Kimyoviy texnologiya

(Javob: 11840 kJ)
6. Normal sharoitda olingan 5*10^-3 kripton gazi o‘zgarmas hajmda 543 K gacha qancha issiqlik ajraladi?
(Javob: -4109,345 J).
7. Azot gazi 98,340 Pa bosimda qizdirilganida uning hajmi 2m³ dan 5 m³ gacha ortadi. SHu gaz kengayganda qancha ish (A) bajaradi?
(Javob: 29,5 kJ)
8. 0,2 kg havo 1,325*10⁶ Pa bosimda 8*10^-2 m³ hajmni egallaydi. O‘zgarmas bosimda shu gazning hajmi 4 marta oshirilsa, qancha ish (A) bajariladi?


(Javob: 2193 J)
9. 300 K da 1 mol xlor gazi izotermik kengayib, hajmi 2,24*10^-3 m³ dan 22,4*10^-2 m³ gacha oshsa, shu jarayonda qancha ish (A) bajariladi?
(Javob: 691,95 k J)
10. 1 mol azotni 283 K dan 303 K gacha izoxorik qizdirish uchun qancha issiqlik kerak bo‘ladi?
(Javob: 415,7 J)
11. 1m³ etilenni 273 K dan 573 K gacha qizdirish uchun qancha issiqlik sarflanadi? Hisoblash uchun ko‘rsatilgan haroratdagi entalpiya qiymatlarini 5-jadvaldan oling.
(Javob: 691,96 k J)
12. 1 m³ metanni 373 K gacha qizdirish uchun qancha issiqlik sarflanadi? Hisoblash uchun ko‘rsatilgan haroratlardagi entalpiya qiymatlarini ilovadagi 5-jadvaldan oling.
(Javob: 841,4 J)
13. 0,1 kg gazlar aralashmasidan miqdor jihatdan 82% azot, 8% sulfit angidrid va 10% kislorod bo‘lib, normal bosimda shu gazlar aralashmasini 573 dan 773 K gacha qizdirish uchun qancha issiqlik kerak bo‘ladi? Ko‘rsatilgan haroratlar uchun entalpiya qiymatlarini 5-jadvaldan oling.
(Javob: 21411 kJ).
Termokimyo. Gess qonuni.
Moddalarning kimyoviy o‘zgarishi, shuningdek, fizikaviy jarayonlar (bug‘lanish, kondensatlanish, suyuqlanish, erish, sublimatlanish va boshqalar) sistemadagi moddalar ichki energiyasining o‘zgarishi bilan kechadi. Natijada shu jarayonlarning hammasi issiqlik ajralishi yoki yutilishi bilan sodir bo‘ladi.
Ko‘pchilik reaksiyalar issiqlik chiqishi bilan (ekzotermik reaksiyalar), ba’zan issiqlik yutilishi bilan boradi (endotermik reaksiyalar). CHiqarilgan issiqlik musbat (+), yutilgan issiqlik esa manfiy (-) ishora bilan belgilanadi. Issiqlikni e’tiborga olgan holda reaksiya quyidagicha yoziladi:
A+V qS+Q ekzotermik reaksiya
A+BqC-Q endotermik reaksiya.
SHunday jarayonlarning issiqlik effektini termodinamikaning termokimyo bo‘limi o‘rganadi.
Turli jarayonlarda, shu jumladan, kimyoviy jarayonlarda ajraladigan yoki yutiladigan issiqlikka reaksiyaning issiqlik effekti deyiladi.
Termokimyoda (termodinamikaning aksicha) yutilayotgan issiqlik miqdori manfiy, chiqayotgani esa musbat ishora bilan ifodalanadi; uni yoki ko‘rinishida yoziladi.
Kmyoviy reaksiyaning isiqlik effekti J/mol yoki kJ/mol bilan ifodalanadi. Issiqlik effektining qiymati jarayonning borish sharoitiga bog‘liq; izobarik jarayon uchun bilan belgilanadi.
Termodinamikaning 1-onuniga muvofiq kimyoviy reaksiyalarning issiqlik effekti:
yoki (2.2.1)
bunda esa (2.2.2)
bunda R – jarayon sodir bo‘layotgan sistemaning bosimi, pa yoki kPa;
- sistemaning o‘zgargan hajmi.
Ideal gaz ishtirokida borayotgan sistemada hajm o‘zgarishi, molekulalar sonining o‘zgarishiga bog‘liq, ya’ni asosida qiymatga ega bo‘ladi.
bo‘lganda (2.2.1) formula asosida issiqlik effekti bilan belgilanadi.
Kimyoviy reaksiyalarning issiqlik effekti haroratga, reksiyaga kirishayotgan moddalarning tabiatiga, agregat holatlariga va boshqalarga bog‘liq.
Odatda, ma’lumotnomalarda reaksiyada ishtirok etayotgan moddalarning hosil bo‘lish issiqliklari standart sharoitda berilgan bo‘ladi. Lekin jadvallarda hamma moddalar hosil bo‘lish issiqliklarini ko‘rsatishning iloji yo‘q. SHuning uchun, ko‘pincha reaksiyalarning issiqlik effektini Gess qonuni va undan kelib chiqadigan xulosalar yoki kimyoviy moddalar tarkibida atomlararo kimyoviy bog‘lanish energiyasi asosida hisoblanadi.