Iv asrdan XIII asr boshlarigacha 7-sinf o‘quvchilari uchun darslik

Faollashtiruvchi savol va topshiriqlar
1. Nima sababdan Abu Nasr Forobiy «Al-muallim as-Soniy» deb e’tirof etilgan?
2. Siz maktabingizda o‘qitiladigan fanlarning qaysi birini zarur emas deb baho-
laysiz? Nima uchun? Javobingizni asoslang.
3. Kimlarni «ensiklopedik olim», «qomusiy olim» deb atashadi?
4. Siz o‘zingiz qaysi fanlarni va tillarni yaxshi bilasiz?
Ma’lumot uchun

---

177
Abu Nasr Forobiy kitobidagi shohrud musiqiy 
asbobining chizmasi
shunoslik va pedagogikaga doir asarlari 
mavjud. 
Ular 
jumlasiga 
«Baxt-saodat
-
ga erishuv yo‘llari» («Risola fi-t tan
-
beh ola asbob as-saodat»), «Shaharni 
boshqarish» («As-siyosat an-madaniya»), 
«Urush va tinch turmush haqida kitob» 
(«Kitob fitoyii val xurub»), «Fazilatli xulq
-
lar» («Asashrat al-Fazila») va boshqalar 
kiradi. 
Forobiy nafaqat Turon mutafakkirlari, 
balki yevropalik olimlardan ham bir ne-
cha asr ilgari adolatli jamiyat qurish naza
-
riyasini yaratishga katta hissa qo‘shgan. 
Olimning «Fozil odamlar shahri» risolasi
-
da jamiyatning kelib chiqishi, maqsad va 
vazifalari izchil yoritilgan. Davlatni bosh-
qarish, ta’lim-tarbiya, axloq, ma’rifat, di
-
niy e’tiqod va boshqa masalalarga oid 
qimmatli fikrlar bayon etilgan. Uning ilmiy 
merosi jahon tarixiy-falsafiy adabiyotlari
-
da e’tirof etilib, yuksak baholangan.
1. Abu Nasr Forobiyni 
Sharq mamlakatlarida 
«Al-muallim as-Soniy» 
– «Ikkinchi muallim» 
deyishgan. Birinchi mu-
allim kim bo‘lgan?
2. Olimni nima sababdan 
«Ikkinchi muallim» deb 
atashganini asoslang.
Ijodiy 
faoliyat

---

178
Forobiy musiqani inson tarbiyasiga 
ta’sir qiluvchi omillardan biri deb bildi. U 
musiqani insonga nafosat, estetik zavq bag‘ishlov chi, 
his-tuyg‘ulari va axloqini tarbiyalovchi muhim vosita, 
deb hisoblaydi. Mutafakkir «Musiqa haqida katta kitob» 
nomli ko‘p jildli asarida musiqa nazariyasi va tarixi, turli 
musiqa asboblari, kuylar va ularning ichki tuzilishi, to
-
vushlar, ritmlar, ohanglar haqida ma’lumot berdi. 
Forobiyning dunyoqarashi, uning jamiyat va axloq 
to‘g‘risida yaratgan yaxlit ta’limoti ilk o‘rta asrlar va ke
-
yingi davrlarda ijtimoiy, siyosiy va axloqiy fikr rivojida 
muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. Uning qarashlari Sharq 
mamlakatlariga keng yoyildi. O‘rta asr mutafakkirlari 
Ibn Sino, Umar Xayyom, Beruniy va boshqalar Foro
-
biyning ta’limotini chuqur o‘rganib, uni yangi g‘oyalar 
bilan boyitganlar.