Izlanishlar, yechimlar

O‘zlashtirishni qanday tartibda tekshirish kerak? 
Odatdagidek, dars bilan tanishtirish, yangi mavzularni tushuntirish, 
bolalarga nazorat uchun mashq berish va erkin amaliyot o‘tish ham mumkin. 
Oxir-oqibat o‘quvchilar natijalarini ko‘rib chiqish va bolalarning o‘zlaridan nimani 
o‘rganganliklari haqida fikr-mulohazalarini ham olish muhim.
Dars rejasiga qanday muammolarni kiritish mumkin?
Agar tanlangan metod ish berishiga ishonch hosil bo‘lmasa, agar o‘qituvchi 

---

100
A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI 
MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI 
BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI
bu juda qiyin yoki juda uzoq vaqt oladi deb o‘ylasa, unda yuzaga kelishi mumkin 
bo‘lgan muammolarni qanday hal qilish haqida dars oldidan, rejalashtirish 
bosqichida vaqt ajratiladi. Oldindan kutilayotgan yechimlar to‘g‘risida o‘ylashni 
rejalashtirayotganda qo‘shimcha daqiqalarni ajratib qo‘yish sizni mushkul 
vaziyatdan saqlaydi.
Darsni to‘gʼri rejalashtirish uchun, pedagog ishni o‘zining vaziyatidan 
boshlashi lozim: “Mavzuni ilm-fanning eng so‘nggi talablariga muvofiq o‘rgata 
olamanmi yoki buning uchun men yana alohida tayyorlanishim kerakmi?” 
degan savolni o‘ziga berib ko‘rishi muhim.
Bundan keyin, pedagog o‘quvchilarning hozirgi vaziyatini tahlil qilib, 
rejalashtirishni davom etishi mumkin, yaʼni u o‘quvchilarning dastlabki bilim va 
sharoitlarini aniqlab olishi lozim. 
Buning uchun quyidagi asosiy savollar qo‘yiladi:
• Bilim olishi kerak bo‘lgan o‘quvchilarning dastlabki sharoitlari qanday?
• Nazariy dars yoki amaliyotni o‘tkazish uchun qanday shart-sharoitlar 
mavjud?
• Qanday o‘quv mazmunlar o‘rgatilishi ko‘zda tutilmoqda?
Rejalashtirishning eng boshida bu savollarni o‘rganib chiqish – dars 
mazmunining boshqa barcha tayyorlanish harakatlariga asosdir. Bu tushunchalar 
va savollar o‘rtasidagi bogʼliqlikni quyidagi omillar aniq ko‘rsatadi.