Jurnal 1918-yil dekabr oyidan chiqa boshlagan

Ключевые слова. 
Научно-исследовательская работа студентов, учебно-исследовательская 
деятельность, научно-исследовательская деятельность.
In this article, in the conditions of informatization of society, the leading components are 
the research work of students, the professional training of all specialists, the solution of the 
main scientific and production tasks that allow directing the labor and creative potential of 
students. The substantiation of the need for the formation of students' interest in educational 
and research activities is also highlighted.
Key words.
Scientific and research activities of students, educational and research ac
-
tivities, scientific and research activities.
Мarjina ABDISODIQOVA, 
Qarshi davlat universiteti doktaranti
O‘QUV-BILUV JARAYONIDA TALABALARNING 
TADQIQOTCHILIK KO‘NIKMASINI TAKOMILLASHTIRISH 
MEXANIZMI
Annotatsiya
Z
amonaviy oliy ta’lim tajribasi shuni ko‘rsatadiki, jamiyatni axborotlashtirish 
sharoitida talabalarning ilmiy-tadqiqot ishlari eng muvaffaqiyatli va iqtidorli 
talabalarning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirish vositasida oliy ta’limning bar-
cha mutaxassislarini tayyorlash sifatini yanada oshirish kuchli vositaga aylantirildi. Ta
-
labalarning kasbiy mahoratini, kasbiy kompetensiyasi va koʻnikmasini shakllantirish
-
ning muhim tarkibiy qismi boʻlib, talabalarning mehnat va ijodiy salohiyatini asosiy ilmiy 
va amaliy masalalarni hal qilishga yoʻnaltirish imkonini beradi.
Talabalarning ilmiy-tadqiqot ishining zamonaviy tushunchasi bilan o‘zaro bog‘liq 
bo‘lgan ikkita elementni o‘z ichiga oladi: birinchidan, talabalarga ilmiy tadqiqot ish
-
larining elementlarini o‘rgatish, ularda shu ish ko‘nikmalarini singdirish; ikkinchidan, 
professor-o‘qituvchilar rahbarligida talabalar tomonidan olib boriladigan dolzarb ilmiy 
tadqiqotlarini tahlil qilishdir. Talabalarni ilmiy ijodga jalb qilish shakllari va usullari shart
-
li ravishda quyidagilarga bo‘linadi: o‘quv-tadqiqot ishlari oliy ta’limga muvofiq o‘quv 
rejalar, o‘quv dasturlari va talabalar tomonidan olib boriladigan ilmiy-tadqiqot ishlari 
darsdan tashqari vaqtlarda, o‘quv soatlarida amalga oshiriladi. Ammo buning uchun 
ilmiy ishda rahbarning ijodiy shaxsiyati talab etiladi. 
Talabalarni ilmiy ijod bilan tanishtirish, turli xil original yechimlarning tegishli mo
-
dellarini joriy etish orqali algoritmlar, evristik suhbatlarni o‘tkazish, elementar harakat
-

---

39
larni o‘zlashtirishni talab qiladi. Ijodiy faoliyatni tashkil etish uchun quyidagilar zarur: 
qulay psixologik muhit, bilish uchun yuqori motivatsiya, faoliyatni muammoli vaziyatlar 
bilan maksimal darajada to‘ldirish, tadqiqot qobiliyatining mavjudligidir. O‘quv-tadqiqot 
ishlari ostida faoliyat bilan biz ilmiy qidiruv texnologiyasini, eksperiment metodologiya
-
sini, ilmiy ma’lumotlarni o‘zlashtirish bilan bog‘liq bo‘lgan pedagogik boshqariladigan 
jarayonni tushunamiz. Darsdan tashqari vaqtda olib boriladigan ilmiy-tadqiqot ishlari 
deganda olim-pedagog rahbarligida o‘quv vositalardan foydalanish asosida olib bo
-
riladigan ishlar tushuniladi. Bilvosita va istiqbolli boshqaruv hamda mavzuni mustaqil 
ijodiy o‘rganishni ta’minlashdir. Ushbu faoliyat natijasida talabalar yangi, obyektiv aha
-
miyatga ega bo‘lganlarni kashf etadilar. Tadqiqot mavzusi, faoliyat usuli yoki vositasi 
to‘g‘risidagi ma’lumotlar, ularning ijodiy va kasbiy fazilatlarini rivojlantiradi. 
Talabalarning o‘quv va ilmiy-tadqiqot faoliyatiga qiziqishini shakllantirish ta’limning 
uslubiy tizimlari toifasiga kiradi hamda biz yaxlit didaktikani nazarda tutamiz. O‘za
-
ro bog‘liq elementlarni shakllantirish: maqsadlar, fan mazmuni, o‘qitish usullari, o‘qi
-
tish vositalari va tashkiliy shakllari, o‘tilgan mavzuning o‘zlashtirilishini nazorat qilish 
usullaridan foydalanishadi. Shuning uchun, o‘quv va tadqiqot faoliyatini tashkil etish
-
ning uslubiy tizimining modellari zarur, uning barcha tarkibiy qismlari va ular orasidagi 
aloqalarni har tomonlama tahlil qilishdan iborat. Shu munosabat bilan biz, talabalar
-
ning o‘quv-tadqiqot faoliyatini shakllantirish maqsadlarini, tamoyillari va usullarini tahlil 
qilamiz.