Kafedra: halq tibbiyoti, reabilitologiya va jismoniy tarbiya fan: vrach nazaroti tibbiy profilaktika fakulteti



Yüklə 2,15 Mb.
səhifə28/37
tarix01.01.2017
ölçüsü2,15 Mb.
#4042
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   37

Baholashmezoni:



Maksimalball15

13-12 ball

11-10 ball

9-8 ball

7-6ball

20-16-a`lo

15-12-yaxshi

11-7-o’rta

6-4-qoniqarsiz

3 vaundankam-yomon


100%-86%

85%-73%

72-56%

55%-46%

45% vaundankam


4. Amaliyqism

MustaqilravishdabemorlargadavolashdaDJTvazifalariga asoslanibharakattartibotlarinito’g`ritanlashvavazifalarinito’g`riqo’yish. CHiniqishasosiyprintsiplari qo’llash.



5. Malaka, ko’nikmavabilimnitekshirishusullari

- og`zaki;



  • yozma;

  • organayzerlar;

  • test;

  • vaziyatlimasalalarechish;

  • egallanganamaliyko’nikmalarninamoyishetish;

5.1.Talabalarbilmi, ko’nikmavamaxoratinibaholashdaqo’llaniladigannazoratmezonlari




Baho

a`lo

yaxshi

o’rta

qoniqarsiz

yomon




O’zlashtirish % hisobida

100%-86%

85%-71%

70-55%

54%-37%

36% vaundankam

1

Nazariyqism

20-19

ball


18-17 ball

16-15 ball

14-13 ball

12 ball

2

Analitikqism:

organayzer

15-14 ball

13-12 ball

11-10 ball

9-8 ball

7-6ball

3

Test

15-14 ball

13-12 ball

11-10 ball

9-8 ball

7-6ball

4

Amaliyqism

40-34,4-ball

34-28,4ball

28-22ball

21,6-14,8 ball

14,4 ball

5

Nazoratsavollari

10-7,9

7,75-5,6

5,5-4,25

4,1-2,5

2,4 ball



5.2.Joriynazoratnibaholashmezoni.



O’zlashtirish %


Baho

Talabaningbilimdarajasi


1

96-100


A`lo


«5»

Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi, barchaberilgansavollargato’liq to’g`ijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi.Mavzubo’yichavaziyatlimasalalarniechadi, testsavollarigato’liqvato’g`rijavobberadi. Erkintasavvurgaegabo’lib, kerakbo’lgandao’qituvchibilano’zfikrinialmashaoladi.

2

91-95

Mavzubo’yichao’zfikrinito’liqbayonetadi,barchaberilgansavollargato’liqto’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi,ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdafaolqatnashadi, mustaqilmushohadayuritadi. Mavzumohiyatinitushuntiraoladi, erkintasavvurgaegabo’ladi, o’qituvchibilanbemalolfikralmashaoladi.

3.

86-90


Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiyfikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi. Mavzubo’yichaamaliyishnatijalaribo’yichamustaqiltekshirishbayonnomasinito’ldiradi.

4

81-85


Yaxshi


«4»

Mavzubo’yichao’zfikrinietarlidarajadabayonetadi, barchaberilgansavollargato’g`rijavobberadi, tahlilqiladivaxulosachiqaradi, ijodiy fikrlaydi, auditoriyadamavzunimuhokamaqilishdaqatnashadi.

5

76-80

Javoblarto’g`ri,ammoto’liqemas, o’qituvchiningqo’shimchasavollaribo’yichakamchiliknito’ldiradi, mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol. Auditoriyadagitopshiriklarnibajarishdakatnashadi.

6.

71-75


Mavzunimuhokamaqilishdaetarlichafaol, ammoxatoliklargayo’lqo’yadi, Auditoriyaishlarinibajarishdaqatnashadi, kerakliyozishlarniamalgaoshiradi.

7.

66-70


Qoniqarli

«3»


Javoblar 50% gato’g`ri, ammoberilgansavolningmohiyatinitushunadi; topshiriqlarnibajaraoladi,biroqunda 2-3 xatoliklargayo’lqo’yadi.

8

61-65



Javoblar 50%gato’g`ri, savolmohiyatinihammavaqthamto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarnio’qituvchiyordamidabajaradivashundaham 2-3 taxatogayo’lqo’yadi.

9

55-60


Javoblar 40% gato’g`ri,javobberishdayanglishibketadi, savolmohiyatinihammavaqtto’g`ritushunmaydi, topshiriqlarniboshqatalabayokio’qituvchiyordamidabajaradi.

10

54-30

Qoniqarsiz

«2»


40% gachato’g`rijavobberaoladi, javoblaraniqemas, topshiriqlarnibajaraolmaydi. Uyvazifasibajarilmagan.

11

20-30


Amaliymashg`ulotgaqatnashadi, formada, daftaribor. Uygaberilganvazifabajarilmagan.



6.Nazoratsavollari.

1.Davolash-reabilitatsiyakompleksidaShJTqandaymaqsaddaqo’llaniladi?

2.DJTningusullarivaularningafzalliklari?

3.Harakattartibotinikengaytirishqachonvakimbilanxaletiladi?

4. StatsionardavasanatoriylardaHarakattartibotlarivaularningvazifalariqanday?

5.Shifobaxshgimnastikamuolajasinito’zishdanimagae`tiborberishkerak?

6 DJTvazifalari?

7 CHiniqishasosiyprintsiplari.

8 Insonhayotidachiniqishningahamiyati?

Baholash mezoni:


100%-86%

85%-71%

70-55%

54%-37%

36% vaundankam

10-7,9-a`lo

7,75-5,6-yaxshi

5,5-4,25-o’rta

4,1-2,5-qoniqarsiz

2,4 vaundankam-yomon




7.Tavsiyaetilganadabietlar

Asosiy

1.Epifanov V.A., Apanasenko G.L. «Lechebnaya fizkultura i vrachebnыy qontrol» M., 1990



Ko’shimchaadabiyotlar

1.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

2.Popov V.I. CHogovadze V.G. « Fizicheskaya reabilitatsiya» Rostov naDonu 2001

3.EpifanovV.A. “ Lechebnayafizicheskayakultura” M. 2003

4.DubrovskiyV.A. “ Lechebnayafizkultura” M. 2004

5.Lektsionnыe materialы i uchebno-metodicheskie razrabotki

6.Epifanov V.A. «Lechebnaya fizkultura i sportivnaya meditsina» M., 2000

7.Rixsieva O.A. «Massaj» T. 1996

8.EvdokimovaT.A. MilyukovaI.V. Noveyshiyspravochnik“ Lechebnayafizkultura” M. 2004

9.«Meditsinskie osnovы fizicheskogo vospitaniya i formirovaniya zdorovya i garmonichnogo razvitiya detey i podrostkov» prof. Nazirov F.G. prof. Axmedova D.M. prof. Suyumov F.A. dots. Vasilev V.D, prof. Shayxova G.I. Tashkent 2003

10.Karpman V.L. «Serdtse i sport» M., 1999

11.Edvard T. Xouli, B. Don-Frenks « Rukovodstvo instruktoraozdorovitel-nogo fitnessa» Kiev 2004

12.BetShou “YogafitTreningdlyazdorovya” M. 2005

13.MilyukovaI.V.EvdokimovaT.A. “ Gimnastikadlyadetey” M. 2004

14.A. BokovS. Sergeev “ Yogadlyadetey” M. 2004

15.Epifanov V.A., Moshkov V.N. «Lechebnaya fizkultura (spravochnik)» M.1997

16.M., Aulik I.V. «Opredelenie fizicheskoy rabotosposobnosti v klinike i sporte» M., 1990

