Kichik biznes va tadbirkorlik subyektlariga xizmat kо’rsatish

---

Kichik biznes va tadbirkorlik subyektlariga xizmat kо’rsatish 
 
Dilshodbek Ravshanbek o’g’li Mirzayev 
Andijon mashinasozlik instituti 
 
Annotatsiya: ushbu maqolada kichik biznes va tadbirkorlik subyektlariga 
xizmat kо’rsatish, kichik tadbirkorlik subyektlarida ishlab chiqarish kengayib borishi 
bilan ularning texnik ta’mirlash, moddiy-texnika ta’minoti, mahsulotlarni saqlash, qayta 
ishlash va sotish, kommunikauiya va aloqa, maslahat va axborot kabi bir qator xizmat 
turlari haqida ma’lumotlar keltirilgan. 
Kalit so’zlar: Infratuzilma, kichik tadbirkorlik, bozor infratuzilmasi, texnopark, 
biznes-markaz, auditorlik kompaniyasi, biznes-maktab 
Services for small businesses and entrepreneurs 
Dilshodbek Ravshanbek oglu Mirzayev 
Andijan Institute of Mechanical Engineering 
Abstract: This article provides services to small businesses and entrepreneurs, 
their maintenance, logistics, storage, processing and sale of products, communication 
and communication, consulting and information with the expansion of production in 
small businesses. information on a number of services such as 
Keywords: Infrastructure, small business, market infrastructure, technopark, 
business center, audit company, business school 
Respublikamizda kichik tadbirkorlik subyektlarining samarali faoliyat yuritishi 
va rivojlanib borishi ko’p jihatdan ular uchun yaratilgan shart-sharoitlarga bog liq. 
Kichik tadbirkorlik rivojiga qulay imkoniyat yaratuvchi shart-sharoitlar orasida 
infratuzilma xizmatini alohida ajratib ko’rsatishlozim. 
Kichik tadbirkorlik subyektlarida ishlab chiqarish kengayib borishi bilan ularning 
texnik ta’mirlash, moddiy-texnika ta’minoti, mahsulotlarni saqlash, qayta ishlash va 
sotish, kommunikauiya va aloqa, maslahat va axborot kabi bir qator xizmat turlariga 
talabi ortib boraveradi. Chunki kichik tadbirkorlik subyektlariga yuridik shaxs 
maqomini berish bilangina ish bitmaydi. Ularning to’laqonli faoliyatini faqat 
mukammal tashkil etilgan infratuzilma bo’linmalari orqaligina tasavvur etish mumkin. 
Infratuzilma iqtisodiy tizimning bir qismini tashkil etib, u ishlab chiqarishning bir 
maromda faoliyat yuritishi uchun zarur shart-sharoitlar yaratadi. 
"Infratuzilma" so’zi lotin tilidan tarjima qilinganda "tuzilmadan tashqarida" 
"Science and Education" Scientific Journal
May 2021 / Volume 2 Issue 5
www.openscience.uz
1011

