Jo‘rayev 0 ‘zbekiston tarixi (Milliy istiqlol davri) uchinchi kitob «sharq» nashriy ot-matb aa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati toshkent 2011

partiyalaming saylovlarda teng huquqli asoslarda ishtirok etishini 
ta’minlash uchun kerakli shart-sharoitlar yaratib berildi.
Natijada viloyatlar, tumanlar va shaharlarda mahalliy vakillik 
organlari bo‘lmish Xalq deputatlari Kengashlariga xalqning munosib 
farzandlari saylandilar. Yana shuni qayd qilish lozimki, mustaqillik 
yillarida mahalliy ijroiya hokimiyat tuzilishidagi muhim o‘zgarish 
hokimlik institutining tashkil qilinishidir.
0 ‘zbekiston Respublikasining 1993-yil 2-sentabrda qabul qi- 
üngan Qonuniga muvofiq viloyat, turnan, shahar hokimi mahalliy 
hududning oliy mansabdor shaxsi sifatida tegishli hudud ijroiya Ho- 
kimiyatini boshqaradigan bo‘ldi. Joylarda hokimliklar joriy etildi. 
Respublikaning 12 viloyati va Toshkent shahrida 0 ‘zbekiston Res- 
publikasi Prezidenti tomonidan tayinlanadigan va tegishli Xalq de­
putatlari Kengashlari sessiyasida tasdiqlanadigan hokimlar boshchi- 
ligidagi boshqaruv tizimi tashkil qilindi.
Qoraqalpog‘iston Respublikasida xalq deputatlari turnan, shahar 
Kengashlari va tegishli hokimlaming faoliyati 0 ‘zbekiston Respubli­
kasining Konstitutsiyasi, «Mahalliy davlat hokimiyati to‘g‘risida»gi 
Qonun va Qoraqalpog‘iston respublikasining Qonunlari bilan tartib- 
ga solinadigan bo‘lindi.
Shuningdek, 163 qishloq tumanlari, 18 shahar tumanlarida, 120 
shaharlarda hokimlik idoralari tashkil qilindi.
Albatta, qisqa vaqt ichida hokimliklar o ‘z hududida ijtimoiy- 
iqtisodiy rivojlanish vazifalarini amalga oshirishda, joylarda Oliy 
Majlis Qonunlari, Prezident Farmonlari, Vazirlar Mahkamasi qaror- 
1 iri ijrosini ta’minlashda, aholining ijtimoiy himoyasini tashkil qi- 
lishda muayyan tajriba to‘pladi.
Hokimlik oldingi xalq deputatlari mahalliy Kengashi raisligi- 
dan yoki partiya komitetlari birinchi kotibligidan lavozim va huqu- 
qiy maqomi bilan ancha farq qiluvchi institutdir. Hokimlikda endi 
ko‘proq mustaqillik, o‘z hududida o ‘z hukmi va so‘zining salmog‘ini 
oshirish, xo‘jalik va iqtisodiy boshqaruvda qat’iyat bilan ishlash im- 
koniyati kengaydi. Hokimlik usulining ixchamligi, buyruqbozlik va 
qog‘ozbozlikning kamayishi, hayotga va ishlab chiqarishga yaqinligi 
bilan oldingi boshqaruv tizimi an’analari va usullaridan ancha afzal- 
liklarga ega boidi.
Biroq tahlillar shuni ko‘rsatdiki, hokimliklar hamma joyda 
ham butun imkoniyatlari va iqtidorlarini ko‘rsata olmadilar. Ular- 
ning ayrimlari yangicha tizimda eskicha usul bilan ishladilar. Ma­
halliy davlat hokimiyati tizimidagi kamchiliklar islohotlami izchil 
amalga oshirishga to‘sqinlik qila boshladi. Joylarda odamlar ras-
132

---

miyatchilik, poraxo‘rlik, «sendan ugina, mendan bugina» qabilida 
ishlash, tamagirlik, qonunbuzarlik - holatlaridan aziyat cheka bosh- 
ladi. Bunday salbiy hodisalami Prezident Islom Karimov bir qa- 
tor viloyat kengashlari sessiyalarida, xususan, Samarqand, Jizzax, 
Sirdaryo, Namangan viloyatlaridagi sessiyalarda Vazirlar Mahkama- 
Ni yig'ilishlarida ochiqdan-ochiq tanqid qildi. Qonun ustuvorligiga 
erishish borasidagi qat’iy mulohazalarini o‘rtaga tashladi.
Jumladan, xalq depupatlari Sirdaryo viloyati kengashining 1993- 
yil 9-oktabrda b o iib origan sessiyasida I. Karimov shunday degan 
edi: