İXTİsasa giRİŞ

Kompo- 
nentlər
Mol. 
tərkibi
%
Ranqlar
C
1
100 – 90
90 – 80
80 – 70
70 – 60
60 – 50
1
2
3
4
5
C
2
1 – 4
4 – 7
7 – 10
10 – 13
13 və çox
1
2
3
4
5
C
3
0 – 1
1 – 2
2 – 3
3 – 4
4 – 5
1
2
3
4
5
C
4
0 – 0.5
0.5 – 1
1 – 1.5
1.5 – 2
2 və çox
1
2
3
4
5
C
5
0 – 1
1 – 2
2 – 3
3 – 4
4 və çox
1
2
3
4
5

---

43
V. Qərarı necə qəbul etməli
insan boyunun artmasına genetik 
göstəricilər, yemək, coğrafi yaşayış 
yeri və s. təsir göstərir. Şagirdlərin 
aldığı qiymətlərə dərs keyfiyyəti, 
şagirdin bilik qabiliyyəti, imtahan 
zamanı yaranan mənəvi iqlim və s. 
təsir edir.
Beləliklə, orta boy artımı, orta dərs 
muvəffəqiyyəti, orta yemək miqdarı 
və s. necə təyin etmək məsələsi qarşıya 
çıxır. Bu məsələni «konus» prinsi-
pi ilə ardıcıl həll edək, yəni prosesi 
bütövlükdə əhatə edib, tədricən alınmış nəticələri dəqiqləşdirək.
Həyatda daha çox təsadüf olunan bir misala müraciət edək. 
Məsələn, məlumdur ki, çox kiçik və çox böyük boylu adamlar azlıq, 
«orta» boylular ilə əksəriyyəti təşkil edir.
Əgər koordinat sistemində ordinat oxunda verilmiş boyda olan 
adamların nisbi sayını, yəni həmin boydakı adamların sayının 
ümumi adamlar sayına nisbətini absis oxunda isə insanların bo-
yunu qeyd etsək, onda əyri xətt iki «qola» malik olacaq. Kənarlar 
çox kiçik və çox böyük boyları, aralıq hissə isə orta boyları ifadə 
edəcəkdir. Belə xarakter yuxarıda qeyd etdiyimiz başqa məsələlər 
üçün də eyni formada alınır.
İndi ikinci mərhələdə alınmış əyrini 
kəmiyyətcə dəqiqləşdirək.
Fərz edək ki, iki hissədən ibarət olan 
bir otaqda 6 adamı müxtəlif tərzlərdə 
yerləşdirmək tələb olunur. Belə tərzlər 7 
cür alınır. Birinci tərzdə variantların sayı 
1-dir (cədvəl 5). İkinçi tərzdə 6 adamın hər 
biri otağın sol yarısında ola bilər. Üçüncü 
tərzi təhlil edək. Şərti olaraq hər bir adamı 
a
1
, a
2
, a
3
, a
4
, a
5
, a
6
adlandıraq. a
1
5 variantda 
a
2
, a
3
, a
4
, a
5
ilə birləşir. a
2
4 variantda a
3
, a
4
, 
a
5
, a
6
ilə, a
3 
3 variantda a
4
, a
5
, a
6
ilə, a
4
2 variantda a
5
, a
6
ilə, a
5
isə a
6
1 
variantda birləşir.
Beləliklə, variantların cəmi 15 olur.
Birləşmələr sayını düsturu ilə hesablamaq olar. 
Dördüncü tərzdə variant alınır.
Absis oxunda tərzlərin xarakteristikasını, yəni otağın sağ və sol 
tərəfindəki adamların sayını (şərti olaraq otağın sağ yarısındakı 
adamların sayını qeyd edək), ordinat oxunda isə variantlar sayını 
qeyd edək. Nəticədə Qaus normal paylanma əyrisini alırıq. An-
caq bizim baxdığımız məsələ üçün mülahizələr müzakirəsindən 
Cədvəl 4