Jahon tarixi

Buyuk geografik kashfiyotlarning bosh-
lanishi. 
Buyuk geografik kashfiyotlarning 
tashabbuskorlari Portugaliya va Ispaniya 
dengiz sayyohlari boMishdi.
Shunday dengiz sayyohlaridan biri, 
asli Genuyalik, 
admiral
Xristofor Kolumb 
(1451—1506) edi. U o ‘z oldiga Atlantika 
okeani orqali Hindistonga boradigan yo‘l 
ochishni maqsad qilib qo‘ydi.
Nihoyat, X. Kolumb Ispaniya qirollik 
oilasi bilan H indistonga y o ‘1 ochish 
X ristofor Kolumb.
uchun ekspeditsiyani boshlash haqida shartnoma tuzishga 
muvaffaq bo‘ldi.
Shartnomaga ko‘ra, qirol ekspeditsiyaning xarajatlarini 
o ‘z zimmasiga oldi. X. Kolumb 1492-yilning 6-avgust kuni 
3 ta kemada birinchi ekspeditsiyasini boshladi.
O'zingizni sinang:
♦ Yevropada......... 
♦ Buyuk ipak y o 'li.........
♦ Toshkanelli........
♦ 1492-yil 6-avgust.........
Amerikaning kashf etilishi. 
1492-yil 12-oktabr kuni 
X. Kolumb ekspeditsiyasi a’zolari Karib dengizidagi orol- 
lardan biriga kelib tushdi. X.Kolumb bu orolni San-Salvador 
(«Muqaddas xaloskor») deb atadi (hozirgi Bagama orollari 
davlati hududidagi orol). Shu tariqa Hindistonga olib bora­
digan suv yo‘lini ochish maqsadida uyushtirilgan ekspeditsiya 
Amerikaning kashf etilishiga sabab bo‘ldi. Bu voqea dunyo 
xaritasini tuzgan XV asr olimlari, xususan, P. Toskanellining
7

---

xatosi tufayli yuz berdi. Chunki P. Toskanelli yerning ekvator 
bo‘ylab uzunligini aniqlashda 12 ming kilometrga adashgan 
edi. Keyinchalik olimlar bu xatoni Buyuk kashfiyotga olib 
kelgan buyuk xato, deb atadilar.
1492-yil 12-oktabr Amerika q it’asining rasman kashf etilgan
kuni hisoblanadi.
Biroq X. Kolumb 1492-yilda Hindistonga emas, Amerikaga 
kelib qolganligini anglamadi. U Hindistonga keldim, deb 
hisoblar edi. Shuning uchun ham X. Kolumb Amerikaning 
mahalliy aholisini hindular deb atadi. Amerikaga 4 marta 
ekspeditsiya uyushtirdi. Bu ekspeditsiyalar natijasida ochilgan 
hududlarda Ispaniya bayrog‘i hilpiray boshladi. Shu tariqa 
bu hududlar Ispaniya mulkiga aylandi. X.Kolumb esa o‘sha 
hududlarning 
vitse
-qiroli etib tayinlandi. Yangi qit’aning 
Kolumbiya deb emas, Amerika deb atalishi Italiya dengizchisi 
va astronomi Amerigo Vespuchchi (1454—1512) nomi bilan 
bog‘liq.
U 1499—1501-yillarda portugaliyaliklar ekspeditsiyasi tar- 
kibida Braziliya qirg‘oqlarini tekshirdi. Buning natijasida, Ko­
lumb ochgan yerlar Hindiston emas, yangi qit’a, degan xu- 
losaga keldi. U keyinchalik o‘zining nomi bilan atalgan qit’aga 
«Yangi Dunyo» deb nom berdi. 1507-yilda lotaringiyalik 
xaritashunos olim M.Valdzemuller Kolumb kashf etgan yangi 
qit’ani Amerigo Vespuchchi sharafiga Amerika deb atashni 
taklif etdi. Bu nom hammaga m a’qul bo‘ldi. 1515-yilda Yangi 
Dunyo «Amerika» deb atalgan birinchi globus Germaniyada 
yaratildi. Keyinchalik boshqa xaritalarda ham Kolumb kashf 
etgan yerlar «Amerika» deb yoziladigan bo‘ldi.