J -
JAZBA TIL-1. Erteden kiyatırǵan jazba dástúrge iye til. 2. Hár qıylı jazba ádebiyatlarǵa tán til.
JAZÍW (GRAFIKA) - sózlerdi jazıwda qollanılatuǵın grafikalıq belgiler yamasa háripler haqqındaǵı bólim, onda shártli tańbalar, olardıń tildegi seslerge qatnaslı, bir-birine sáykes keliwi de qarastırıladı.
JALǴAN DIFTONG – Buwın jasay alatuǵın hám buwın jasay almaytuǵın dawıslılardıń dizbeklesiwinen jasalǵan diftong: soy – soya beriw, qoy-qoya ber.
JUP SÓZLER -eki geyde úsh sózdiń juplasıwınan jasaladı. Mısalı: sháynek-kese, gelle-bas-sıyraq, bir-eki-úsh, qatın-bala-shaǵa hám t.b. Sózlerdiń juplasıwı ushın jup sóz sıńarlarınıń ekewi de bir-birine mánilik qatnasta, semantikalıq jaqtan sáykesleniwi, semantika-fonetikalıq jaqtan ıqshamlasıwı, morfologiyalıq jaqtan birgelikli, sintaksislik teń huqıqlı bolıwı, grammatikalıq jaqtan sáykesleniwi kerek. Máselen, áke-sheshe, ótken-ketken, júris-turİs jup sózlerinde rifma, jábir-japa, qáde-qáwmet, saz-sáwbet jup sózlerinde alliteratsiya, taw-tas, ashıq-aydın, ıbır-jıbır jup sózlerinde assonans hám dissonans qubılısları kórinedi. Komponentleriniń semantikasına qaray jup sózler 3 túrge bólinedi: eki komponenti de leksikalıq mánige iye jup sózler (aqıl-oy, jaman-jaqsı, gáp-sóz), bir komponenti leksikalıq mánige iye bolmaǵan jup sózler (emin-erkin, was-wayran, qońsı-qoba, jón-josaq, nan-pan, shay-pay), eki komponenti de mánige iye bolmaǵan jup sózler (ara-tura, meń-zeń, lám-lim).
- I -
IMLA (ORFOGRAFIYa) - tildegi dawıslı hám dawıssız sesler, túbir hám qosımtalar, kómekshi hám qospa sózlerdiń durıs jazılıwı, ótkerme jáne bas háriplerdiń qollanılıwına baylanıslı qaǵıydalar jiynaǵı.
IRKILIS BELGILERI-jazba tilde sózlerdiń, sóz dizbekleriniń yamasa gáplerdiń tıńlawshıǵa túsinikli bolıwın támiyinleytuǵın shártli belgiler: noqat (.), soraw belgisi (?), úndew belgisi (!), qos noqat (:), útir (,), noqatlı útir (;), kóp noqat (...), sızıqsha (-), qawıs (), tırnaqsha («»), abzats.
Dostları ilə paylaş: |