17.YUldashev K.YU. «Nemedikamentoznыe metodы lecheniya profilaktiki i meditsinskoy reabilitatsii». Sb. nauch. trudov. T.-1994

18. CHeteladabieti:

Teylor S.B., Miller N.H. “ Basic physiologic principils relatied to

Group exirsise programs” Filadelphiya 1988

Tehaxton L. “ Phithiological and psythological effects of short term exirsise

eddiction on habitual runners.” 1992

19.Internetistochniki:

www.doktor.ru, www. medinfo. home.ml.org

http://www.restart-med.ru

http://www.mirmed.ru

http://micropolarization.narod.ru

http://skolioz.mccinet.ru

http://www.sportpsy.cz

Child in motion /cf/ (Rada Pisot)- http://www.zrs-kp.si/projekti/otrokvgibanju/Otrok%20v%20gibanju.pdf

www. aapmr.org, www.alhealth.com, www.docguide.com, www.healthweb.com, www.acsm.org, www.apta.org, www.sportsmed.org.

www.jphysiol.org, www.physsportmed.com
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI SOG`LIQNI SAQLASH VAZIRLIGI

TOSHKENT TIBBIYOT AKADEMIYASI
TASDIQLAYMAN

O’quvishlaribo’yichaprorektor

prof. ___________TeshaevO.R.

“_____”_________________2012 yil
Kafedra: Xalqtibbiyoti, Reabilitologiyavajismoniytarbiya
Fan: Shifokor nazorati

TIBBIYPROFILAKTIKAFAKULTETI 3-KURS

TALABALARIUCHUN

YAGONAUSLUBIYTIZIM

MAVZU: “Massaj (organizmgata`sirmexanizmi, texnikavametodikasi). Gigienik, profilaktik, davolovchi, kosmetikmassaj.”
Mavzusibo’yichaamaliymashg`ulot№15

TA`LIMTEXNOLOGIYASI

Toshkent–2012

uzuvchi: katta o’qituvchi Mirbabaeva D.B.


O’quv texnologiyasi tasdiqlangan:

kafedra yig`ilishida protokol №______ ____________12 y.

Fanning ta`limtexnologiyasi Toshkent tibbiyot akademiyasi Ilmiy-uslubiy kengashi “Ichki kasalliklar” sektsiyasida 2012 yil «____»dagi «_____»-son majlis bayoni bilan ma`qullangan.
Rayis: Professor,t.f.d. Karimov M.Sh.

O’quv mashg`ulotida ta`lim texnologiyasi modeli

Mavzu № 15 Massaj (organizmgata`sirmexanizmi, texnikavametodikasi). Gigienik, profilaktik, davolovchi, kosmetikmassaj.

Ta`lim berish texnologiyasi (amaliy mashg`ulot)

Vaqt: 90 daqiqa

Talabalarsoni:8-10

O’quv mashg`ulotining shakli va turi

Amaliymashg`ulot

O’quvmashg`ulotiningtuzilishi

1.Kirish qism..

2. Nazariy qism

3.Analitik qism:

-organayzer

-Test va vaziyatli masalalarlar

4. Amaliy qism



O’quvmashg`ulotimaqsadi:

Massajturlari,texnikavametodika, ta`siretishmexanizmi, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalarbilantanishtirishvatushunchaberish. Turlikasalliklardashifobaxshmassajniko’llashni. Bemorlarnidavolashdamassajahamiyatinitushuntirish.

Talababilishikerak:

Massajturlarini,texnikavametodikalarni, ta`siretishmexanizmini, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalarni. Turlikasalliklardashifobaxshmassajniko’llashni. Bemorlarnidavolashdamassajahamiyatinibilishikerak.

Talababajaraolishilozim:

mustaqilravishdamassajturlarini,texnikavametodikalarniqo’llashni, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalargatushunchaberishni. Turlikasalliklardashifobaxshmassajniko’llashni.

Pedagogikvazifalar:

Massajturlari,texnikavametodika, ta`siretishmexanizmi, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalarbilantanishtirishvatushunchaberish. Turlikasalliklardashifobaxshmassajniko’llashni. Shifobaxshmassaj. Bemorlarnidavolashdamassajahamiyatinitushuntirish.



O’quvfaoliyatinatijalari:

mustaqilravishdamassajturlarini,texnikavametodikalarniqo’llashni, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalargatushunchaberishni. Turlikasalliklardashifobaxshmassajniko’llashni.




Ta`limusullari

Ma`ruza, aqliyhujum, hikoya, namoyish, videousul, amaliyishusuli, kitobbilanishlash, suhbat, ta`limiyo’yin, organayzer.

Ta`limshakli

Jamoaviy, guruhlardaishlash («Birgalikdao’qiymiz», «O’ylang-Juftlikdaishlang-Fikralmashing»), yakkatartibli

Ta`limvositalari

Doska-stend, videofilmlar, yozuvtaxtasi, sxema, eslatma, nazoratvarag`i, matnlar, nazoratsavollari, testlar, vaziyatlimasalalar, mavzugaoidbemorlar

Ta`limberishsharoiti

Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan,

guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (massaj muolajasi kabineti, kushetka,stol,stul).



Monitoringvabaholash

Og`zakiso’rov: tezkor-so’rov,yozmaso’rov: test


O’quvmashg`ulotiningtexnologikharitasi

Ish bosqichlari va vaqti

(90 daqiqa)



Faoliyat

ta`limberuvchi

ta`limoluvchilar

1-bosqich.

5 daqiqa


15 daqiqa


Nazariy qism

1.1. Daftarlar va davomatnitekshirish


1.2 Mavzuning nomi, maqsad va kutilayotgan

natijalarni etkazadi. Mashg`ulot rejasi

bilan tanishtiradi.

1.3. Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarni;

mustaqil ishlash uchun adabiyotlar

ro’yxatini aytadi (ilova №.8)

1.4. O’quv mashg`ulotida o’quv ishlarini

baholash mezonlari bilan tanishtiradi (ilova№6)



Tinglaydilar, yozib

oladilar.

Aniqlashtiradilar,

savollar beradilar


2-bosqich.

5daqiqa
10 daqiqa


10daqiqa

15 daqiqa



Analitik qism

2.1. Tezkor-so’rov/ savol-javob/ aqliy

hujum orqali bilimlarni faollashtiradi.

2.2. Amaliy mashg`ulotning rejasi va tuzilishiga

muvofiq ta`lim jarayonini tashqil etish

bo’yicha harakatlar tartibini bayon qiladi («Aylanma stol ishbilarmon o’yini) (ilova №3)

2.3. Klaster va kontseptual jadval organayzerlarni ishlash tartibini tushuntiradi va talabalarni guruhlarga ajratadi (ilova №4)

2.4.Tanafus

2.5.Talabalargamavzunio’zlashtirishuchunbelgilanganko’rgazmaliqurollar (testvavaziyatlimasala, kompyuterdasturlari, )nitaqdimetish, ulardanfoydalanishbo’yichako’rsatmalarvatushuntirishberish(ilova №4)


Javob beradilar

YOzadilar.

Guruhlarda

ishlaydilar,

taqdimotqiladilar

vabosh.


3-bosqich.
10daqiqa

5daqiqa


10daqiqa

5daqiqa



Amaliy qism
3.1. Amaliy ko’nikmalarni bajarish (ilova№5)
3.2.Mavzu bo’yicha yakun qiladi, qilingan

ishlarni kelgusida kasbiy faoliyatlarida

ahamiyatga ega ekanligi muhimligiga

talabalar e`tiborini qaratadi.

3.3. Guruhlar ishini baholaydilar, o’quv

mashg`ulotining maqsadga erishish

darajasini taxlil qiladi. Qontrol savollar taxlili (ilova №7)

3.4. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va

uningbaholashmezonlarinietkazadi

Amaliy kunikmalarni bajaradilar


O’z-o’zini, o’zaro

baholashni

o’tkazadilar.

Savolberadilar

Topshiriqniyozadilar






1.Kirish

1.1. Mashg`ulotnio’tkazishjoyivajihozlanishi

Maxsus texnika vositalari bilan jihozlangan,



guruhli shakllarda ishlashga mo’ljallangan xonalar (massaj muolajasi kabineti, kushetka,stol,stul).

1.2.Motivatsiya

Massajturlarini,texnikavametodikalarni, ta`siretishmexanizmini, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalarni,turlikasalliklardashifobaxshmassajniko’llashni,bemorlarnidavolashdamassajaxamiyatiniyaxshi bilish va qo’llash katta axamiyatga egadir.Talabatomonidano’zlashtirilganbilimvaamaliyko’nikmalarunikelajakdao’zmutaxassislikamaliyotidaishonchbilanqo’lashimkoniyatiniberadi.



1.3.Fanlararovafanlarichraaloqalar

Sporttibbiyotifanibo’yichata`limberishvertikalintegratsiyabo’yichanormalanatomiya, normalvapatologikfiziologiya, ichkikasalliklarpropedevtikasi, gorizontalintegratsiyabo’yichafakultativvagospitalterapiya, travmatologiyavaortopediya, jismoniytarbiyavaShJTfanlaribilano’zviybog`langan





2. Nazariyqism
2.1. MAShG`ULOTNINGQISQACHAMAZMUNI


Massaj – bukasalliknidavolashvaoldiniolishusulidir. Ubilantanayuzasigayokiba`ziorganlargamaxsususullarbilanta`sirtiladi. massajasosanqo’lbilanqilinadi, lekinmaxsusasboblaryordamidaapparatbilanhamo’tkaziladi. Uko’pyillardavomidaamaliyqo’llanilib, ilmiyasoslangan, odamorganizmiuchunengfiziologiksog`lomlashtirishvositasibo’libhisoblanadi. Uniprofilaktikmaqsadda, ya`niorganizmnimustaxkamlashuchunvatibbiyotningharxiltarmoqlarida, ya`nijarrohlikda, ortopediyada, ginekologiyada, terapiyada, nevrologiyadavaboshqalardakengqo’llaniladi. Shifobaxshmassajmustaqilusulsifatidaqo’llanilishimumkin, shuningdekboshqadavolashusullaribilanbirgalikdaqo’llanilishimumkin. Massajdavolashmaqsadidafaqatshifokorningtavsiyasibilanamalgaoshiriladi. Massajyordamidacharchoqniolishmumkin, shuningdekkattajismoniyyuklamalargatayyorgarlikko’rishmumkin, shuninguchunmassajsportchilarga, shubilanbirgakattajismoniyvaaqliyyuklamanitalabqiluvchikasbegallarigazarurdir. Massajgigienikvakosmetikmaqsadlaridajudakengqo’llaniladi.Massajhammasog`lominsonlargako’rsatilgan, lekinyoshigavaasabsistemasiningreaktivligigaqarabdifferentsialyondoshishkerak.YOshikattavaorganizmizaiflashganodamlargamassajqisqavaqtdavomidavaintensivo’tkazilishikerak, bundahammamassajninghammausullariqo’llanilishishartemas.Hozirgikunda 4 tamassajsistemasima`lum : rossiya, fin, shvedvasharqiy.Sharqiysistemao’tkazilishtexnikasibilanklassiksistemadanfraqqiladi. Bundauqalanayotganmushaklarvenozqonlardanozodqilinadivabo’g`imlargaharakatchanlikberadi. Sharqmassajifaqatqo’llarbilanemas, balkioyoqlarbilanhamqilinadi. Buusulko’pinchasportchilarningkuchlimushaklariniuqalashdaqo’llaniladi.Rossiya, finvashvedsistemalaribir-birigajudao’xshash, chunkiko’pyillardavomidabir-biridanmassajningyaxshitomonlariniolib, takomillashtiribborganlar.Shvedmassajsistemasiasosanbo’g`imlarniuqalashgaqaratilgan. Asosiyusullaribo’libsilash, surtishvaharakathisoblanadi; vaqtningko’pqismi (60 – 70 %) surtishgaqaratilgan. Qonaylanishinivalimfaoqiminingyaxshilashgaqaratilganklassikmassajfarqliravishda, shvedmassajiningasosiyvazifasibo’libmushaklarnivanerv-tomirbog`laminicho’zish, hamdato’qimalardahosilbo’lganbezlarnisurtishbo’libhisoblanadi. Shvedsistemasidaqo’l-oyoqlarnimassajqilishtartibiklassikmassajnikigaqarama-qarshidir (oyoqlaruchun – tovon, tizza, son; qo’llaruchun – barmoq, bilak, elka), ya`niungaso’ribolisheffektixosemas. Boshqasistemalardanyanafarqishundaki, shvedmassajidashvedgimnastikasidanfoydalaniladi.Finsistemasidamassajqilingandaasosiyusulsifatidakattabarmoqningyuzasibilanyumshatishqo’llaniladivayassimushaklarnimassajqilishdayaxshinatijalarberadi. Lekinboshqasohalardayaxshinatijabermaydi, klassikmassajningboshqahammabarmoqlarishtirokidagiusullariniqo’llashgaimqonbermaydi. Finsistemasigashvedmassajidansurtish, rossiyamassajidanyumshatishusullarikiritilgan.Rossiyasistemasishvedsistemasidanavvalpaydobo’lganvaasosiye`tiborsilashvasurtishusullarigaqaratilgan.Massajniorganizmninguqalanayotganto’qimasigafaqatmexaniqta`siretadidebtushunishmumkinemas, buta`sirmurakkabfiziologikjarayonbo’lib, undamarkaziynervsistemasimuhimrolegallaydi.Organizmgamassajningta`sirmexanizmida 3 taomilfarqlanadi : asab, gumoralvamexaniq.Birinchinavbatdamassajmarkaziyvavegetativnervsistemasigata`siretadi. Massajningboshlang`ichbosqichidaterida, mushakda, tog`ayda, bo’g`imholatida, bog`lamvatomirdevorlaridajoylashganretseptorlarningqo’zg`alishibo’ladi. So’ngrasezgiryo’llarorqalihosilbo’lganimpulslarmarkaziynervsistemasigao’zatiladivaboshmiyayarimsharipo’stlog`iningtaalluqlisohalarigaetkaziladi. Shuasosdamurakkabumumiyjarayonlaryuzagakelib, organizmdafunktsionalqo’zg`alishlarnichaqiradi. Organizmgamassajningta`siridankelibchiqadigannatijalarimarkaziynervsistemasidamassajo’tkazishvaqtidaqandayjarayonlarustunligigabog`liq, ya`niqo’zg`alishyokitormozlanish, hamdamassajningdavomiyligiga, qo’llanilayotganusullarharakterigavaboshqalargabog`liq.Massajjarayonidagumoralomilhame`tiborgaolinadi. Uqalashnatijasidateridabiologikaktivmoddalarhosilbo’ladivaqongatushadi (to’qimagormonlari), natijadatomirreaktsiyalarivaimpulsningo’zatilishiamalgaoshiriladi.D.E.AlperivaN.S.Zvonitskiylaro’zkuzatishlaridamassajta`siridagistaminvagistamingao’xshashmoddalarningtezhosilbo’lishiniisbotlashgan. Oqsilningparchalanishmaxsulotlari (aminokislotalar, polipeptidlar) bilanbirgaqonvalimfaorqaliorganizmbo’yichatarqaladivatomirlarga, ichkiorganlargavasistemalargashifobaxshta`siretadi. Gistaminbuyrakustibezigata`siretib, adrenalinningajralishiniko’paytiradi. Atsetilholinbirasabxujayrasidanikkinchisigaqo’zg`alishnio’zatuvchivositasifatidata`siretib, skeletmushaklariningfaoliyatiuchunqulaysharoityaratibberadi. Shubilanbirqatordamaydaarterniyalariningkengayishigavanafasningqo’zg`alishigasababbo’ladi. Shuningdekko’pginato’qimalarningmahalliygormonibo’libhisoblanadi.Massajta`sirining 3-chiomilibo’libmexaniqomilhisoblanadivacho’zish, joyinio’zgartirish, bosimko’rinishidanamoyonbo’lib, qon, limfa, to’qimalararosuyuqliktsirkulyatsiyasiningtezlashishiga, epidermisningajralganxujayralardantozalanishigaolibkeladi. Massajningmexaniqta`sirinatijasidaorganizmdadimlanishholatlariyo’qotiladi, uqalanayotgansohadamoddaalmashinuvivaterinafasiningtezlashishikuzatiladi.

