Ǵ -
ǴALABALÍQ ATLÍQLAR- birgelkili predmet, háreket, sapa, qubılıs hám hal-jaǵdaydıń ulıwma atamasın bildiretugın atlıqlar. Olar semantikalıq jaqtan ulıwmalıq mánidegi adamǵa, predmetlerge, qubılıs-hádiyselerge, tábiyatqa baylanıslı atamalardıń ǵalabalıq atın bildiredi: adam, qız, oqıwshı, student, balıqshı, ilimpaz, qus, mektep, teńiz, tal t.b.
DAWÍSLÍ SESLER - sóylew aǵzaları bir-birine tiymey, ishtegi hawanıń erkin, irkinishsiz shıǵıwınan (vokalizm) menen jasalǵan sesler (a, á, o, ó, u, ú, ı, i, e).
DAWÍSLÍLAR SINGARMONIZMI – eki yamasa onnan da kóp buwınlı sózlerde affikslerdegi dawıslılardıń túbirdiń dawıslı sesine ǵárezli bolıp, soǵan únles bolıp jalǵanıwı: kóshe-ler-de-gi.
DAWÍSSÍZ SESLER -(KONSONANTIZM) - awızdıń azı-kem ashılıwı menen sóylew aǵzalarınıń bir birine jaqınlasıwı yamasa tiyiwinen jasalǵan sesler (b, p, d, t, g, k, q, m, n, ń, v, f, z, s, j, sh, ǵ, h, x, l, y, w, r, ts, ch).
DAWÍSSÍZLAR SINGARMONIZMI - hár bir buwınnıń qurılısındaǵı sesler ortasındaǵı jáne buwınlardıń shegarasındaǵı, túbir menen qosımtalardıń hám qosımta menen qosımtanıń shegarasındaǵı qońsılas sesler ortasındaǵı únleslik.
DÁNEKERSIZ QOSPA GÁPLER-dánekersiz qospa gáplerdiń semantikalıq dúzilisi quramındaǵı jay gáplerdiń mazmun, intonatsiya, orın tártip, leksikalıq hám morfologiyalıq qurallardıń qatnası arqalı anıqlanadı. Mısalı: Jumıs pitti, xızmetkerler úylerine qayttı (K. Mámbetov).
DIALEKTIZMLER – 1. Kórkem shıǵarmalarda jergilikli kolorit ushın qollanılǵan dialektlik sózler. 2. A’debiy tilde ushırasatuǵın belgili bir dialektke tiyisli fonetikalıq, grammatikalıq hám leksikalıq ózgeshelikler. Leksikalıq dialiktizmler: shalbar-shım, seksewil-sazaq. Leksika- fonetikalıq dialektizmler: aldında-áldindá, salı-shalı, sorpa-shorpa, saǵal-shaǵal. Semantikalıq dialektizmler -bir dialektte bar sóz ekinshi dialektte qosımsha semantikalıq xızmetlerin keńeytedi.
Dostları ilə paylaş: |
