Izlanishlar, yechimlar

Musiqaga xos harakatlar bajarish.
Boshlang‘ich sinflarda ritmik harakatlarni bajarish, o‘quvchilarni jismoniy 
rivojlantirish uchun muhim ahamiyat kasb etadi. Boshlang‘ich sinf o‘quvchilari, 
ovoz apparatlari nozik, diqqat e’tibori tarqoq, serharakat, o‘ynqaroq, xotirasi, nutqi, 
to‘liq rivojlanmagan bo‘lganligi sababli musiqa madaniyati darslarida faoliyat 
turlari tez-tez almashib turishi lozim. Musiqaga mos raqs, o‘yin harakatlarini 
bajarish, o‘quvchilarning diqqatini jamlash, xotirasini mustahkamlash va ularning 
jismonan o‘sishlariga yordam beradi.
Dars davomida quyidagi harakat turlaridan foydalanish tavsiya etiladi: marsh 
musiqalariga qadam tashlash, yugurish, raqs elementlarini bajarish, mustaqil 

---

112
A.AVLONIY NOMIDAGI XALQ TAʼLIMI 
MUAMMOLARINI O‘RGANISH VA ISTIQBOLLARINI 
BELGILASH ILMIY-TADQIQOT INSTITUTI
o‘yinlar o‘tkazish, musiqaning xarakteriga mos, turli qo‘l va tana harakatlari bilan 
mazmunni ifodalash. 
Ma’lumki, milliy musiqamiz madaniyatida raqs muhim o‘rin tutadi va unga 
har bir bola qiziqadi. Har bir harakat turini o‘qituvchi oldindan belgilaydi va o‘zi 
uni aniq go‘zal va ifodali qilib ko‘rsatib beradi. Har bir harakatni bajarishdan oldin, 
unga doir musiqa mazmunini avval ongli ravishda tinglab yoki kuylab, so‘ngra 
harakatlar bajarishi yaxshi natija beradi.
Bolalar musiqali o‘yinlarga ham juda qiziqadilar. Ko‘p musiqiy asarlar 
mazmunida o‘yin metodlaridan foydalanish mumkin. Dars jarayonida bajarilgan 
har bir musiqiy harakat turi, musiqali o‘yinlar, o‘quvchilarning xotirasini 
mustahkamlaydi, nutqini o‘stiradi, jismoniy sog‘lom bo‘lishiga ko‘maklashadi va 
ularni ruhlantirib, musiqa darsiga qiziqishlarini oshiradi. Bunda dars tuzilishining 
pedagogik maqsadlariga qarab, mashg‘ulotni istalgan dars faoliyatidan boshlash 
mumkin. Bundan maqsad, o‘quvchilarni musiqaga qiziqtira olish, musiqiy 
qobiliyatlarini o‘stirish, dars faoliyatlarini bir-biri bilan chambarchas bog‘lab 
mazmun jihatdan mantiqiy bir butunlikka erishishdir.
Musiqa savodi
Musiqa savodi – musiqa san’ati haqidagi boshlang‘ich tushunchalar 
tizimidan iborat. Shuning uchun musiqa savodi darsning mustaqil musiqiy 
faoliyati tarzida emas, balki butun dars davomida, ayniqsa, jamoa bo‘lib kuylash, 
musiqa tinglash uchun asarlarni o‘zlashtirish jarayonida o‘rganiladi. 
Musiqa madaniyati darslari mazmunida o‘quvchilarning musiqiy 
savodxonligini tarkib toptirish muhim maqsadlardan biri hisoblanadi. Chunki 
musiqa savodi darsning ta’limiy vazifasini bajaradi. Musiqa savodining asosiy 
negizi berilgan mavzularni, kuylash va tinglashga doir asarlarini savodli 
tahlil qilish orqali amalga oshiriladi. Ular o‘quvchilarni kundalik hayotidan 
olinayotgan taassurotlari va musiqiy tajribalari asosida o‘rgatiladi. Har bir 
darsda o‘quvchilarning musiqa haqidagi bilimlari boyib boradi. O‘quvchilarining 
musiqiy taassurotlari va tajribalarining o‘sishi, musiqani hayot bilan bog‘lashda 
va musiqaning eng oddiy qonuniyatlari haqidagi bilim doiralarini kengaytirishda 
muhim ahamiyatga ega.