Massajningterigata`siriquyidagicha :

1.Teriorqalimarkaziynervsistemasigaqo’zg`atisho’zatilib, organizmningvaayrimorganlariningjavobreaktsiyalarianiqlanadi.

2.Massajo’lganepidermisxujayralariniteriningyuzaqismidantozalab, tervayog`bezlariningfaoliyatiniyaxshilaydi.

3.Massajta`siridateriningqonbilanta`minlanishiyaxshilanadivavenozdimlanishyo’qotiladi.

4.Uqalanayotgansohadaharoratoshadi, bualmashinuvvafermentativjarayonlariningtezlashishigaolibkeladi.

Qonbilanta`minlanishningtezlashganligisababliuqalanayotganteriqizaradivataranglashadi. Uningmexaniqvaharoratlita`sirlarigaqarshiligioshadi. Silashnatijasidalimfatomirlaridalimfaoqimitezlashadivavenalardadimlanishyo’qotiladi. Bujarayonlarfaqatuqalanayotgansohadagitomirlardaginaemas, balkiungayaqinyotgantomirlardahamkuzatiladi. Buso’ribolishta`siriuqalanayotgantomirlardabosimningpasayishinitushuntiradi. Massajteri-mushaktonusinioshirib, teriningtashqiko’rinishigata`siretadivaunisilliqvaelastikqiladi. Terito’qimalaridamoddaalmashinuvinitezlashtirib, butunorganizmdakechadiganmoddaalmashinuvigaijobiyta`siretadi.

Massajta`siridabo’g`imvaungayaqinyotganto’qimalarningqonbilanta`minlanishiyaxshilanadi, bo’g`imichidagisinovialsuyuqligininghosilbo’lishivaharakatitezlashadi, natijadabog`lamlarningelastikligioshadi.Bajarilgankuchlijismoniyyuklamavamikrojaroxatlarnatijasidabo’g`imlardaharakatningchegaralanishi, shishishi, bo’g`imxaltasiningburishishi, sinovialsuyuqligitarkibiningo’zgarishinikuzatishimizmumkin. Massajyordamidabo’g`imto’qimalariningoziqlanishiniyaxshilab, yuqoridagikasallikbelgilariniyo’qotibginaqolmay, balkiularninghosilbo’lishiningoldinihamolishmumkin. Bundantashqarimassajningo’zvaqtidaqilinishiartrozlarniyuzagakeltiruvchitog`ayto’qimasiningzararlanishiningoldiolinadi. Massajyordamidatos-son, elka, bilak, umurtqaoralig`ibo’g`imlariningharakatamplitudasinioshirishmumkin.

Insonda 400 danortiqskeletmushaklaribo’lib, ulartanavaznining 30-40% nitashqiletadi. Mushaklarumumiyvaznining 80%niqo’l-oyoqmushaklarihosilqiladi. Hammaskeletmushaklaritana, boshvaqo’l-oyoqmushaklarigabo’linadi. Tanamushaklario’znavbatidaorqa (ensavaorqamushaklari) vaoldingi (bo’yin, ko’krakvaqorinmushaklari) mushaklargafarqlanadi. Mushaklarmushaktolalaridantashqiltopganbo’lib, ularningasosiyxususiyatiqo’zg`alishvaqisqarishdaniboratdir. Skeletmushaklario’zigaxossezuvchiorganlargaxosbo’lib, o’zidanimpulslarnimarkaziynervsistemasigao’tkazadivaqaytishidaasab-mushakoxirlariorqalio’tib, undaatsetilholinninghosilbo’lishigaolibkeladi, ya`nimushaktolalariningqo’zg`alishinichaqiradi. O’tkazilgankuzatishlarshuniko’rsatdiki, holsizlanganmushaklarmassajqilingandauningishbajarishqobiliyati 5-7 martagaoshgan. Og`irjismoniyyuklamadanso’ng 10 minutdavomidao’tkazilganmassaj, mushaklarningboshlang`ichishbajarishqobiliyatinitiklabginaqolmay, balkiunioshiradi. Massajta`siridamushaklardaqonaylanishivaoksidlanish-tiklanishjarayonlariyaxshilanadi, kislorodbilanta`minlanishivaalmashinuvmaxsulotlariningchiqaribyuborilishitezlashadi. Natijadaog`riq, mushaklarningshishishi, bo’g`imlardaharakatningchegaralanishichetlashtiriladi.Ko’krakqafasidao’tkaziladiganharxilmassaj (orqa, bo’yinvaqovurg`alararomushaklarni, diafragmaningqovurg`agabirikkansohasiniyumshatishvasurtish) nafasfunktsiyasiniyaxshilaydivanafasmushaklariningholsizlanishiniyo’qotadi.Regulyaro’tkaziladiganmassajo’pkaningsilliqmushaklarigaya`shita`siretib, shartlireflekslarninghosilbo’lishigasababbo’ladi. Ko’krakqafasidao’tkaziladiganmassajningasosiyusullari (qovurg`alararosohalarinisurtish, urish, kesish) nafasningreflektorchuqurlashishibilannamoyonbo’ladi.Shunarsama`lumki, massajsiydikajralishinikuchaytiradi, buo’znavbatidaazotningko’pmiqdordaorganizmdanajralishigasababbo’ladi. Agarmassajjismoniyyuklamadanso’ngo’tkazilsa, azotmoddalariningajratilishi 15%gaoshadi, organizmdansutkislotasiningajratilishinitezlashtiradi. Jismoniyyuklamadanoldino’tkazilganmassajgazalmashinuvini 10-20%ga, yuklamadankeyinqilinsa 96-135%gaoshiradi.Keltirilganmisollarshuniko’rsatadiki, jismoniyyuklamadankeyino’tkazilganmassajorganizmdakechayotgantiklanishjarayonlarinitezlashtiradi. Agarmassajdanoldinissiqmuolajalaro’tkazilsa (parafin, shifobaxshbalchiqliyokiissiqvannalar) tiklanishyanadatezlashadi.

