Kimyanın ilkin qanunları. Kütlə və enerjinin saxlanması qanunu

10Fe⁰ + 4NaOH + 6Na N⁺⁵O₃ → 5Na₂Fe⁺⁶O₄ + 3N₂ + 2H₂O

57. 
    Dəmirin oksid və hidroksidlərinin alınması və xassələri.
    

Dəminin aşağıdakı oksidləri məlumdur:
FeO; Fe₂O₃; FeO₃; Fe₃O₄(FeO∙ Fe₂O₃)
əsasi oksid amfoter oksid turşu oksidi qarışıq oksid
1. Dəmir 2-oksid qara rəngli, suda həll olmayan əsasi ok­sid olub, nisbətən davamsızdır. Onu aşağıdakı reaksiyalar əsasında almaq olar.
Fe₂O₃ + H₂ → 2FeO + H₂O
FeCO_{3 →} FeO + CO₂
FeC₂O_{4 →} FeO + CO + CO₂
Dəmir 2-oksid suda həll olmadığına görə uyğun hidro­k­si­di­ suda həll olan duzlarına qələvi məhlulu ilə təsir etməklə alınır.
FeSO₄ + 2NaOH → Na₂SO₄ + Fe(OH)₂ 
Dəmir 2-hiroksid bozumtul-yaşıl rəngli suda həll olmayan mad­də olub, havada saxladıqda tədricən oksidləşərək qonur-qəh­vəyi rəngli Fe(OH)₃-ə çevrilir.
4Fe(OH)₂ + O₂ + 2H₂O → 4Fe(OH)₃
2. Dəmir 3-oksid qəhvəyi maddə olub dəmir sülügəni adla­nır. Onu aşağıdakı reaksiyalarla almaq olur.
4Fe + 3O₂ → 2Fe₂O₃
2Fe(OH)_{3 →} Fe₂O₃ + 3H₂O
4Fe(NO₃)_{3 →} 2Fe­₂O₃ + 12NO₂ + 3O₂
Dəmir 3-oksid amfoter xassəli olduğuna görə həm turşu, həm də əritdikdə qələvilər və qələvi metalların karbonatları ilə qarşılıqlı təsirdə olaraq ferritərə çevrilir.
Fe₂O₃ + 2NaOH → 2NaFeO₂ + H₂O
Fe₂O₃ + Na₂CO₃ → 2NaFeO₂ + CO₂
Dəmir 3-oksid suda həll olmadığına görə onun hidroksidi­ni dolayı üsulla alırlar.
FeCl₃ + 3KOH → Fe(OH)₃  + 3KCl
O, qəhvəyi rəngli suda həll olmayan hidroksid olub, am­fo­ter xassəlidir. Ona görə də, həm turşu, həm də qələvilərlə qarşılıqlı təsirdə olub, aşağıdakı müvafiq duzları əmələ gətirir.
2Fe(OH)₃ + 3H₂SO₄ → Fe₂(SO₄)₃ +6H₂O
Fe(OH)₃ + KOH → KFeO₂ + 2H₂O

H₃FeO₃ - H₂O → HFeO_{2
ortoferrit metaferrit}
3. Dəmir 6-oksid (FeO₃) turşu xassəli olub dəmir qatı HNO₃-lə passivləşdiyi zaman qoruyucu örtük əmələ gətirir.
FeO₃ və ona uyğun gələn ferrat turşusu – sərbəst halda alınmamışdır. Lakin ferrat turşusunun duzları olan fer­rat­lar davamlı birləşmələrdir.
4. Fe₃O₄ qarışıq oksid olub qara rəngli birləşmədir. O, tə­biət­də maqnetit mineralı şəklində tapılır ki, o həm maqnit, həm də yarım keçirici xassəyə malikdir. Onun düsturu belədir:

Ona metaferrit turşusunun dəmir duzu kimi də baxılır:

Fe₃O₄  Fe(FeO₂)₂

58. 
    Dəmir 3+ və dəmir 2+ ionlarının sari və qırmızı qan duzları ilə təyini.
    

İki və üçvalentli dəmir duzlarına sianidlərlə təsir etdikdə suda həll olmayan Fe(CN)₂ və Fe(CN)₃ duzları alınır ki, onlar sianidin artıq miqdarda həll olaraq kompleks birləşmələr əmələ gətirir.
FeCl₂ + 2KCN → Fe(CN)₂ + 2KCl
Fe(CN)₂ + 4KCN → K₄[Fe⁺²(CN)₆ sarı qan duzu
Sarı qan duzundan üçvalentli dəmir ionlarını təyin etmək üçün istifadə olunur ki, bu zaman Berlin abısı adlanan göy rəngli çöküntü alınır.
4FeCl₃ + 3K₄[Fe⁺²(CN)₆ → Fe₄⁺³ [Fe⁺²(CN)₆₃ + 12KCl
Qırmızı qan duzu isə ikivalentli dəmir ionlarını təyin et­mək üçün istifadə olunur. Onun ikivalentli dəmir duzları ilə qar­şılıqlı təsirindən trunbul abısı adlanan tünd göy rəngli çö­kün­tü alınır.
FeCl₃ + 3KCN → Fe(CN)₃ + 3KCl
Fe(CN)₃ + 3KCN → K₃Fe⁺³(CN₆) qırmızı qan duzu

59.