Ызбекистон республикаси олий ва ырта

 Korxona maqsadlarining taxminiy tasnifi. 
№ 
Tasniflash belgilari 
Maqsadlar guruhlari 
1 
Mazmuni (predmeti) 
Iqtisodiy
Tashkiliy 
Siyosiy 
Ishlab chiqarish 
Ijtimoiy
Texnologik 
Ilmiy 
Estetik 
Psixologik 
2 
O‘lchami 
Maksimum 
Ko‘p emas 
Minimum 
Kam emas 
3 
Rejalashtirish 
miqyoslari 
Uzoq muddatli (strategik) 
O‘rta muddatli (taktik) 
Qisqa muddatli (tezkor) 
4 
Harakatlar sohasi 
Global 
Regional 
Oliy
Oraliq 
Milliy
Lokal (mahalliy) 
Yo‘ldosh(qo‘shimcha) 
Quyi 
5 
Ierarxiya darajasi 
Korxona 
Tuzilmaviy bo‘linma 
6 
O‘zaro munosabatlar 
Komplementar
Indeferent 
Raqobatli 
7 
O‘lchamlilik 
Miqdoriy 
Sifat jixatdan
(o‘lchovsiz) 
8 
Yo‘naltirilganlilik 
Tijorat 
Notijorat (ijtimoiy) 
9 
Muxit 
Ichki 
Tashqi 
10 
Subyekt 
Individual 
(shaxsga 
yo‘naltirilgan) 
Guruhga 
(kollektivga) 
yo‘naltirilgan 
Maqsadlar aniq tushunarli bir ma‘noda tushuniladigan bo‘lishi va korxonaning 
kelajakdagi xolatini aks ettiruvchi atamalar orqali ta‘riflanishi kerak. Shuning uchun 
maqsadlarni ishlab chiqarishda uning mazmuni va shakliga qo‘yiladigan talablarni 
e‘tiborga olish lozim (4.3-rasm). 

---

44 
Bo’lishi kerak 
-haqiqatga 
yaqin 
(real) va amalga 
oshirish imkoniyati; 
-qonunlarga 
zid 
kelmasligi; 
-bajaruvchilarga 
tushunarli; 
-o‘lchov imkoniyati; 
-tuzilmaviy 
bo‘linmalar 
va 
funktsional 
xizmatlar bo‘yicha 
taqsimlangan; 
-barcha ishlovchilar 
va tsexlar kuchlarini 
birlashtirish; 
4.3-rasm. Maqsadlarning mazmuni va shakliga 
qo’yiladigan talablar 
 
Ma‘lumki maqsadlar doimo ma‘lum bir cheklanishlar asosida amalga oshiriladi. 
Ular korxona ichidagi va tashqaridan qo‘yiladigan cheklanishlar (chegaralanishlar) 
bo‘lishi mumkin. Tashqi cheklanishlar qatoriga qonun me‘yorlari, inflyatsiya, 
raqobatchilar, iqtisodiy ustuvorlikni o‘zgarishi, aholi daromadlarini o‘zgarishi, 
qarzdorlarning moliyaviy holati va boshqalar kiritilishi mumkin. Ichki cheklanishlarga 
esa firma tamoyillari, xarajatlar darajasi, ishlab chiqarish quvvatlari, marketing va 
boshqaruvning holati, turli darajadagi nomuvofiqliklar va boshqalar kiradi. Shuning 
uchun korxona missiyasi, maqsadi va vazifalarini ishlab chiqish jarayonida uning 
faoliyatiga ta‘sir qiluvchi ko‘p sonli omillarni baholash zaruriyati tug‘iladi.
Biznes-rejani ishlab chiqishning 
uchinchi bosqichida
biznes-rejaning tuzilmasi 
belgilab olinadi. 
To’rtinchi bosqichda
biznes-rejaning har bir bo‘limini ishlab chiqish uchun za-
ruriy axborotlarni to‘plash amalga oshiriladi. Bu rejalashtirishning eng muhim 
sermehnat qismi hisoblanadi. Axborotlar manbai sifatida tarmoqning maxsus axbo-
rotnomalaridan, loyiha tashkilotlari me‘yorlaridan, tahlil bilan shug‘ullanuvchi maxsus 
firma xizmatlaridan, statistika idoralari materiallaridan, maxsus tadqiqotlar va kuzatish-
lardan, yuqori malakali iqtisodchilardan, maslahatchilardan hamda korxonaning ichki 
muhiti va o‘z ishini yaxshi biladigan korxona xodimlaridan foydalanish mumkin. 
Rejalashtirishning 
beshinchi bosqichi
- bevosita biznes-reja bo‘limlarini ishlab 
chiqish va uni yagona xujjat sifatida rasmiylashtirish. 
4.3. Biznes-reja tuzilmasi 
 
Bundan oldingi materiallar shundan dalolat beradiki, biznes-reja bu oddiy bir 
hujjat emas. U korxonaning konstitutsion asosini tashkil etib, uning ishlab chiqarish 
faoliyatini, kelgusidagi rivojlanish strategiyasini belgilab beradi. Korxona strategiyasi 
esa, ma‘lumki, turli xil bo‘ladi: kimdir mahsuldor, ya‘ni ishlab chiqarish strategiyasini 
afzal ko‘rsa, boshqalarga moliyaviy strategiya ko‘proq to‘g‘ri keladi. Bozorga yangi