Xulosaqilibshunita`kidlashmumkinki, massajyordamidaorganizmningfunktsionalholatinimaqsadgamuvofiqo’zgartirishimumkin.Organizmningfunktsionalholatigamassajning 5 xilasosiyta`sirqilishturlarifarqlanadi. Bular :



1.Organizmtonusinioshiruvchita`siri

BundamassajMNSningqo’zg`alishinikuchaytiradi. Birtomondanuqalanayotganmushaklarproprioretseptorlaridanasabimpulslariningboshmiyakattayarimsharlariningpo’stlog`igayuborilishiningoshishibilan, ikkinchitomondanboshmiyaretikulyarformatsiyasiningfunktsionalfaollashishiningortishibilantushuntiriladi. Massajningtetiklashtiruvchita`sirigipodinamiyaningsalbiybelgilariniyo’qotishuchunqo’llaniladi (majburiykamharakatlihayotkechirish, jarohatlar, ruhiybo’zilishlarvah.z.). Massajningquyidagiusullariqo’llaniladi : kuchliyumshatish, siltash, hammaurishusullari (kesish, engilurishvah.z.). Organizmningtonusinioshiruvchita`sirningmaksimaleffektivligigaerishishuchunmassajtezsur`atdaqisqavaqtdavomidao’tkazilishikerak.



2.Tinchlantiruvchita`siri

BundaMNSningfaoliyatigatormozlovchita`sirko’rsatiladi, ya`niekstero- vaproprioretseptorlargame`yoriy, ritmikvadavomiyta`sirko’rsatiladi. Tinchlantiruvchita`sirgamassajningbutuntanabo’ylabritmiksilashvasurtishusullariniqo’llaberishiladi. Iassajsekinsur`atdao’zoqvaqtdavomidaolibboriladi.



3.Trofikta`siri

Trofikta`sirqonvalimfaoqiminingtezlashishibilanbog`liqdir. Bundato’qimalargakislorodvaboshqaoziqmoddalariningolibborilishiyaxshilanadi. Mushaklarningishbajarishqobiliyatinitiklashdatrofikta`sirningahamiyatikattadir.



4.Energotropta`siri

Buta`sirnerv-mushakapparatiningishbajarishqobiliyatinioshirishgaqaratilganvaquyidagichanamayonbo’ladi :

-mushaklarbioenergiyasiningfaollashishi;

-mushaklardamoddaalmashinuviningyaxshilanishi;

-mushaktolalarigaasabiyqo’zg`alishnio’zatishnikuchaytiruvchiatsetilholinhosilbo’lishiningoshishi;

-mushaktomirlarinikengaytiruvchigistaminhosilbo’lishiningoshishi;

-mushaklarqisqarishtezliginioshirishgavafermentativjarayonlarningtezlashishigaolibkeluvchiuqalanayotganto’qimalardaharoratningoshishi.

5.Organizmfunktsiyasininormallashtiruvchita`siri

Buta`sirboshtmiyakattayarimsharlarpo’stlog`idaasabjarayonlardinamikasiningregulyatsiyasidanamayonbo’ladi. Asabsistemasidaqo’zg`alishyokitormozlanishjarayonlariningkeskinustunligidabuta`sirmuhimahamiyatgaega. Massajvaqtidaharakatanalizatorlarisohasidaqo’zg`alisho’chog`ihosilqilinadi, bumanfiyinduktsionqonunibo’yichadimlanish, boshmiyapo’stlog`idagipatologiko’choqlarnibostiradi. Massajningnormallashtiruvchita`sirijaroxatlarnidavolashdakattaahamiyatgaega, ya`nito’qimalarningtiklanishinivaatrofiyanibartarafetilishinitezlashtiradi. Harxilorganlarningfunktsiyasininormallashtirishdama`lumrefleksogensohalardasegmentarmassajo’tkaziladi.

Massajqandaymaqsaddaqo’llanilishigaqarabquyidagiturlarigabo’linadi :

1.Sportmassaji

Bumassajturisportchilarningfunktsionalholatini, sportformasiniyaxshilash, jismoniyishbajarishqobiliyatinioshirish, jarohatvatayanch-harakatapparatikasalliklariningoldiniolishuchunqo’llaniladi. Sportmassajidastlabki (mobilizatsion) vatiklovchimassajlargabo’linadi.



Dastlabkimassajtrenirovkadan (musobaqadan) oldino’tkaziladi. Bundanmaqsad – nerv-mushakapparatini, yurak-qontomirvanafassistemalarinitayyorlash, ishlabchiqarishjarayonlarinitezlashtirish, tayanch-harakatapparatijarohatlariningoldiniolishdir. Bajariladiganishharakteriga, sportturiga, sportchiningruhiyholatigaqarabtinchlantiruvchivatetiklashtiruvchimassajfarqlanadi.

Tiklovchimassajkattajismoniyvaruhiyyuklamalardanso’ngbajariladi. Uningvazifasibo’libhisoblanadi : sportchiningfunktsionalholatinitiklash, jismoniyishbajarishqobiliyatinioshirish, umumiyholsizlanishnichetlashtirish. Asosanumumiytiklovchimassaj, kamholatlardamahalliy (kurashchi, bokschi, gimnastlaruchuntanaffusvaqtida) tiklovchimassajqilinadi. Kattajismoniyyuklamalardanso’ngavaylovchiharakterdabo’ladi, damolishkunlarimassajanchachuquro’tkaziladi. Massajningqo’llanilishsoniholsizlanishdarajasiga, tayyorgarlikbosqichigavaboshqaomillargabog`liqholdaqilinadi.

2.Shifobaxshmassaj

Shifobaxshmassajharxiljaroxatlarvakasalliklarnidavolashdasamaralidavolashusulibo’libhisoblanadi. Organizmfunktsiyalariningbo’zilishharakterigaqarabmassajningmodifikatsiyasio’zgaradi, uo’zininguslublariga, ko’rsatmavaqarshiko’rsatmalarigaega. Shifobaxshmassajumumiyvamahalliyqilinadi.

Shifobaxshmassajo’tkazganda 5 taasosiyusullarqo’llaniladi : silash, siqibchiqarish. yumshatish, surtishvavibratsiya, shuningdekaktiv-passivharakatlarqo’llaniladi. O’zoqvaqtshug`ullanmagan, operatsiyao’tkazgansportchilarningjismoniyishbajarishqobiliyatinitiklashvafunktsionaldavolashdareabilitatsionmassajo’tkaziladi. Bumassajshifobaxshjismoniytarbiya, mexanoterapiyabilanbirgalikdao’tkaziladi. Massajumumiy (haftasiga 2-3 marta) vamahalliy (harkuni, davolashningbirinchibosqichidakuniga 2-3 marta) o’tkaziladi. Qontvalimfaoqimininormallashtirish, og`riqsindrominiyo’qotish, shishishni, gematomaniso’riltirish, to’qimalarregeneratsiyasivareporatsiyasi, oksidlanish-tiklanishjarayonlarininormallashtirishuchunjarohatvakasalliklardamassajniimqondarajadaertaqo’llashmaqsadgamuvofiqdir.

