Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

awalgilariga qaraganda g’oyatda qo’rqinchli, sovut kiygan va zambaraklar bilan 
qurollangan odamlar sivizilatsiyasining bostirib kirishi gyat muhim omil bldi. 
1510- yilda portugaliyaliklar 20 ta kemani zambaraklardan qqa tutib, Goa shahrini 
va uning G’arbiy qirg’oqdagi eng yaxshi bandargohini egalladi. Asming rtalariga 
kelib, ular butun Hindistonni hind daryosi etagidan Gang daryosigacha bostirib 
olib, 18 ta shaharga rnashdilar. 1600 yili inglizlar arbiy qirg’oqda Kalkuttani
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

egallashdi, so’ngra fransuzlar sharqiy sohilda Pondisherini bosib olishdi. Dastawal 
mazkur dastlabki mustamlakachilar sha paytlardayoq kp millionli blgan 
Hindistondek mamlakatni “yutib” yuborishga (ayniqsa, kichkina Portugaliya) qodir 
emasliklarini tushunar edilar. Barcha dastlabki mustamlakalarga savdo faktoriyalari 
shaklida asos solingan. Va bu hol Hinidistondan mahsulot va oziq-ovqat sotib 
olinishi kengayshiga va oltin oqimi ko’payishiga, buyuk mo’g’illar imperiyasining 
mustahkamlanishiga yordam bergan.
Hindiston politeizmi markazlashuvga ko’maklashmagan. Holbuki, qaror 
topgan shart-sharoitda hokimiyat tepasiga islom podshohlarining kelishi 
hindistonlik feodallar uchun yana bir xudo qo’shilishini anglatar edi (albatta, bunda 
islom dini ulami ham, dinlarini ham ta’qib etmasligi kerak edi). 0 ’z navbatida, 
musulmon hukmdorlar jangovar islomning aqidaparastligi va murosasizligi ulami 
istiqbolsiz kurashlar girdobiga tortib ketishini anglar edilar. Bundan esa istiloga 
tayyor turgan tashqi kuchlargina manfaatdor blishi mumkin, shunga ko’ra ular 
bag’rikenglik va dinlarning yonma-yon mavjud blishi mafkurasini qabul qilib, 
uni joriy eta boshlashdi. Aynan shunday yondashuv Hindiston uchun samarali