Исследование в XXI веке ноябрь, 2022 г 591 zamonaviy davrda raqamli iqtisodiyotning imkoniyatlari va
Yüklə 0,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
часть 1 « Новости образования : исследование в XXI веке » ноябрь , 2022 г 594 tomonidan berilgan rasmiy ta’rif quyidagicha: raqamli iqtisodiyot – ularni taxlil qilish natijalaridan foydalanish va katta hajmda qayta ishlash an’anaviy ho‘jalik yuritish shakllari bilan taqqoslaganda har xil turdagi ishlab chiqarishlar, texnologiyalar, asbob uskunalar, tovarlar va xizmatlarni saqlash, sotish va yetkazib berish samaradorligini oshirishga imkon beradigan raqamli ko‘rinishdagi ma’lumotlar asosiy ishlab chiqarish omili sanalgan ho‘jalik faoliyatidir. Bir tomondan ushbu ta’rifni to‘g‘ri deb izoxlashimiz mumkin lekin uzil-kesil ta’rifning yo‘qligi ko‘plab xususiy va tor ixtisosli savollarni muxokama qilish uchun to‘siq hisoblanmaydi. “Raqamli” iqtisodiyot – bu gibrid dunyo sharoitlarida mavjud bo‘ladigan iqtisodiyotdir. “Raqamli” (elektron) iqtisodiyot – bu axborot jumladan, shaxsiy axborotdan foydalanish hisobiga barcha qatnashchilarning extiyojlarini yuqori darajada qondirish uning o‘ziga xos xususiyati bo‘lgan iqtisodiyotdir. *3+ Bu axborot – kommunikatsiya va moliya texnologiyalarining rivojlanganligi, shuningdek, birgalikda gibrid dunyoda barcha iqtisodiy faoliyat sub’ektlari – tovarlar va xizmatlar yaratish, taqsimlash, ayriboshlash va iste’mol qilish jarayoni ob’ektlari va sub’ektlarining to‘laqonli o‘zaro aloqa qilish imkoniyatini ta’minlaydigan infratuzilma ochiqligi tufayli aloxida o‘ringa ega bo‘lishi mumkin. “To‘laqonli” o‘zaro aloqa qilish uchun barcha iqtisodiyot ob’ektlari va sub’ektlari sezilarli raqamli tarkibiy qismlarga ega bo‘lishi lozim. «2020 yil – Ilm-ma’rifat va raqamli iqtisodiyot yili» deb e’lon qilindi. Shundan keyin fuqarolarda «raqamli iqtisodiyot» atamasi haqida ko‘plab savollar tug‘ila boshladi. Quyida ularning eng muhimlariga aniqlik kiritamiz. Raqamli iqtisodiyot bu- iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy aloqalarni raqamli texnologiyalarni qo‘llash asosida amalga oshirish tizimidir. Ba’zida u internet iqtisodiyoti, yangi iqtisodiyot yoki veb-iqtisodiyot degan terminlar bilan ham ifodalanadi. Xo‘sh, raqamli iqtisodiyotning oddiy iqtisodiyotdan farqi nimada? Deylik, xaridorga poyafzal kerak. Uni bozorga tushib, o‘zi bevosita tanlasa va naqd pulga sotib olsa, bu an’anaviy iqtisod. Telegramdagi biron savdo boti orqali o‘ziga ma’qul tovarni tanlab, tovar egasiga pulni elektron to‘lov tizimi orqali to‘lash va tovarni yetkazib berish xizmati orqali olish – raqamli iqtisodiyot deyiladi. Bu – masalaning eng sodda, maishiy misoli. Aslida, hammamiz allaqachon raqamli iqtisodiyot ichidamiz, uning qulayliklaridan foydalanamiz. Masalan, oyliklarimiz plastik kartalarga tushadi, elektron to‘lov orqali kommunal xizmatlar, telefon, internet, boshqa mahsulot va xizmatlarga to‘lov qilamiz, elektron tarzda soliq deklaratsiyasi topshiramiz, kartadan kartaga pul o‘tkazamiz, uyga taom buyurtma qilamiz va hokazo. Raqamli iqtisodiyot, bu – noldan boshlab yaratilishi lozim bo‘lgan qandaydir boshqacha iqtisodiyot emas. Bu yangi texnologiyalar, platformalar va biznes modellari yaratish hamda ularni kundalik hayotga joriy etish orqali mavjud iqtisodiyotni yangicha tizimga ko‘chirish deganidir. Uning belgilari quyidagilarda aks etadi: |