Kadrlarni kasbiy qayta tayyorlash va malakasini oshirish asosiy xususiyatlar

Kichik biznes 
korxonalari 
tashkiliy 
tuzilmalarining 
turlari
Kichik biznes korxonalari boshqaruv tuzilmalarining quyidagi tashkiliy turlari 
mavjud: 
chiziqli; chiziqli-funksional; loyihalanadigan va matritsali; venchur va 
firma 
ichki 
innovatsiyali.
Boshqaruvni 
chiziqli 
tashkil etish bevosita lavozim vazifalarini shu tarika 
taqsimlash asosida quriladiki, bunda, har bir xodim firma oldida turgan vazifalarni 
bajarishga eng ko‘p darajada yo‘naltirilgan bo‘ladi. Barcha vakolatlar to‘g‘ridan-
to‘g‘ri (chizikli) belgilanadi. Ular yuqori boshqaruv bo‘ginidan qo‘yi boshqaruv 
bo‘ginlariga 
qarab 
o‘zgaradi. 
Boshqaruv tuzilmasini 
chizikli-funksional 
tashkil etish o‘z ichida ham chizikli, ham 
funksional boshqaruv elementlarini mujassamlashtiradi, ya’ni chiziqli boshqaruv 
maxsus 
yordamchi 
xizmatlar 
bilan 
mustaxkamlanadi. 
Loyixaviy tuzilma maxsus loyixani ishlab chiqish va unga rahbarlik qilishda 
qo‘llanadi. U dasturiy-maqsadli deb ham nomlanadi. Matritsali yoki katakli tashkiliy 
tuzilma 
ana 
shu 
tuzilmaning 
takomili 
hisoblanadi. 
Loyixaviy tuzilma -
bu aniq vazifani hal etish uchun tashkil etiladigan vaqtinchalik 
tashkilotdir. 
U 
funksional 
bo‘linma 
ichida 
tashkil 
etiladi. 
 
Matritsali tuzilma 
loyixaviy tuzilmalarining rivoji (takomili) hisoblanadi. U 
taqsimlashning ikki turi: vazifalar bo‘yicha va mahsulot bo‘yicha taqsimlashning 
uyg‘unlashuvidir. 
Venchur va innovatsiya tuzilmalari 
loyixaviy (dasturiy-maqsadli) tashkiliy 
tuzilmalarining zamonaviy ko‘rinishi hisoblanadi. Biznesda tavakkal ish 
innovatsiyalar, ya’ni yangi texnologiyalar, tovarlar yoki xizmatlarni ishlab chiqarishni 
tashkil etishda qo‘llaniladi. Strukturaga o‘zgartirishlar kiritish va uni almashtirish -bu 
jahon amaliyotidagi doimiy jarayondir. AQSH firmalarida, G‘arbiy Yevropa va 

---

rivojlangan Sharq davlatlarida boshqaruv strukturasi o‘rtacha 3-5 yilda almashtirib 
turiladi. Masalan, bozorga qadoqlangan tovarlar taklif qiladigan “KRAIT FOODS“ 
kabi korxonalar odatdagi tovar va uni markasini boshqarishga asoslangan struktura 
o‘rniga asosiy e’tiborni o‘z iste’molchilariga qaratuvchi kombinatsiyalashtirilgan 
(aralash) strukturaga o‘tmoqda.
1
Bunda korxonalar tashkiliy strukturalari asosan 3 ta 
ishchi guruhidan iborat bo‘lib, birinchi guruh maqsadli segmentlarga iste’molchilarga 
xizmat ko‘rsatadi. Logistika bo‘limii vazifasini bajaruvchi uchinchi guruh mol 
yetkazib beruvchilar bilan optimal aloqani tashkil qilish natijasida tovarlarni o‘z 
vaqtida yetkazib berishni ta’minlaydi. Bundan tashqari, strategik integratsiya guruhi 
mavjud bo‘lib, bu barcha ishchi guruhlar faoliyatini muvofiqlashtirib, kompaniyaning 
umumiy strategiyasini ishlab chiqadi, bozor sharoitini o‘rganadi. Ayrim hollarda 
bunday tashkiliy strukturalarda odatdagi funksional bo‘limlarni saqlab qolgan holda, 
ayrim bir biznes jarayonning pirovard natijalari uchun javob beruvchi ishchi guruhlar 
tashkil qilinadi, funksional bo‘limlar ishlarini muvofiqlashtirib, keskin raqobat 
sharoitida 
korxonaning 
yuqori 
samaradorlik 
bilan 
faoliyat 
ko‘rsatishi 
ta’minlanadi.Yuqorida ko‘rsatilgan strukturaviy o‘zgarishlarning bosh omili bozor 
talablariga tezlikda moslashib, biznesning barcha sohalarida raqobatchilardan ko‘ra 
ustunlikka erishishdiir. Masalan, LIMITED kompaniyasi ishlab chiqarayotgan 
mahsuloti - ayolar kiyim-kechagini iste’molchilariga bir necha oyda yetkazib beruvchi 
raqobatdoshlariga qaraganda o‘zi ishlab chiqarib va bir necha hafta ichida 
iste’molchilarga yetkazib bermoqda. Bu kompaniyaga raqobat kurashida yuqori 
darajada ustunlikka erishishiga yordam bermoqda.