Kosonsoy o’zining arxeologik yodgorliklari va so’lim tabiati bilan vodiyda asosiy o’rin tutadi. +adimgi Koson shahri qal’asi va minoralar qoldiqlari tepalik kurinishini egallagan. Koson shahriga eramizdan avvalgi I asrda asos solingan bo’lib, Kushon davlati xukmronlik qilgan davrda Farg’ona vodiysining bosh shahri hisoblangan xunarmandchilik rivojlangan.
Kosonsoy daryosi soxillari rekreatsiya resurslari bo’lib xizmat qilmoqda. SHu maqsadda dam olish zonalari va bolalar oromgohlari barpo etilgan.
Professor A. Bernshtamning «Ko’xna Farg’ona» (1951 yil) kitobchasida va gazeta xabarlarida 1947-1948 yillarda Kosonsoy tumani hududida o’tkazilgan qazishmalarning natijalariga ko’ra shu yerda Mug’xona yodgorligi topilib, o’rganilganligi ta’kidlab o’tildi. Mug’-xona (qurum, mug’tosh) lar qadimda birinchidan otashparastlar qarorgoxi bo’lsa, ikkinchidan eradan avvalgi III-II va melodiy V-VI asrlarda o’tov shaklida toshdan yasalgan qabr inshootlari vazifasini bajargan. Hozirgi Kosonsoy shahri yaqinida ilk bor A.Bernshtam tomonidan topilib, keyinchalik turli tadqiqotchilar tomonidan o’rga-nilgan Mug’xona inshootlarining devorlari siniq va yupqa toshlardan qorishma ishlatilmay, oval shaklida (5 x 8, 5 m) qurilgan. Ichki xonaning chiqish tuynugi bo’lib, toshtaxta bilan berkitilib qo’yilgan. Mug’xonadan odam suyaklari, ko’za, tuvak, dastali piyola, pichoq, qilich va jez, temir o’q uchi, jez ko’zgu, zirak, munchoq va boshqalar topilgan. Idishlar qizil va qora angob bilan tirnab, xoshiyalangan. Mutaxassislarning fikriga ko’ra, Mug’xona topilmalari SHimoliy Farg’onaning yarim o’troq qabilalariga mansubdir.
Namangan-Nanay yo’nalishi
Nanay qishlog’i viloyatning shimolida, Podshootasoy soxilida joylashgan. Qishloq tabiatining go’zalligi, toza havosi, tez oqar Podshootasoy sayyohlarni miriqib dam olib, xordiq chiqarish uchun yetarli imkoniyatlar yaratadi. Nanay qishlog’ida «Ko’ksaroy» turistik bazasi barpo etilgan bo’lib, yiliga 2500 dan ortiq kishilir dam oladilar. Bu yerda ham o’ziga xos sayohat yo’nalishlari mavjud bo’lib, ular: 1.Podshoota-Sarichelak, 2.Ko’ksa-roy tog’i, 3.Ko’ksaroy-Safedbilol deb nomlanadi. Bu yo’nalishlar sayyohlarni xordiq chiqarishini samarali tashkil etishda asosiy o’rin tutadi.
