Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik
Yüklə 0,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ma’lumot uchun Mulohaza uchun
- Ijodiy faoliyat
|
Ijodiy
faoliyat Yuqoridagi tarixiy manbaga tayanib, Xorazmda ibodatxo- naga tutash binolarda huquq idoralari, ma’muriy-xo‘jalik ishlari bilan shug‘ullanadigan joylar bilan birgalikda ta’lim maskanlari ham bo‘lganligini asoslashga harakat qiling. Ma’lumot uchun Mulohaza uchun Turondagi davlatlar ma’naviy va ma’rifiy hayotiga nazar tashlasak, bu hududlar- da savodxonlik yuksak darajada bo‘lgan. Masalan, Mug‘ tog‘idan topilgan hujjatda VIII asrda o‘lkamizda ro‘y bergan voqea - lar haqida so‘z boradi. Bu hujjat kul rang, ipak tolalari aralash «Xitoy» qog‘oziga bitilgan. Hujjatni Divashtichning quli yozgan. Bu esa Turonda nafaqat erkin aholi, balki qullarning ham savodli bo‘lishi ga e’tibor qaratilganidan dalolat beradi. Akademik A. Sagdullayevning «Qadimgi O‘zbekiston ilk yozma manbalarda» nomli kitobida sug‘d yozuvi ish yuritishda, sav- do va madaniy aloqalarda katta ahamiyatga ega bo‘lib, qadim- gi uyg‘ur, mo‘g‘ul va manjurlar yozuvlari paydo bo‘lishiga asos bo‘lganligi ta’kidlanadi. Ijodiy faoliyat Berilgan matnni o‘qib, quyi- dagi savolga javob bering: Nima uchun turk xati mav- jud boshqa xatlarni is- te’moldan chiqardi? Ma’lumot uchun Eftaliylar va Turk xoqonligiga oid bo‘l - gan tangalarda podshohlarning rasmi tushirilib, ismlari bilan zarb etilganlari uchraydi. Turk xoqoni Istami Vizantiya imperatoriga noma yuboradi. Elchining sug‘d ekanligi va u olib borgan noma sug‘d tilida bitilganligi tarixiy manbalarda qayd etiladi. Eftaliy - lar davrida mintaqada sug‘dcha, xorazmcha, buxoro- cha, karoshti, eftaliycha yozuvlar mavjud bo‘lgan. Qutayba ibn Muslim davrida Buxoro hisorining ichi - da jome masjidi va madrasa bino qilingan. U joy (ilga - ri) butxona edi. Qutayba ibn Muslim davrida Afshona qishlog‘ining ekin yerlari va biyobonlari madrasa tala - balariga vaqf qilingan. Madrasalarning ta’minoti pul, g‘alla va o‘sha ikki mahsulotda aralash holda amalga oshirilgan. Har bir madrasa huzurida boshlang‘ich maktablar bo‘lgan. Boshlang‘ich ta’limda 6 yoshdan 12 yoshgacha bo‘l - gan bolalar o‘qitilgan. Madrasada ta’lim olish esa 12, 14 yoshdan boshlangan. Ta’lim aslida bepul bo‘lgan. Shuningdek, nizomiya madrasalarida talabalarga sti - pendiya berilgan. Mashhur sayyoh, Istaxriy (850-934) xo- razmliklarning ilmga o‘chliklarini o‘zining «Ki- tob masolik va-l-ma- molik» (930-933-yillarda yozilgan) asarida: «Ho- zir Bag‘dodda biror olim yo‘qki, uning xorazmlik shogirdi bo‘lmasin», – deb ta’kidlagan. Yüklə 0,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|