K. B. Urazov buxgalteriya hisobi va

Keyingi sanalar 
deganda, sotib olingandan keyingi balans sanalari tushuniladi. 
Ushbu sanalarda qimmatli qog‗ozlarga yo‗ naltirilgan moliviy investitsiyalar balansda 
turli qiymatda baholanishi mumkin. Jumladan, BXMS № 12 ning 15- punktiga muvofiq 
qimmatli qog‗ozlarga yo‗naltirilgan uzoq muddatli moliviy investitsiyalar qo‗ yidagi 
baholardan biri bo‗ yicha aks ettirilishi kerak: 
Bozor qiymatida ; 
Sotib olish qiymatida; 
Bozor va sotib olish qiymatlaridan eng kichigida; 
Qayta baholangan qiymatda
 
BHMS № 12 ning 13-moddasiga muvofiq qimmatli qog‗ozlarga yo‗ naltirilgan 
qisqa muddatli moliyaviy investitsiyalar balansda 
bozor qiymatida
yoki 
bozor va sotib 
olish qiymatlarining eng kichik qiymatida 
aks ettirilishi kerak. Agar ular bozor va 
sotib olish qiymatlarining eng kichik qiymatida hisobga olingan bo‗lsa, ularning balans 
qiymati qimmatli qog‗ozlar portfelining jami investitsiya qiymati, yoki qimmatli 
qog‗ozlarning guruhlari bo‗ yicha qiymati, yoki qimmatli qog‗ozlarning alohida nomlari 
bo‗ yicha qiymatiga asoslanib topiladi.
 
Qimmatli kogozlarga yunaltirilgan moliyaviy investitsiyalarning 
bozor qiymati 
deganda ularning moliya bozorida sotish vaqtida namoyon bo‗lgan
sotish qiymati
tushuniladi. Bozor qiymatini, boshqachasiga, haqqoniy
 qiymat
deb ham ataydilar. Bu 
qiymat ko‗p omillarga bog‗liq, jumladan, aksionerlik jamiyati yoki tijorat bankining

---

91 
foydalilik darajasiga, to‗lanayotgan dividendlarning miqdoriga, ularning kelajakdagi
obru-e‘tiboriga va boshka omillarga.
 
 
Qiymat tamoyiliga
muvofiq qimmatli qog‗ozlarga yo‗naltirilgan moliyaviy 
investitsiyalar boshqa aktivlar singari keyingi sanalarda yuqorida keltirilgan 
qiymatlarning eng kichik miqdorida balansda aks ettirilishi lozim. Ushbu qiymatda 
uzoq muddatli qimmatli qog‗ozlar balansda investitsiya portfeli metodiga asoslanib aks 
ettiriladi. Qisqa muddatli qimmatli qog‗ ozlar ularning bozor va sotib olish 
qiymatlarining eng kichik qiymatida hisobga olingan bo‗lsa, balansda qimmatli 
qog‗ozlar portfelining jami investitsiya qiymatiga, yoki qimmatli qog‗ozlar guruhlari 
bo‗ yicha qiymatiga, yoki qimmatli qog‗ozlarning alohida nomlari bo‗ yicha qiymatiga 
asoslanib aks ettiriladi.
Keyingi sanalarda bozor qiymati sotib olish qiymatidan past bo‗lsa qimmatli 
qog‗ozlarga yo‗naltirilgan moliyaviy investitsiyalarning sotib olish qiymati bozor 
qiymati darajasigacha yetkazilishi va balansda shu qiymat bilan aks ettilishi kerak. 
Agar sotib olish qiymati bozor qiymatidan past bo‗lsa , u holda qimmatli qog‗ozlarga 
yo‗ naltirilgan moliyaviy investitsiyalarning qiymati balansda o‗zgarishsiz qoldirilishi 
lozim. Hozirgi vaqtda amaliyotda bu tamoyilga to‗liq amal qilinayotgan emas. 
Korxonalar balansida sotib olingan qimmatli qog‗ozlar, jumladan aksiyalar, asosan sotib 
olish qiymatida ( nominal qiymatda ) aks ettirilmokda. Bozor qiymatini o‗zgarishi, ya‘ ni 
uni sotib olish qiymatidan past yoki yuqori bo‗lishi, ularning ichidan eng quyi miqdorini 
ifodalovchi qiymati balansda aks ettirilmasdan qolmoqda. Bu holning mavjudligiga 
sabablardan biri bulib, korxonalarning hisob siyosatida qimmatli qog‗ozlarga 
yo‗ naltirilgan investitsiyalarning keyingi sanalarda qiymatini ko‗rib chiqilishi tartibini
aniq belgilanmaganligi hisoblanadi.