Ájiniyaz atíndaǵÍ NÓkis mámleketlik pedagogikalíq institutí “Tastıyıqlayman” Túrkiy tiller fakulteti dekanı B. Davletov 2021-jıl «MÁmleketlik tilde is júrgiziw»

SUBYEKT-[lat.subjectum]- 1. Háreket iyesi. 2. Baslawısh.
- T –
TEZIS-–[gr.thesis]- shıǵarmanıń yamasa ilimiy miynettiń ıqshamlastırılǵan qısqasha mazmunın bayanlaytuǵın tekst.
TEKST-[lat. textus-sózlerdiń baylanısı]-avtordıń qoljazba yamasa basıp shıǵarılǵan túrindegi sózi, qaǵaz júzine túsirilgen sóylewdiń túri. Tekst-mánilik hám dúzilislik jaqtan baylanısqan bir tutas sóylem birligi. Teksttiń kólemi qısqa yaki kólemli bolıp keliwi múmkin.
TEMA-[gr. thema -bir nárse, predmet]- gáptiń baslanıwı, sóz etiletuǵın waqıyanıń tiykarı, gáptiń jańalıq xabarlaw informatsiyası baǵdarlanǵan, ózimizge belgili nárse.
TERMIN-[lat. terminus–shegara, shegara belgisi]-málim bir tarawǵa tiyisli bolǵan arnawlı atamalar. Olar predmetlerdi atap kórsetiw ushın dálme-dál túsinikti belgilewshi sóz yamasa sóz birikpelerinen turadı. Máselen, lingvistikalıq terminlerge alfavit, diftong, fonetika, leksika, grammatıka, leksema, fonema, morfema, trop hám t.b. kiritiledi.
TIL- 1. Jámiyet aǵzaları arasında qatnas, pikir alısıwǵa xızmet etetuǵın jámiyetlik qubılıs. 2.Sóylew aǵzası.
- F -
FON-[gr.phone- ses].
FONEMA-[gr.phonema-ses]- sózlerdiń mánilerin hám olardıń grammatikalıq bóleklerin ayırıw ushın xızmet etetuǵın tildiń eń kishshi birligi.
FONETIKA-[gr. phonetike < phone-ses]- tildiń seslik qurılısı, buwın, pát hám intonatsiyanıń artikulyatsiyalıq, akustikalıq qásiyetleri, yaǵnıy olardıń payda bolıwın, jasalıwın úyreniwshi tarawı. Túrleri: Ulıwma fonetika, tariyxıy fonetika, sıpatlama fonetika, salıstırmalı fonetika, eksperimental fonetika.
FONETIKALÍQ NORMA-fonetikalıq norma qaraqalpaq tiliniń ámeldegi álipbe sisteması jańa álipbege ótiw mashqalaları hám sol mashqalalardı joq etiw, sheshiw menen baylanıslı.
FILOLOGIYa -[gr.phileo-súyemen+logos-sóz]-belgili bir xalıqtıń tilin, ádebiyatın, kóbinese ádebiy shıǵarmaların izertleytuǵın ilimlerdiń ulıwma ataması.
FUNKCIONAL STILLER-qollanıw tipine qaray funkcionallıq stiller eki toparǵa bólinedi: monolog túrinde (ilimiy, publitsistikalıq, rásmiy isler stilleri), dialog túrinde (sóylew stili). Al kórkem ádebiyat stili óz aldına bólek turadı, sebebi ol óziniń ózgesheliklerine baylanıslı bul gruppalardıń tek birewine ǵana kirmeydi.Tildegi funkcional stiller kitabıy stiller (ilimiy stil, rásmiy isler stili, publitsistikalıq stil, kórkem ádebiyat stili) hám sóylew stili bolıp ekige bólinedi.

•