---

ma’nosini anglatadi. Iqtisodiy nuqtai nazardan infratuzilma mohiyatiga quyidagi izoh 
ko’proq mos keladi: "inson hayoti va ijtimoiy ishlab chiqarish jarayonida faoliyatlar 
almashinuvi ta’minlovchi tovar va xizmatlar yaratishda o’ziga xos mehnat jarayonlari 
majmuasi". 
Keyingi yillarda infratuzilma yuqori sur’atlar bilan rivojlanib bormoqda. Buni bir 
qator omillar bilan izohlash mumkin. Xususan, ishlab chiqarishning o’sish sur’atlari 
infratuzilmalar rivojidan oldinda bormoqda va bu iqtisodiyotning rivojlanishiga ham 
o’z ta’sirini o’tkazmoqda. 
Infratuzilma juda keng qarmovli tushuncha bo’lib, bu, awalo, ishlab chiqarish 
jarayoniga har tomonlama xizmat ko’rsatadigan xizmat turlarini yaratish bilan bogliq. 
Infratuzilma bo’linmalari rivojlanib borishidan kichik tadbirkorlik subyektlari katta 
manfaat ko’radi, chunki bunday bo’linmalar ularni ishlab chiqarishga xizmat 
ko’rsatish bilan bogMiq ishlardan ozod etib, kuch-g’ayratini asosiy faoliyatiga 
qaratishga imkon yaratadi. 
Infratuzilma tomonidan yaratiladigan sharoitlarni o’z navbatida quyidagicha 
turkumlash mumkin: 
• bevosita ishlab chiqarish jarayoniga xizmat ko’rsatuvchi moddiy texnika 
ta’minoti va tayyor mahsulotni sotish, axborotni yig’ish va qayta ishlash, buxgalteriya 
xizmati. Texnologik, boshqaruv masalalari bo’yicha maslahatxizmativaboshqalar; 
• ishchi kuchini takror ishlab chiqarish shart-sharoitlari ishchi va xizmatchilarning 
sog lig ini, ta’lim olishi va kasbiy tayyorgarligi, dam olishlariniqo’llab-quwatlash. 
Shu paytga qadar infratuzilmani ishlab chiqarish va ijtimoiy infratuzilmalar 
yigindisidan iborat deb qarab kelingan. Bozor iqtisodiyotiga asoslangan iqtisodiy tizim 
kirib kelishi bilan ishlab chiqarish infartuzilmasi ko’lami kengayib, "bozor 
infratuzilmasi" va "instituuional infratuzilma" so’zlari iste’molga kirib bormoqda. 
Bozor infratuzilmasi bevosita ishlab chiqarish jarayoniga xizmat ko’rsatuvchi 
tarmoqlarni o’z ichiga oladi. Uning tarkibiga yuk transporti, elektr, gaz va suv 
ta’minoti, ombor xo’jaligi, aloqa, axborot, moddiy-texnika ta’minoti, mahsulotni 
tashish, saqlash va qayta ishlash, texnik xizmat ko’rsatish, marketing va reklama, 
axborot-maslahat, auditorlik, moliya-kredit va investitsion kabi xizmat turiari kiradi. 
Ijtimoiy infratuzilma ishlab chiqarish jarayonida ishchi va xizmatchilarga 
normal mehnat faoliyati yaratish va ishchi kuchini takror hosil qilish, shuningdek 
tadbirkorlarning turli maishiy xizmat turlariga talabiniqondirishuchun xizmat qiladi. 
Instituuional infratuzilma iqtisodiyot rivojlanishining optimal makroiqtisodiy 
nisbatlarini qo’llab-quwatlovchi va tartibga soluvchi sohalar faoliyat turlarini o’z 
ichiga oladi. Unga iqtisodiyotni tartibga solib tumvchi davlat va nodavlat boshqaruv 
organlari va boshqalar kiradi. 
Kichik va o’rta tadbirkorlik subyektlarini tartibga solib va qo’llab-quvvatlovchi 
bozor infratuzilmalarini shakllantirish muhim ahamiyat kasb etadi. Buni yuqori 
"Science and Education" Scientific Journal
May 2021 / Volume 2 Issue 5
www.openscience.uz
1012

---

darajada rivojlangan mamlakatlar tajbribasi ham tasdiqlaydi. Masalan, AQSHda 
1953-yili Kichik va o’rta biznes ishlari bo’yicha ma’muriyat (KBM) tashkil etilgan 
bo’lib, uning zimmasiga kichik va o’rta biznesni qo’llab-quvvatlash bo’yicha barcha 
vazifalar (moliyaviy yordam, texnik va maslahat xizmati, davlat buyurtmalarini 
olishga ko’maklashish va boshqalar) yuklatilgan. 
KBM tarkibi uch bosqichdan AQSH poytaxtidagi shtab-kvartira, 10 ta hududiy 
boshqarma va 100 dan ortiq mahalliy bo’linmadan iborat. 
Ular butun mamlakat bo’ylab keng tarqalgan tarmoqqa ega bo’lib, mahalliy 
davlat hokimiyati organlari, kollejlar, universitetlar, korxona va jamoat tashkilotlari 
bilan yaqin aloqada faoliyat yuritadi. AQSHda kichik 
va o’rta biznesni qo’llab-quvvatlash bilan boshqa idoralar, xususan, Ichki ishlar 
vazirligi, Uy-joy qurilishi va shaharlar rivojlanishi vazirligi, milliy ilm fondi, Fermerlik 
bo’yicha ma’muriyat, kichik biznesni rivojlantirish markaz va institutlari, savdo-sanoat 
palatasi kabi 2700 dan ortiq federal idorashugullanadi. 
Keyingi yillarda respublikamizda bozor infratuzilmalarini faol shakllantirish 
jarayoni boshlandi. Bu jarayonning natijalari sifatida kichik tadbirkorlik subyektlariga 
xizmat ko’rsatuvchi brokerlik idoralari, kichik ulgurji va chakana savdo tuzilmalari, 
lizing, konsalting kompaniyalari, axborot-maslahat markazlari, injiniring, auditorlik 
firmalari, sug urta kompaniyalari, transport-ekspeditsiya korxonalari, axborot-reklama 
byurolari va boshqa turli xil infratuzilmalar tizimi faoliyat yuritadi.