Jahon adabiyotining so‘nmas yulduzlari nikolay Alekseyevich ostrovskiy bo‘ron bolalari

Dragun
 — 
otliq askarlarning bir turi.
2
Kamrad
 
— 
o‘rtoq.

---

43 
yetib bormasak, iste’foga chiqar emishmiz. Mana shuning uchun 
shoshilyapmiz. 
Xonaning burchagida kimdir norozi bo‘lib g‘udurladi: 
— Shoshilganligimiz ko‘rinib turibdi. Polk kengashi: 
“Polk holicha yo‘lga tushish kerak”, — degan edi. Ana shunday 
qilganimizdami, bu dragunlarga sichqonning ini ming tilla 
bo‘lardi! 
— G‘am yema? Biznikilar ham kelib qoladi — qutqazib 
oladi. 
— Suv o‘pirib ketgan to‘g‘onni do‘ppi bilan berkitib 
bo‘lmaydi... 
— Urishib bo‘ldik, bas endi! 
Xona ichi qop-qorong‘i bo‘lib ketdi. Askarlar sham yoq-
dilar, xaltalarini ochib, ovqatlana boshladilar. 
Suvoriy konserva bankasini pichoq bilan ocha turib, 
Rayevskiy bilan Pshigodskiyni ovqatga taklif qildi: 
— Qani, marhamat, kamradlar! Qorinlaring ham ochdir? 
Rayevskiy tashakkur bildirdi. Pshigodskiy bo‘lsa jon-dili 
bilan rozi bo‘ldi: ikki kundan beri og‘ziga ovqat olmagan edi. 
— Sen Rossiyadan keldingmi, kamrad? Xo‘sh, u yerda 
ahvol qanday? “Turmush juda yomon bo‘lib ketgan”, — deyisha-
di, to‘g‘rimi shu? — deb so‘radi undan bir keksa piyoda askar. 
— U yerda, haqiqatan ham ba’zilarga dunyo tor bo‘lib qol-
di. Masalan, fabrikantlarga, dvoryanlarga va oq podsho vaqtida 
sen bilan bizdaqalarni eshak qilib minib yurganlarga yomon bo‘l-
di. Ularni inqilobchilar chunonam siqib qo‘ydilarki, nafaslarini 
ham zo‘rg‘a-zo‘rg‘a olishyapti. Ishchilar bilan dehqonlar esa jon 
kuydirib urishyapti. O‘zing bilasan, ularga har yoqdan hujum 
qilishmoqda, — dedi Pshigodskiy turgan joyini unutib. 
— Inqilobchilar dvoryanlarning yer-suvini tortib olib, 
dehqonlarga bo‘lib bergan emish, shu gap to‘g‘rimi? 
— Bo‘lmasa-chi, agar shunday qilishmasa, dehqonlar 

---

44 
inqilobchilarni yoqlab urisharmidi? 
— Inqilobchilar asirlarni qiynashar emish, rostmi? 
— Be-e, xotinlarning g‘iybatiga o‘xshagan gap! Bunday 
gaplarni zobitlar to‘qiydi. Inqilobchilarda asirlardan tuzilgan 
butun-butun baynalmilal brigadalar borligini-ku, aytish-
magandir-a? 
— Har xil xoinlar to‘g‘risida gapirib berishuvdi. Bizlarni 
ham anavi ober xoin deb atadi. 
— Nima deysizlar, bizga ham Vengriyada yer berishar-
mikan? 
— Olasan-a... ikki metr chuqurlikdan... 
— Ha, nimaga olmas ekanman? Bo‘lmasa nima uchun 
urishdim? 
— Harbiy nizomni darrov esingdan chiqaribsan-da! 
“Imperator uchun...” 
Suvoriy kattagina burda nonni og‘ziga tiqayotib: 
— He-e, imperatoringning ham joyini solib qo‘ydik! — 
dedi ochiq yuz bilan xixillab. 
Pshigodskiy undan qolishmas, askarlarning gapi nasha qil-
ganda, ovqat yeya turib kulimsirashini qo‘ymas edi. Banka 
bo‘shagandan keyin Pshigodskiy mo‘ylovini yengi bilan artib, 
suvoriyga rahmat aytdi, so‘ngra hech kimga qaramasdanoq 
so‘radi: 
— Hoy kamradlar, nima uchun uyingizga qurolsiz ket-
yapsizlar? Bu ahvolda hammangizni jandarmlar tutib olishadi-
ku! Bir necha eshelon birlashib turib, zobitsiz yo‘lga chiqish ke-
rak edi. Bir kamrad bu haqda hali gapiruvdi. Miltiq uyda tursa, 
birontasini urish kerak bo‘lgan kezlarda asqatib qolardi-da. 
Bo‘lmasa mana... 
Rayevskiy boshqalarga sezdirmay sekin uning yengidan 
tortib: 
— Ko‘p qattiq ketma, — dedi polyak tilida shipshib. 

---