часть
1
«
Новости
образования
:
исследование
в
XXI
веке
»
декабрь
, 2022
г
166
Norma aksiomalarini ayting. 3. Normalangan fazoni ta’riflang, misollar keltiring. 4.
Normalangan fazo va metrik fazo orasida qanday munosabat mavjud? 5. Normalangan fazo
bo‘lmaydigan metrik fazoga misol keltiring. 6. Qanday fazoga Banax fazosi deyiladi?
Misollar keltiring. 7. Banax fazosi bo‘lmagan normalangan fazoga misol keltiring. 8. Skalyar
ko‘paytma aksiomalarini ayting. 9. Skalyar ko‘paytmaga misollar keltiring. 10.Qanday
fazoga Evklid fazosi deyiladi? www.ziyouz.com kutubxonasi 11.Evklid fazosiga misollar
keltiring. 12.Skalyar ko‘paytma orqali norma qanday kiritiladi? 13.Koshi-Bunyakovskiy
tengsizligini yozing. 14.Skalyar ko‘paytmaning uzluksizligi deganda nimani tushunasiz?
15.Ikkita elementning ortogonalligi tushunchasi qanday kiritiladi? 16.Qachon biror element
to‘plamga ortogonal deyiladi? 17.Gilbert fazosini ta’riflang. Misollar keltiring. Mashqlar 1.
Sonlar o‘qida quyidagi funksiyalar yordamida normani aniqlab bo‘ladimi? a) arctgx ; b) x ; c)
x −1 ; d) 2 x e) 2 x 2. Aytaylik, L tekislikdagi vektorlar to‘plami, x va y lar vektorning Dekart
koordinatalari bo‘lsin. L da quyidagi funksiyalar norma yordamida normani aniqlab
bo‘ladimi? a G a) f ( ) a x = G y ; b) f ( ) a x = + y G ; c) f ( ) max ; a x = , - G y d) 2 2 f ( ) a xy x =
++ y G 3. Aytaylik, P haqiqiy koeffitsentli ko‘phadlarning chiziqli fazosi bo‘lsin. P to‘plamda
norma sifatida a) ko‘phadning 0 nuqtadagi qiymatining absolyut qiymatini; b) ko‘phad
koeffitsentlari modullari yig‘indisini olish mumkinmi? 4. Norma aksiomalari sistemasi zidsiz
va erkli ekanligini isbotlang. 5. Chiziqli normalangan fazo ρ(, ) x y xy = − masofaga nisbatan
metrik fazo ekanligini isbotlang. 6. ning normalangan fazo ekanligini tekshiring. 1 n R 7.
ning normalangan fazo ekanligini tekshiring. n R∞ 8. m ning normalangan fazo ekanligini
tekshiring. 9.a) C1[a,b], b) Dn [a,b] larning normalangan fazo ekanligini tekshiring. 10.
Sonlar o‘qida quiydagi formulalar skalyar ko‘paytmani aniqlaydimi? a) (x, ) ; y xy = b) 3 (, ) ;
x y xy = c) (x, ) 5 ; y x = y www.ziyouz.com kutubxonasi 11. Aytaylik, V tekislikdagi vektorlar
to‘plami, 1 2 a aa = (, ) G va 1 2 b bb = (, ) G bo‘lsin. Quyidagi formulalar V da skalyar
ko‘paytma aniqlaydimi? a) b) 1 1 (,) ; a b ab = G G 11 2 2 (,) ; a b ab ab = − G G c) d) 11 2 2
(,) 2 ; a b ab ab = + G G 11 2 2 12 21 (,) 2 a b ab ab ab ab =+ −− ; G G e) 2 22 2 1 21 2 ( , ) ( )(
); ab a a b b =+ + G G 12. Tekislikdagi vektorlar to‘plami V da ushbu formula 3 ( , ) cos ab a b
=
⋅⋅
α G G GG bu yerda va b vektorlar orasidagi burchak, skalyar ko‘paytma aniqlaydimi? α a
G G Ko‘rsatma: 2 2 (1;0), (0;1), ( , ) 2 2 abc === GGG vektorlar uchun skalyar ko‘paytmaning
2-aksiomasini tekshiring. Izoh. Bu misol skalyar ko‘paytmaning 2-aksiomasi qolgan
aksiomalar bog‘liq emasligini ko‘rsatadi. 13. Skalyar ko‘paytmaning birinchi aksiomasi
qolgan aksiomalarga bog‘liq emasligini ko‘rsating. 14. Skalyar ko‘paytmaning to‘rtinchi
aksiomasi qolgan aksiomalarga bog‘liq emasligini isbotlang. 15. Evklid fazosi x = (,) x x
normaga nisbatan normalangan fazo ekanligini isbotlang. 16. C2 [a,b] ning normalangan
fazo ekanligini isbotlang. 17. - normalangan fazo ekanligini isbotlang. 2 A 18. Koshi
tengsizligini isbotlang: 2 2 1 1 n nn k k k k k kk ab a b = == ≤
⋅
1 ∑ ∑ ∑ , bu yerda , (k=1, 2, 3,
…, n) ixtiyoriy haqiqiy sonlar. k a bk 19. Koshining umumlashgan tengsizligini isbotlang:
www.ziyouz.com kutubxonasi 2 2 1 1 k k k k k kk ab a b ∞ ∞∞ = == ≤
⋅
1 ∑ ∑ ∑ , bu yerda va
va k a k b 2 1 k k a ∞ = ∑ 2 1 k k b ∞ = ∑ qatorlar yaqinlashuvchi bo‘ladigan ixtiyoriy haqiqiy
sonlar. 20. a) Bunyakovskiy tengsizligini isbotlang: 2 2 ()() () () ; b bb a aa f x g x dx f x dx g x