İSTANBUL ERMENİ PATRİKLERİ VE SİYASî FAALİYETLERİ (1878-1923)
99
hükümetin onlara karşı gereken yakınlığı göstermesini engellemiş,
ayrıca bu husus Türkleri tahrik etmiş ve asayişsizliklere yol açmıştır
88
.
2 Kasım 1918 gecesi Talat, Enver ve Cemal Paşalar ile İttihat ve
Terakki’nin ileri gelenleri Bahaettin Şakir, Doktor Nazım, Azmi ve
Bedri beyler yurt dışına kaçmışlardır
89
.
Bu arada Meclis-i Mebusan’da altı Ermeni mebusu bir takrir vere-
rek, vakti seferde icraat-ı hükümete karşı gelenler hakkındaki karar-ı
muvakkat ile aher mahallere nakledilen eşhasın emval ve emlaki hak-
kındaki kararnamenin reddedilmesini talep etmişler, ayrıca Ermenilere
kötü muamelelerde bulunanlarla mezalim faillerinin cezalandırılmasını,
bu ahvalden zarar görenlerin servet ve mukaddesatlarının ne suretle
tazmin ve adaletin ne suretle yerine getirileceği sormuşlardır. Dahiliye
Nazırı Fethi Bey mezalimi yapanların tedricen cezalandırılacaklarını
ve mazlumlara da hükümetin elinden gelen yardımı yapacağını beyan
etmiştir
90
.
Mevcut durumdan istifade eden Ermeni Patrikhanesi de tekrar eski
haklarına kavuşmak istemiştir. 1916 Temmuz’unda neşrolunan patrik-
hane nizamnamesinin kaldırılmasını, eski patrik Zaven Efendi’nin vazi-
fesine dönmesini, patrikhane eski meclislerinin de ibkasını talep etmeyi
kararlaştırmıştır. Bu konuları ihtiva eden bir takrir yazılarak Adliye ve
Mezahip Nezareti’ne sunulmuştur
91
. Ermenilerin bu istekleri kabul
edilmiş ve Ermeni Patrikhanesi imtiyazatının iade-i meriyyeti hakkın-
daki 6 maddelik nizamname Takvim-i Vekayi ‘de neşredilerek yürürlüğe
girmiştir
92
.
Bundan sonra Dahiliye Nezareti, Musul Valiliği’ne bir telgraf çeke-
rek Musul’da bulunan eski Patrik Zaven Efendi’nin İstanbul’a gelmek
istemesi durumunda serbestçe gelebileceğini bildirmiştir
93
.
Hariciye Nezareti tarafından Zaven Efendi’ye bir telgraf çekil-
miş ve Meclis-i Vükela kararıyla Ermeni Patrikhanesi imtiyazatının
iade ve kendisinin de patriklik makamında ibka edilmiş olduğu beyan
edilerek bir an önce vazifesinin başına dönmesi istenmiştir
94
. Ermeni
Patrikhanesi Meclisi Muhteliti, Musul’da olduğu öğrenilen Zaven
Efendi’nin bir önce görevine dönmesi için telgraf çekmeye karar ver-
miş, o zamana kadar Mesrob Efendi’nin patrikliğe vekalet etmesini
kararlaştırmıştır
95
.
DOÇ. DR. RECEP KARACAKAYA
100
Dostları ilə paylaş: