Kirish. Qurilish materiallari va buyumlarining umumiy asoslari. Qurilish materiallarining asosiy xossalari

3.2.Qoyani shakllantiruvchi minerallar: 
Minerallarni agregatsiya bo’lishi va qoyalarning xususiyati bularni yuzaga
keltiruvchi moddalarning xususiyatlari bilan chambarchas bog’liqdir.Ular fizikaviy
xususiyatlariga ko’ra o’rganilib chiqiladi va bunda bir qancha belgilar masalan
qattiqligi,yorilishi.xususiyati,rangi,yaltiroqligi,o’ziga xos tortishish kuchi va
kristallarning shakllari tekshirib chiqiladi.Ba’zi minerallarning xususiyati juda
kuchlidir, xususan qattiq va kimyoviy qarshiligi juda kuchlidir (kvarts),
ba’zilariniki esa kuchsiz va suvni shimish xususiyati juda kuchli (gips), ba’zi
minerallarni yorilish tendensiyasi juda kuchli bo’lib tezda bir yoki bir necha
shakllarga bo’linib ketadi ((sluda) shunday qilib qoyalar kuchining pasayishiga
tom ma’noda ularning ham hissalari bor albatta.
Minerallarning muhim xususiyatlari quyida batafsil berilgan:

---

---

Qattiqlik ehtimol minerallarni baholashni muhim xususiyatlaridan

biridir.Bu sinov odatda qattiq modda sifatida mashhur bo’lgan bir necha
moddalarni tirnatish orqali baholanadi.
Yorilishi ba’zi minerallarning Kristal yuzalar bo’ylab parallel yorilish
qobilyatini belgilash orqali aniqlanadi.Minerallarda yorilishning turli xil
ko’rinishlari uchrab turadi masalan prizmatik tarzda yorilish, kubik shaklda
yorilish,rom shaklda va boshqa ko’rinishlari mavjud.
Rang xususiyati ham minerallning muhim xossalaridan biridir.
Kukun shakli: B’zi minerallarni rangi ularning kukunidagi rangidan
butunlay farq qiladi lekin bu ayrim holatlarda ruda-minerallarini aniqlashda qo’l
keladi.
Rang metal minerallarda qimmatli xususiyatlardan biridir, lekin metal
bo’lmagan minerallar uchun ikamroq xususiyatga egadir.
Yaltiroqlik minerallning yuza qismini yaltirashi va uning oynaga
o’xshagandek, marvariddek va ipakday yorug’likda aks ettishida ko’rinadi.
Kristal: Mineralning tabiiy shakli rivojlanishi va o’sishi uchun imkoniyati
bo’lganda uning shakli muhim ahamyatga ega bo’ladi.Bu qoyalarning
shakllanishida noramall holat emasdir
4
.