Davolashningbirinchibosqichidamassajsovuq, ikkinchisidaissiqmuolajalarbilanbirgalikdao’tkaziladi. JarohatningbirinchikunlaridamassajMuzbilan (aplikatsiya) qilinadi. So’ngrasovuqmassajiliqmuolajabilanalmashtiriladi. Sovuqbilanta`sirko’rsatilgandaanestiziyalovchi, gomeostatikvayallig`lanishgaqarshisamarakuzatiladi. Busovuqningnervoxirlariningsezuvchanliginipasaytirishinatijasidaog`riqningkamayishigaolibkeladi. Muzbilanmassajqilingandauqalanayotganbo’g`imdaharakatamplitudasiortadi, to’qimalardashishishkamayadi. Sovuqmassajmushakdaqonoqiminiyaxshilaydi, metabolizmmahsulotlariniorganizmdanchiqaradi, gipoksiyaniyo’qotadi, to’qimalarningregeneratsiyavareporatsiyajarayonlarinitezlashtiradi. Massajnio’tkazishuchunMuztselofanxaltagasolinadi (xaltasuvbilanto’ldirilib, MuzlatkichningMuzxonasiga 30-60 minutgaqo’yiladi). Massajtayanch-harakatapparatijarohatining 1-soatlarida, tayanch-harakatapparatiningsurunkalikasalliklaridajismoniymashqlarbilanbirgaolibboriladi. Shuningdektrenirovkalardan (musobaqalardan) so’ngquyidagichaolibboriladi : jarohatsohasi 2-3 minutdavomidaMuzbilanmassajqilinadi, so’ngrasportchibasseyndasuzadi, agarbuningimqoniyatibo’lmasabasseynyokivannalardajismoniymashqlarbajaradi. Bumuolajabirnechamartaqaytariladi.

Elka-kurakperiartritidaMuzbilanmassajdanso’ng (3-5 minut), trenajerlardaelastikbintbilanmashqbajarishmumkin. Massajningdavomiyligijarohatningjoylashishsohasigayokikasallikbosqichiga, jinsiga, yoshigavasportchiningumumiyholatigabog`liq.

YAllig`lanishkasalliklarida (bronxit, zotiljamvah.z.) birinchi 2-5-kunlardabankalimassajtavsiyaetiladi, keyinchalikperkussionmassajingalyatsiya (dorimoddalarivakislorodli) bilanbirgalikda, kechqurungaisituvchimassajtavsiyaetiladi. Bankalimassajreflektorusulgaasoslanganbo’lib, teriretseptorlarininghosilqilinganbankavakuumdaqo’zg`alishikuzatiladi. Massajdanoldinta`siretiluvchisohagaisitilganvazelinyog`ibilanishlovberiladi. Perkussionmassajbronxitvazotiljamdaqon, limfaaylanishinivao’pkaventilyatsiyasiniyaxshilashuchunqo’llaniladi. massajyotganyokio’tirgandastlabkiholatdabajariladi. Ko’krakqafasiningma`lumsohasigao’ngyokichapqo’lkaftiqo’yilib, ustidanritmikholatdabo’shqo’lbilanuriladi. So’ngrayuqoridagiharakatsimmetriksohadaqaytariladi. Perkussionmassajavvalko’krakqafasiningoldingiyuzasida, keyinorqayuzasidao’tkaziladi. Oldingiyuzasidaurishningumrovsuyaginingostidavaqovurg`aningpastkiyoyisohasida, orqayuzasidako’krakusti, kurakoralig`ivakurakostisohalaridaolibboriladi. So’ngraqo’llaryordamidako’krakqafasisiqiladi. Bundaqo’llardiafragmagayaqinbo’lganpastkiyonbo’limdajoylashadi. Nafasolgandaqo’llarumurtqapog`anasibo’ylabsirg`anadi, nafaschiqargandaqo’llarto’shsuyagitomonharakatqilib, ko’krakqafasinafaschiqarishoxiridaqisiladi. So’ngraqo’llarqo’ltiqostigaolibboriladivaharakatqaytariladi. Bundankeyinko’krakqafasidaqiyshiqmassajo’tkaziladi : massajistqo’li (o’ng) bemorningqo’ltiqostisohasida, ikkinchisi (chap) diafragmagayaqinpastkiyonyuzasidajoylashadivanafaschiqarishcho’qisidako’krakqafasiqisiladi. So’ngraqo’llaralmashtiriladi. YUqoridagiharakatlar 2-3 minutdavomidaolibboriladi. Bemornafasniushlabturmasligiuchunqo’llarumurtqapog`anasibo’ylabsirpanganda “nafasol”, to’shsuyagitomonharakatqilganda “nafaschiqar” deganbuyruqlarberilishikerak. Nafaschiqarishoxiridako’krakqafasiqisilib, nafasfaollashtiriladi.

Perkussionmassajdanafasniyaxshilovchiekstrapulmonalsharoityaratiladi. Mexaniqta`sirnafasnistimullaydivabalg`amninghaydalishigasababbo’ladi. Ko’krakqafasiningqisilishialveollalar, o’pkaildizivaplevraningretseptorlarigata`siretib,nafasmarkaziqo’zg`alishiningoshishivanafasolishningfaollashishiuchunsharoityaratibberadi.

Qovurg`alararonafasmushaklarigata`siretilgandanafasaktistimullanadi, nafasmarkazigareflektorta`siretiladi. Reanimatsiyabo’limidaog`irjarohatlarnatijasida (ko’pqonyo’qotishbilan) yurakurishivanafasto’xtashhavfibo’lsamassajo’tkazilishizarur. Agarbemoryuraginingurishito’xtasa, darholtashqimassajniqo’llashzarur, ya`niyurakritmikholatdato’shsuyagivaumurtqapog`anasioralig`idaqisiladi. Qisilishhisobigaqonchapqorinchadantomirlarorqaliboshmiyavayurakkaboradi. To’shsuyagigabosimkamaytirilgandaqonyanayurakbo’shlig`inito’ldiradi. YUrakningtashqimassajidamasalan, o’ngqo’lkaftito’shsuyaginingpastkiqismiga, chapqo’lesauningustigaqo’yilib, umurtqapog`anasitomonqisiladi. Bundaqo’llargabutuntanavaznibilanta`siretiladi, qisishmaksimalbo’lishiva 1,5 sekunddavometishikerak. Qisishningqaytarilishisekundiga 1 martadankambo’lishimumkinemas, aksholdaqonoqimietarlidarajadabo’lmaydi. Massajningsamaradorligiuyquarteriyasidagipulsi, ko’zqorachig`iningtorayishivamustaqilnafasharakatiningpaydobo’lishibilanbaholanadi. Shuningdekteriranginingo’zgarishigahame`tiborqaratiladi. YUrakningtashqimassajio’pkagahavopuflash (sun`iynafas) bilanbirvaqtdaolibboriladi. Agarbemornijonlashtirishnibirkishiolibborsa, o’pkagahavopuflashningharikkitezharakatioralig`ida 15 sekunddavomidato’shsuyagini 15 martabosishkerak. Bemorningboshiorqagabuqiladi. Muolajapulsningo’z-o’zidanpaydobo’lguncha (sun`iynafas – o’z-o’zidannafaspaydobo’lguncha) olibboriladi.



3.Gigienikmassaj

Undankasalliklarningolidiniolish, organizmningnormalfunktsionalholatinisaqlashuchuntananiparvarishlash, sog`liqnimustahkamlashmaqsadidafoydalaniladi. Massajnatijasidaorganizmningqarshiligioshadi, immunitetiko’tariladi. Gigienikmassajumumiyvamahalliybo’lib, alohidayokiertalabkibadantarbiyabilanbirgalikda, hamdasaunada, rushammomidaqo’llaniladi. Uko’phollardao’zini-o’zimassajqilishqo’rinishidaqo’llaniladi. Univannavadushqabulqilishdaqo’llashmumkin. Bundaasosiybo’lgansilash, surtish, siqibchiqarish, yumshatish, vibratsionusullaridanfoydalaniladi.



