizlanishi natijasida NaOH yoki ON kabi kuchli ishqorlar hosil bo‘ladi.
NaHC03 + H20 = NaOH + H2CO3 NaHSi03 + H20 = NaOH + H2Si0 3 KHCO3 + H20 = КОН + H2CO3
KHSi03 + H20 = KOH + H2Si0 3
NaH2P 0 4 + H20 = NaOH + H2P 0 4
Agar suvdagi nco; va со; ionlarining umumiy yig‘indisi c ,k:o' + Cco- sllu suvning umumiy qattiqligidan katta bo‘lsa, ya’ni c* 0 +ccrf>Qum bunday suvlarda NaHC03 va Na2C 0 3 birikmalari ко pligini bildiradi. Suvning umumiy qattiqligidan suvdagi нсщ va SOz ionlarkonsentratsiyasi ayirmasi suvning natriyli
qattiqligini ko‘rsatadi. Suvning ishqoriyligi ham qattiqligi kabi
mg-ekv/1 yoki g-ekv/1 birligida o‘lchanadi.
Suvning oksidlanishi. Suvdagi organik hamda oson oksidlanadigan K2SOi, H2S va HN 02 kabi anorganik moddalaming miqdori bilan tavsiflanadi. Oksidlanish suvning shartli ifodasi bo‘lib, suvning bu xususiyatini aniqlashda kuchli oksidlovchi moddalar masalan, kaliy permanganat KMp04, kaliy bixromat K2Sr207 va kaliy yodat KaJ04 eritmalari ishlatiladi. Suvning oksidlanishi 1 litr suvdagi oksidlanuvchi moddalami oksidlash uchun sarflangan oksidlovchi moddalar miqdori bilan aniqlanadi va mg/1 0 2 birligida ifoda qilinadi. KMp04 eritmasi
130
bilan asosan suv tarkibidagi oson oksidlanadigan anorganik birikmalaming miqdorini aniqlash mumkin. Masalan, KMp04 eritmasi ta’sirida suvdagi K2SO3 birikmasining oksidlanish reaksiyasi quyidagicha yoziladi:
2 KMn04 I- 3H2S 0 4 + 5K2S 03~> 6K2S 0 4 + 2MnS04 + +3H20
K J0 4 eritmasi bilan asosan suv tarkibidagi qiymroq oksidlanadig anorganik birikmalaming miqdori aniqlanadi. Masalan, bu eritma ta’sirida suv tarkibidagi sirka kislotasining SN3 SOON oksidlanish reaksiyasi quyidagicha voziladi: