Kasbiy psixologiya
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Do‘stlik.
O‘smirlik va o‘spirinlik yoshida paydo bo‘ladigan barcha muammolarni yechish va u bilan o‘rtoqlashish uchun bolaga do‘st kerak. Psixolog tili bilan aytganda, do‘st - bu «alter-Ego», ya’ni ikkinchi «Men» bo‘lib, u o‘sha paytdagi «Men»ning bir qismi sifatida idrok qilinadi. Bu shunday odamki, shaxs u bilan barcha dardu-hasratlarini muhokama qiladi, muammolarini uning oldiga to‘kib soladi. Do‘stlikning boshqa intim, emotsional hissiyotlardan farqi shuki, u odatda bir jins vakillari o‘rtasida bo‘ladi va do‘stlar odatda 2 kishi, ayrim xollarda 3-4 kishi bo‘lishi mumkin. Do‘stlikning ham ko‘zlagan maqsadlari bo‘ladi: u amaliy, ish - faoliyat bilan bog‘liq, sof emotsional (ya’ni, muloqot ehtiyojlarini qondirish), ratsional (intellektual muammolarni hal qilishga asoslangan), ahloqiy (o‘zaro insoniy sifatlarni takomillashtirishga xizmat qiluvchi) bo‘lishi mumkin. Do‘stlikning asosiy sharti - o‘zaro bir-birini tushunish . Shu shart bo‘lmasa, do‘stlik haqida gap bo‘lishi mumkin emas. Agar ana shunday tushunish bo‘lsa, do‘stlar gap-so‘zsiz ham qiliqlar, yuz ifodasi, yurish - turishga qarab ham bir - birlarini tushunib olaveradilar. Ikki jins vakillari o‘rtasida ham do‘stlik bo‘lishi mumkin, faqat u ko‘pincha tanishuv bilan sevgi-muhabbat o‘rtasidagi oraliqni to‘ldirishga xizmat qiladi. Do‘stlarga xos bo‘lgan sifatlarga bir-birini ayash, g‘amxo‘rlik qilish, ishonch, shaxsiy muammolarga befarq bo‘lmaslik, qo‘llab-quvvatlash, mehr kabilar kiradi. Ularning ardoqlanishi do‘stlikning uzoq davom etishi va ikkala tomon manfaatiga mos ishlarni amalga oshirishga undaydi. Do‘sti yo‘q o‘smir yoki o‘spirin o‘zini juda baxtsiz, nochor hisoblaydi. Ayniqsa, agar do‘sti xoinlik qilsa, uning 95 kutishlariga zid ish qilsa, bu holat juda qattiq ruhiy iztiroblarni keltirib chiqaradi. Shuning uchun ham har bir yosh o‘z do‘stini hafa qilib qo‘ymaslik, uning ko‘ngliga qarab ish qilishga harakat qiladi. Agar ilk o‘spirinlikda do‘stlik mazmunan ancha yuzaki, bevosita muloqot maqsadlari asosida tashkil etilgan bo‘lsa, yosh o‘tgan sari u hayot mazmuni va yuksak qadriyatga aylanib boradi. Sevgi. Agar do‘stlik attraksiya namoyon bo‘lishining birinchi ko‘rinishi bo‘lsa, sevgi qalblar yaqinlashuvining muhim alomatidir. Sevgi - bu nafaqat hissiyot, balki boshqalarni seva olish qobiliyati hamda sevimli bo‘la olishdir. Shuning uchun ham o‘smirlar va o‘spirinlar uchun bu hissiyotning borligi juda katta ahamiyatga egadir. Aynan o‘smirlir va ilk o‘spirinlikdagi sevgi beg‘ubor, tiniq, samimiy bo‘lib, yosh o‘tgan sari uning mazmuni boyib, boshqa qadriyatlar ham o‘rin egallay boshlaydi. To‘g‘ri, o‘smir bilan o‘spirin sevgisida ham sifat farqlari bor. Masalan, o‘smirlar bir-birlariga mehr qo‘yishganda ko‘proq sheriklarning tashqi qiyofalari, intellektual imkoniyatlari va ijtimoiy mavqelariga e’tibor beradilar. Haqiqiy sevgi o‘spirinlik yillarining oxirlarida paydo bo‘lib, uning asosiy mezoni endi tashqi belgi va afzalliklar emas, balki insoniy fazilatlar bo‘lib xizmat qiladi. Sevgi - bu shunday tuyg‘uki, u bir shaxsning ikkinchi shaxs ustidan mutloq ustunligi yoki afzalligini inkor etadi. Bunday hissiyot esa sevgi bo‘lmaydi. Shuning uchun ham o‘spirinlik yoshidagi yigit va qizlar guruhda muloqotda bo‘lishni va bunda teng huquqli munosabatlar bo‘lishini xohlaydilar. Bu talab sevishganlar uchun ham qonun hisoblanadi. Do‘stlikdan farqli, bu yerda turli ko‘rinishlar yoki turlarni ajratish mumkin emas. Bu hissiyot shundayki, u tomonlarni faqat ahloqan va ma’naviy jihatdan yaqin bo‘lishini taqozo etadi. Sevgan yurak ma’naviy jihatdan yaxshi, ulug‘ va ijtimoiy jihatdan manfaatli ishlarni qilishga qodir bo‘ladi. To‘g‘ri, ko‘pchilik ota-onalar o‘quvchilik yillarida paydo bo‘lgan sevgi hissidan biroz cho‘chiydilar, uni cheklashga, hattoki, qizlarga ta’qiqlashni ham afzal ko‘radilar. Lekin aynan shu hisning borligi yoshlarni ulug‘vorroq, samimiyroq, har narsaga qodir va kuchliroq qiladi. Sevgida «ishi yurishmaganlarning» esa boshqa sohalarda ham ishi yurishmaydi. Ular o‘zlarini 96 tushkun, baxtsiz, omadsiz hisoblaydilar. Olimlar sevgining yoshlarda namoyon bo‘lishi va uning psixologik tahlilini o‘rganishgan. Ma’lum bo‘lishicha, sevgining dastlabki bosqichi - o‘zaro yoqtirib qolish - Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|