4.Kosmetikmassaj

Bumassajfaqatmahalliyholdao’tkaziladi. Uqarishnioldiniolishuchunnormalteriparvarishida, harxilkosmetikkamchiliklarida, kasalliklardaqo’llaniladi. Kosmetikmassajuchxilbo’ladi : gigiepnik (profilaktik), shifobaxshvaplastik.

Profilaktikmassajteriqovjirashiningoldiniolish, qurishiniyo’qotish, ko’rinishiniyaxshilashgaqaratilgan.

Shifobaxshmassajajin, burishish, shishish, ko’payganyog`qatlamlariniyo’qotishdafoydalaniladi.

Plastikmassajteriturgorikeskinpasayganyoshikattalarga, hamdamimikajin, chuqurburishishpaydobo’lganyoshlargamo’ljallangan.

Massajshakllari

1.Umumiymassaj

Bundabutuntanayuzasimassajqilinadi. Massajningdavomiyligiuningturiga, massajolayotgantanavazniga, yoshiga, jinsigavabashqalargabog`liqdir. Umumiymassajqilinayotgandamassajusullariningketma-ketligiinobatgaolinadi. Avvalsilash, siqibchiqarish, surtishkeyinyumshatishvavibratsionusullariqilinadi. massajsilashbilantugatiladi. Oddatdamassajtananingkattayuzalisohasidavayirikmushaklaridanboshlanadi, shuninguchunumumiymassajniorqadanboshlaganma`qul. So’ngrabo’yinvaqo’llargao’tiladi. Birtomondanikkinchisio’tiborqavabo’yinsohalarinialohidamassajqiladi. Shuningdeko’ngvachapqo’llarnialohidamassajqilinadi. Keyinchaliktossohasi, dumbavasonmassajqilinadi, so’ngratizzabo’g`imi, boldir, axillpayi, tovonuqalanadi. Keyingibosqichdaoyoqpanjalari, tovonbo’g`imiorqadayotgandastlabkiholatdao’tkaziladi, so’ngratizzabo’g`imivasongao’tiladi. Avvalo’zoqdayotganko’krakuqalanadivayaqinyotganqo’llargao’tiladi. Massajistboshqatomongao’tib, yuqoridagiharakatlarniqarama-qarshitomondao’tkazadi. Massajso’ngidaqorinuqalanadi.



2.Mahalliymassaj

Bundatananingalohidabirbo’lagimassajqilinadi, masalan : bo’yin, orqa, oyoqvah.z. Zaruriyattug`ilgandama`lumbirmushak, bo’g`im, bog`lamvaboshqalarmassajqilinadi. Massajningdavomiyligitananingqaysiqismiuqalanishigabog`liq. Oddatdamahalliymassaj 3 minutdankam, lekin 25 minutdanko’pqilinmaydi. Massajusullariningketma-ketligixuddiumumiymassajnikidek. Uqalashniyuqorisohadanboshlashkerak, masalan : qo’lmassajielkadanboshlanib (avvalichkiyuzasi, so’ngratashqiyuzasi) bilakbo’g`imiga, bilakka, kaftga, qo’lbarmoqlarigao’tiladi. Kaftmassajio’tkazilayotgandaavvalbilaksohasidanboshlashkerak. Mahalliymassajasosanbirmassajisttomonidan, ba`zihollardajuftmassaj, hamdao’zini-o’zimassajqilishlardanfoydalaniladi.



3.O’zini-o’zimassajqilish

Bundainsono’zini-o’zimassajqiladi. Uko’pinchaertalabkibadantarbiyadanso’ng, hamomda, jarohatvakasalliklarda, sportdakengqo’llaniladi.



4.Juftmassaj

Bumassajturiertalabkibadantarbiyadanso’ng, saunada, sportmusobaqalaridanoldinvakeyin, sportmashg`ulotlaridanoldinvakeyinqo’llaniladi. Juftmassajba`zikasallikvajarohatlarda, umurtqapog`anasijarohatlarida, bel-dumg`azaradikulitida, qo’l-oyoqparalichida, bronxialastmada, surunkalizotiljamvao’pkaningboshqakasalliklarida, gastritda, kolitda, holetsistitdavah.z.lardaqo’llanilmaydi.

Juftmassajikkitamassajisttomonidano’tkaziladi. Ko’phollardabumassajturivakuumyokivibratsionapparatyordamidao’tkaziladi. Birinchimassajistorqaniuqalayotganda, ikkinchisioyoqlarningorqasohasiniuqalaydi. Biriko’krakvaqo’llarniuqalayotganda, ikkinchisioyoqlarningoldingiyuzasiniuqalaydi. So’ngrabirinchimassajistko’krakvaqo’llarniuqalabbo’lganidankeyin, qorinsohasigamassajqilishgao’tiladi. Juftmassajningdavomiyligimassajolayotganningjinsga, yoshga, tanavaznigavaorganizminingfunktsionalholatigabog`liqdir. Oddatdamassajningdavomiyligi 5-8 minutnitashqiletadi.

5.O’zaromassaj

O’zaromassajsaunada, maishiyhayotda, ishlabchiqarishdavah.z.lardaqo’llaniladi. Bundaikkikishibir-birinimassajqilib, massajningasosiyusullariniqo’llaydilar. O’zaromassajqo’lvaapparatyordamidaumumiyvamahalliyko’rinishdao’tkazilishimumkin. Mahalliymassajdako’proqtananingholsizlanganqismivamushaklariuqalanadi. Kuchlijismoniyyuklamadanso’ngumumiytiklovchimassajo’tkazishmumkin. O’zaromassajningdavomiyligi 10-15 minutdir. O’zilibo’tkaziladiganvibratsionusuli, ya`niurish, chapakchalish, kesishvenozbosiminivamushaktonusinioshirishgaolibkeladi, shuninguchuno’zarotiklovchimassajdaularqo’llanilmaydi.

Massajo’tkazilishigaqarabquyidagilargabo’linadi :

1.Qo’lmassaji

Massajningan`anaviyusulidir. Qo’lmassajiyordamidamassajninghammausullariniqo’llashmumkin, hattokilozimbo’lgandaularnikambinatsiyalashvaketma-ketliginio’zgartirishmumkin. Bumassajningsalbiytomonimassajistningcharchashidir.



2.Apparatlimassaj

Buusulningkamchiligishundaki, massajistuqalanayotgansohanisezmaydi, ba`zimassajusullariniqo’llabbo’lmaydi. Shuninguchunapparatlimassajqo’llimassajgaqo’shimchavositasifatidaqo’llaniladi. Amaliyotdako’phollardavibriomassaj, pnevmomassaj (vakuumli) vagidromassajqo’llaniladi.



3.Kombinatsiyalanganmassaj

Buapparatlimassajningklassikyokisegmentarmassajningbirgalikdao’tkazilishidir. Kombinatsiyalanganmassajorganizmgafiziologikta`sirinikuchaytiradi, massajmuddatiniqisqartiradivako’pchilikkao’tkazishimqoniyatiniberadi. Bumassajsportamaliyotidakengqo’llaniladi. Shuningdekjarohatlarda, tayanch-harakatapparatiningkasalliklaridavaasabsistemasikasalliklaridakengqo’llaniladi. Massajklassikmassajningtayyorlovqismibilanboshlanadi.

