Jamiyat qurishning milliy va umuminsoniy demokratik

1. Hayot. 2. Salomatlik. 3. Bilim. 4. Mehnat.
Qadriyatlar iyerarxiyasini qadriyatlarni tasniflash bilan adashtirib bo'lmaydi. Qadriyatlarni
sinflarga bo'lish mumkin:
Turmush darajasi bo'yicha: a) oliy qadriyatlar; b) moddiy hayot qadriyatlari; d) ijtimoiy;
g)ma'naviy.
Subyektlar bo'yicha: a) shaxsiy qadriyatlar; b) guruhiy qadriyatlar; d) sinfiy qadriyatlar; e)
ijtimoiy.
Ijtimoiy ong shakllari bo'yicha: a) fanlar qadriyatlari; b) ahloqiy qadriyatlar; d) estetik
qadriyatlar; e) siyosiy qadriyatlar; f) huquqiy qadriyatlar; g) diniy qadriyatlar.

---

Umuman olganda, qadriyatlar deganda, ma'lum bir jamiyat odamlari, alohida olingan
shaxsning manfaatlari va ehtiyojlarini qondirish vositasi, shuningdek me'yorlar, maqsadlar va ideal
sifatidagi undovchi hamda qo'zg'atuvchi g'oyalari, predmetining mohiyati, hodisasi shuningdek,
ularning
xususiyatlari
tushuniladi.
Ko'pincha
yuqorida
ko'rib
o'tgan
qadriyatlar
bilan
uyg'unlashadigan, lekin o'zining alohida xususiyatlariga ega bo'lgan milliy qadriyatlar ham bir
necha minglab yillardan buyon rivojlanib va takomillashib kelmoqda.
Milliy
qadriyatlar
ildizlarini
anglab
yetishda,
tasniflashda
va
aniqlashda
uni
soddalashtirishdan ehtiyot bo'lish zarur. Bu ijtimoiy va oliy qadriyatlarning bir-birlari bilan o'zaro
bog'liq bo'lgan hamda o'zaro bir-birini taqozo qiladigan, lekin, shu bilan birga, nisbatan o'zini
barqarorligi va mustaqilligini saqlay oladigan hodisasi sifatida namoyon bo'ladi.
Fanda «milliy qadriyatlar», «milliy qadriyatli-yo'naltirilgan ong» va «milliy ruhning
universal umuminsoniy qadriyatlari» ma'lum etnosni ijtimoiy, psixologik o'ziga xosligini,
boshqa shu kabi birliklardan farqlanishini, mazkur etnosning barcha a'zolarini umumiy g'oyalar va
yoi-yo'riq ko'rsatmalar asosida birlashuvini ifodalaydi. Rivojlanish va shakllanishining turli
bosqichlarini o'z boshidan kechirayotgan ko'plab etnoslar tarixini o'rganish shuni ko'rsatadiki,
etnos a'zolarining birligi boshqa narsalardan ko'ra ko'proq ma'lum psixik xislatlarning mavjudligi,
voqealar va munosabatlarni o'zlashtirish va baholash kabi qadriyatlardagi umumiylik bilan
ta'minlanadi. Milliy qadriyatlarni anglashda shu kabi his-tuyg'ular va munosabatlarning ayni shu
birikuvlari nuqtayi nazari bilan yondashish talab etiladi.

---

Milliy ruhning universal umuminsoniy qadriyatlari, milliy qadriyatlar va milliy qadriyatli
yo'naltirilgan ong nafaqat psixologik – his-hayojonli xarakter kasb etadi, balki etnik birlik to-monidan
e'tirof etiladigan hayotiy muhim moddiy obyektlar, timsollar, nishon-belgilarni ham o'zida ifodalaydi.
Bu qad- riyatlarning e'tirof etilgan muhimligi asosida aniq bir etnos vakili bo'lgan insonning tub
manfaatlari yotadi: yashamoqlik, rivojlanish, ideal maqsadlarga erishish. Har bir millat faqat uning
o'zigagina mansub bo'lgan temperament birikuvi, tafakkurlash va dunyoni idrok etish turi bilan
yaqqol ajralib turadi. Ma'lum bir o'ziga xos shaklda axborot olayotgan millatning ichki dunyosining
noyob- ligi, ichki tuzilishining barqarorligida har qanday millat vakil- larining bioijtimoiy
hamjamiyati va madaniy birligi sifatidagi qadriyati turadi.
Shu tariqa, milliy qadriyatlar va milliy ruhning universal umuminsoniy qadriyatlari — bu u yoki
bu etnos vakillarining muayyan-tarixiy shart-sharoitlardagi ijtimoiy va shaxsiy ma'na- viyati
rivojlanishining rag'batlantiruvchi omilidir.
Prezident I .A. Karimov ma'naviyat va milliy qadriyatlaming noyob va bebaho boylik ekanligini
ta'kidlab, quyidagi fikrlarni bildirgan edi: «Biz bugun ayrim davlatlardan, moddiy nuqtayi