İXTİsasa giRİŞ

n
– zəruri məlumat, Н
о
– əldə 
olan məlumat.
Tam məlumatlı olmaq üçün, , yəni olmalıdır. Bu o deməkdir 
ki, məlumat kifayət olduqda emosiyaya ehtiyac qalmır. Ancaq in-
3
1
2
1
2
3
Q
Q
Q
m
m
m
α
β
γ
+
+
51.8
51.8 51.8
51.8
(10)
0.1
0.7
0.2 51.8,
1
2
1
34
147.7 147.7
147.7
(20)
0.1
0.7
0.2 129.53,
1
2
1
34
62.1 202.0
202.0
(30)
0.1
0.7
0.2 129.435,
1
2
1
34
62.1 116.4
247.7
(40)
0.1
0.7
0.2 108.615,
1
2
1
(50
E
E
E
E
E
+
=
⋅
+
⋅
+
⋅
=
−
+
=
⋅
+
⋅
+
×
=
−
+
=
⋅
+
⋅
+
⋅
=
−
+
=
⋅
+
⋅
+
⋅
=
34
62.1 116.4
162.1
)
0.1
0.7
0.2 91.445.
1
2
1
−
+
=
⋅
+
⋅
+
⋅
=

---

53
V. Qərarı necə qəbul etməli
san həyatda heç vaxt mütləq məlumatlı olmur və emosiyaya ehti-
yac zəruridir. 
Bu ehtiyacı necə ödəməli? Yemək azlığını başqa qida məhsulları 
ilə ödəmək mümkün olduğu halda, bilik azlığını «xüsusi növ» də 
olsa ancaq biliklə ödəmək olar. 
Bu vəziyyəti Edqar Ponun «Oğurlanmış məktub» əsərindən 
kiçik bir parça ilə izah edək. Edqar Po yazır ki, mən təkmə-cüt oyu-
nunu böyük məharətlə oynayan səkkiz yaşlı bir oğlan tanıyırdım. 
Bu oyun çox sadədir. Oyunçulardan biri ovucunda bir neçə daşı 
sıxır və o biri onun cüt və yaxud tək olmasını təyin edir. Əgər rəqib 
tapırsa onda bir daş alır, uduzduqda isə qaytarır. Yuxarıda qeyd 
etdiyimiz oğlan isə həmişə udurdu. Yəqin ki, onda müşahidəyə 
əsaslanmış rəqibin fikrini düzgün tutmaq üsulu var idi. Məsələn, 
hər hansı bir sadəlövh adamla oynayarkən onun fikrini tutmaq 
üçün oyunçu öz intelektini rəqib intelektilə eyniləşdirərək udur. 
«Mən rəqibin ağıllı, yaxud gic, xeyirxah, yaxud pis olduğunu, onun 
fikrini bilmək istəyərkən, öz sifətimdə onun üzündə gördüyüm 
ifadələri yaradır və məndə həmin ifadələrə uyğun hissiyyat 
yaranmasını təsəvvür edirəm». 
Bu misal məlumat kifayət olmayan halda düzgün qərar qəbul 
etmək üçün emosiyanın istifadə edilməsini əyani göstərir. Edqar 
Ponun fikrini sübut etmək üçün E.V. Tarlenin avstriyalı sərkərdə 
Melasın xarakterinin analizi misalını göstərək. Sərkərdə Melas 
müharibə cəbhəsində iki dəfə Napolyonla görüşmüş və hər dəfə 
də məğlub olmuşdur. 
E.V. Tarle yazır ki, məğlubiyyətin əsas səbəblərindən biri 
Melasın düşünmə üsulu idi. Çox dərin dərrakəyə malik olmayan 
Melasın faciəsi ondan ibarət idi ki, vuruşmaya hazırlaşarkən elə 
təsəvvür edirdi ki, qarşısındakı düşmən onun özü kimidir. Napole-
onun dərin zəkası isə ona imkan verirdi ki, qarşısındakı düşmənin 
onun özü kimi Napolyon olduğunu düşünsün. 
Rus heykəltəraşı Antokolski deyirdi ki, emosiyasız bədii əsər 
yaranmaz. Emosiya enerjinin səfərbərliyə alınma üsuludur. 
Emosiyasızlıq fəlakətdir. 
Emosiyası küt olan adamlarda təsirlənmə hissiyyatı zəifləyir 
və onların həyatı arzusuz olur. Mənfi emosiyanın törəməsi üçün 
stimul ilə emosiya arasına intelekt və məntiqi daxil etmək lazımdır. 
Məşhur sovet cərrahı S.S. Yudin yazır ki, bəzi adamlar keçmişi 
məharətlə təhlil edir və gələcək haqqında dürüst mülahizələr 
yürüdürlər. Ancaq belə adamlar cari hadisənin qarşısında aciz 
qalır və bu günün çətinliklərinə qalib gələ bilmirlər. 
Müasir adam keçmişin düzgün təhlilinə əsaslanaraq, indi-
ki zamanda qərar qəbul etməyi və gələcəyi proqnozlaşdırmağı 
bacarmalıdır. 
Sabaha, gələcəyə baxmağı bacarmamaq bağışlanılmaz səhv hes-
ab olunmalıdır. 

---

54