Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

paytida (eramizdan awalgi 500-449 yillar) Afina boshchiligida ular jipslashdi va 
g’alaba qozondi. Gretsiya Aleksandr Makedonskiy davriga kelib (eramizdan 
awalgi 335-323 yillar) haqiqiy monarxiya va markazlashgan saltanatga aylandi. 
U yunonlar yerlari chegarasini Misr va Hind vodiysigacha kengaytirdi va forslar 
poytaxtini butkul vayron qildi.
Gretsiya mustamlakalari asosan eramizdan avvaigi VIII-VI asrlarda 
Gerkules ustunlari (Gibraltar)dan Port Evkinskiy (Qora dengizning sharqiy 
qirg’oqlarigacha chzilgan edi. Aleksandr Makedonskiy ular qatoriga 
yetmishtagacha Aleksandriya va Aleksandropolislarni qo’shdi, ular orasida hatto 
uning oti - Butsefal nomli shahar ham bor edi. Grek mustamlaka shaharlari 
geografik jihatdan qulay joylashgan blib, egalarini kp bor almashtirgan 
blsa-da, hamon yashab, rivojlanib kelmoqda, ulardagi arxitektura 
yodgorliklarida, ko’chalar nomlarida yunon sivilizatsiyasi izlari saqlanib qolgan. 
Fransiyadagi Marsel, Italiyadagi Neapol va Toronto, Sitsiliya orolidagi Sirakuza, 
Qrimdagi Evpatoriya, Feodosiya va Kerch (Pantikapeya), Misrdagi Iskandariya 
shular jumlasidan. Mustamlakalar nafaqat Yunonistonning arbiy istehkomi 
bo’lgan, ularzxjaliklarini rivojlantirib, metropoliyani oziq-ovqat va xom ashyo 
bilan ta’minlagan. Ko’p jihatdan yunon madaniyati bilan muloqotda blish va 
raqobat oqibatida rivojlangan Rim eramizdan avvalgi II ming yillikda Gretsiyani 
egallab, bu madaniyatni yo’q qilmadi, balki unga yangi kuch ato etib, uning 
yangi markaz - Konstantinopoldan mustaqil holda rivojlanishini ta’minladi. Afina 
shahri z ahamiyatini yo’qotgan bo’lsa-da, xizmatlari evaziga ozod shahar 
maqomini oldi.
Rim imperiyasi Tibr vodiysi va 0’rta Italiyadagi (Latsio viloyati) o’zak asosida,