Orqasohasiningmassajisilashbilanboshlanadi, so’ngrasiqibchiqarishusuliqo’llaniladi. Keyindumg`azasohasi, qovurg`alararosoha, trapetsiyasimonmushak, elkabo’g`imi, kurakostisohasidasurtishusullariqo’llaniladi. Keyingibosqichdaorqaningkengmushaklariningbirvaikkiharakatliaylanasimonyumshatishusulibajariladi. Qo’lbilanmassajtugatilganidanso’ngapparatlimassajgao’tishmumkin. Apparatlimassajasosanorqaningkeng, o’zunvatrapetsiyasimonmushaklarigaqaratiladi. Birinchinavbatdaumurtqapog`anasiningikkitomoniuqalanadi, keyindumg`azadanbo’yingachao’zunmushakbo’ylabmassajqilinadi. O’zunmushaklardanasta-sekinkengmushaklargao’tiladi. So’ngratrapetsiyasimonmushakkurakningpastkiqismidanyuqorigavayontomongaharakatqilishbilanuqalanadi. Orqaningqiyshiqmushaklarikuchsizbosimvaqisqavaqtuqalanadi. Orqaningmassajiqo’lmassajibilantugatiladi, bundabirqanchasilashdanso’ng, 2-3 martasiqibchiqarishusuliqo’llaniladi, keyino’zunmushaklarqisqichsimonusulibilanyumshatiladi. Buusullardanso’ngkurakostisohasivaorqaningkengmushaklariyumshatiladiyuKeyinmushaklardasilkitishusuliqo’llaniladi. Orqamassajisilashbilantugatiladi.

Qo’lningtashqiyuzasiningmassajisilashvaikkiharakatliaylanasimonyumshatishusullaribilanboshlanadi. So’ngraapparatlimassajgao’tishmumkin, massajikkivauchboshlimushaklargaqaratilgan. Elkaningo’rtasohasidannervtomirlario’tganligisababliapparatyordamidaextiyotlikbilanmassajolibboriladi. Apparatmassajitugatilganidanso’ngqo’llaryordamidasilashvayumshatishusullariniqo’llab, massajtugatiladi.

Qo’lningichkiyuzasixuddishundaytartibdaamalgaoshiriladi.

Qo’llarmassajidanso’ngtossohasiningmassajio’tkaziladi. Massajsilashvasiqibchiqarishbilanboshlanadi. Kattadumbamushagibirikkansohadasurtishusuliqo’llaniladi. So’ngradumg`aza, tos-sonbo’g`imivadumbamushagidasurtishusulio’tkaziladi. Tosdaapparatyordamidamassajdumg`azasohasidanyontomongaqarabboshlanadi, keyinyonboshsuyaginingqirralari, so’ngradumbamushagiuqalanadi. Massajqo’llaryordamidasilash, siqibchiqarish, surtishusullariniqo’llabtugatiladi.

Sonningorqayuzasidamassajsilash, siqibchiqarishvayumshatishusullaribilano’tkaziladi. Keyinapparatyordamidamassajgao’tiladi. Sonningichkiyuzasidaapparatbilanmassajqilinmaydi. Massajqo’llaryordamidasilash, siqibchiqarishvayumshatishusullariniqo’llabtugatiladi.

Tizzabo’g`iminingorqayuzasidamassajqo’lbilanboshlanib, so’ngraapparatlimassajgao’tiladi. Massajaylanasimonsilashbilantugatiladi. Tizzaorqachuqurchasimassajqilinmaydi, balkiuningatrofidaolibboriladi.

Tizzasohasidaqo’lmassajiboldirmushagivaaxillpayidao’tkaziladi. Apparatmassajidanso’ngqo’lyordamidamassajtugatiladi.

Sonningoldingiyuzasiqo’llaryordamidasilashvasiqibchiqarishusullariniqo’llashbilanboshlanadi. Keyinyumshatishusuliqo’llaniladivaapparatmassajigao’tiladi. Massajqo’llaryordamidasilash, yumshatishvasilkitishusullaribilantugatiladi.

Tizzabo’g`iminingoldingiyuzasidamassajaylanasimonvaqisqichsimonsurtishusulini 4 tabarmoqningyostiqchasohasibilanhamdakaftasosiyordamidaaylanasimonsurtishusulibilano’tkaziladi. So’ngraapparatyordamidaharxilyo’nalishlardamassajqilinadi. Massajaylanasimonsilashbilantugatiladi.

Tizzaningoldingiyuzasidamassajto’g`riyokitizzabo’g`imidabuqilganoyoqlardao’tkaziladi. Massajsilash, siqibchiqarishvaqisqichsimonyumshatishusullariniqo’llabo’tkaziladivaapparatmassajigao’tiladi. Massajqo’llaryordamidatugatiladi.

Tovonbo’g`imidamassajqisqichsimonvaaylanasimonsurtishusullaribilanboshlanadi, so’ngraapparatmassajigao’tib, qo’llaryordamidasilashbilantugatiladi.

Ko’kraksohasidamassajsilashbilanboshlanib, so’ngrato’g`rivaaylanasimonyo’nalishlardaqovurg`alararomushaklardasiqibchiqishvasurtishusullario’tkaziladi. 4 tabarmoqningyostiqchalariyordamidato’shsuyagivaungabirikkanko’krakmushaklaridaaylanasimonsurtishusuliamalgaoshiriladi. KattamushaklaridabirvaikkiXalqaliyumshatishusuliqo’llaniladi. So’ngraapparatmassajigao’tiladi. To’shsuyagimassajidanso’ngqo’ltiqostigayo’nalishbo’yichako’krakso’rg`ichiniaylanibo’tganholdakattako’krakmushaklarimassajqilinadi. Massajqo’llaryordamidatugatiladi.

Shuniesdasaqlashkerakki, kombinatsiyalanganmassajo’tkazishdaurishusullariniqo’llashtavsiyaetilmaydi. Massajo’tkazishvaqtiquyidagichataqsimlanishimaqsadgamuvofiqdir, ya`niqo’lmassajiumumiyvaqtningtaxminan 70 %, apparatmassaji 30%nihosilqilishikerak.

Apparatlimassajklassikmassajningma`lumusullariningo’rnigaqo’llanilishimumkin. Agarkombinatsiyalanganmassajvibriomassajbilanqo’llanilsa, uvibratsion, silashvayumshatishusullariningo’rniniqoplaydi. Vakuumlimassajvagidromassajyumshatishvasurtishdaqo’llashmumkin.



4.Oyoqbilanmassaj

Bumassajshakliqadimdanhamomlardasharqmassajistlaritomonidanqo’llanilgan. Umushaktonusioshgansportchilardaqo’llanilganqo’lmassajikeraklisamarabermagandaqo’llanilishitavsiyaetiladi. Oyoqmassajikattatanavamushakvaznigaegabo’lgansog`lomodamlardao’tkazilishimumkin. Oyoqmassajijarohatlarda, tayanch-harakatapparatikasalliklarida, umurtqasilida, osteoporozda, bel-dumg`azaradikulitida, Bexterovkasalligida, miokardinfarktida, bronxialastmada, II – III darajaligipertoniyakasalligida, onkologikkasalliklardatavsiyaetilmaydi. Shuningdekyoshikattalargahamtavsiyaetilmaydi. Massajvaqtidaqabulqiluvchipoldayokigilamdayotishikerak. massajyumshatishvasurtishusullariniqo’llashbilanbiryokiikkalaoyoqlaryordamidao’tkaziladi. Orqasohamassajqilinayotgandamassajistikkalaoyog`ibilanqabulqiluvchiningorqasigachiqib, beldanbo’yinsohasitomonharakatqilibyumshatishusulinibajaradi. Oyoqlardayumshatisho’tkazilgandaharakatsondantizzatomonbo’ladi. Oyoqmassajidanso’nguqalanganhammasohadaqo’llaryordamidasilash, yumshatishvasurtishusullario’tkaziladi.


Yüklə 2,15 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   37




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin