Jahon adabiyoti: mod е rnizm va postmod
Yüklə 1,46 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ulug‘bek HAMDAM:
Hamma gap ana o‘sha hayotiy materialning borligida, yozuvchi o‘ta muhim gapining chipqon darajasida pishib yetilishidadir. Bizning avlod o‘tgan asrning 80-yillarida boshlangan ulkan, olamshu- mul o‘zgarishlarning qaynoq bag‘ridan o‘tdi. Endi bunga e’tibor bering: ana o‘sha voqealar ijodkorning ichidan, yuragidan ham o‘tdimi, hamma gap shu yerda. Yurgan 200 201 daryo deydi xalqimiz. Ijodkorning yuragi to‘lib-toshib oqquvchi daryoga aylanmaguncha undan o‘quvchi bah- ra topmaydi. Boshqa tomondan, ta’kidlaganingizdek, tamaddun taraqqiyoti silsilasida jiddiy yangilanishlar ya- sagan ilmiy kashfiyotlardan boxabarlik bugungi ijodkor uchun namozdagi farz darajasida bo‘lmog‘i kerak. Chun- ki yozuvchi yo shoir har qancha iste’dodli bo‘lmasin, o‘z kuchini ana o‘shanday ixtirolar bilan charxlab turmasa, ildiziga suv yetib bormaydigan daraxtdek sekin-asta qovjiray boshlaydi. Taxminan o‘ttiz-qirq yoshgacha yoz- ganlari ko‘zlarga surtib o‘qiladigan, keyingi qoralamala- rining qiymati haminqadar bo‘lgan ijodkorlarimiz ozmi?.. Nega? Chunki, avvalo, ulardagi zaxira sob bo‘lgan. Yana bir muhim jihat shuki, ijodkor o‘z yuragining pokligiga ahamiyat bermog‘i, binobarin, o‘z qalbining bir umrlik sadoqatli qo‘riqchisiga aylanmog‘i shart. Qorayib ket- gan yurak bilan nafaqat zo‘r, balki miyona asar yozish ham mushkul. Yozish san’atining ko‘pdan ko‘p sir-u as- rori tagiga yetgan, tizgan satrlarida nainki stilistik, balki bironta orfografik xato uchramaydigan ijodkorlarimiz bor. Shakldagi san’atlariga tasanno deymiz, lekin, ne yoziqki, ularning aksariyatida mazmun to‘piqqa ham chiqmaydi, asardan vulqondek otilib chiqib, o‘quvchi yuragiga to‘g‘ri borib uriladigan badiiy zarb yo‘q, xud- di qishda tumanlar aro xira ko‘rinib turgan quyoshdek taftsiz, nursiz. Ular barpo etayotgan adabiyot, tanqidchi A. Otaboev ta’biri bilan aytganda, «masxaraboz mingan yog‘och ot»ga o‘xshaydi. Demak, bunday «vosita» bi- lan birmuncha vaqt tomosha ko‘rsatib, odamlar e’tibo- rini tortish mumkin, xolos, lekin u bilan biron manzil ko‘zlanib safarga chiqilmaydi. Ayni damda, ko‘ngilga umid baxsh etguvchi nosirlarimiz ham bor: siz qayd etgan nomlar qatorida S. O‘nar, N. Jaloliddin, A. Yo‘l- dosh, L. Bo‘rixon, Sh. Ah me dov, Z. Qurolboy qizi kabilar jiddiy asarlar yaratish yo‘lida urinayotgandek tuyuladi. «O‘zAS» sahifalarida berilgan E. A’zamning «Stupka» va X. Do‘stmuhammadning «Qichqiriq» nomli hikoyalari jiddiy adabiy jamoatchilikda ijobiy rezonans uyg‘otdi. «Tafakkur» jurnalida N. Muhammad Raufxonning «Chil- la», «Sharq yulduzi»da «Etakdagi kulba» nomli ramziy hikoyalari chop etildi. «Bahouddinning iti», «Qultoy» (N. Eshonqul) – zo‘r hikoyalar. Kamnamo va kamsuqum N. Boqiydan ham katta badiiy kashfiyotlar umid qilsak arziydi. «Suratdagi ayol» hikoyasi bilan yangicha yozish mumkinligini isbot qilgan Sh. Hamroni esa yana qalam tebratishga undaymiz. Xullas, nazar solsak, nasrimiz ufqlari yorisha boshlagan. Boshqacha bo‘lishi mumkin ham emas-da. Chunki biz keyingi 20 – 25 yil mobayni- da chindan-da jahonshumul ijtimoiy-tarixiy evrilishlarni boshdan kechirdik, endi uni badiiy idrok qilish, anglash va his etish davriga kirib keldik. Ro‘yobga chiqqan ish- lar – hali xamir uchidan patirdek gap. Asosiylari oldin- da. Har holda, menga shunday tuyulmoqda. Yüklə 1,46 Mb. Dostları ilə paylaş:
|