Kitobxonlik madaniyatini yanada rivojlantirishchora tadbirlari

2.Adabiyotshunoslik– (ar. –adab, Adabiyotshunoslik– (ar. –adab, fors. tanish, o`rganish)– badiiy adabiyotning kelib chiqishi, mohiyati, rivojlanish qonuniyatlari, ijtimoiyv aloqalarni o`rganuvchi fanfan. A.ning ob’yekti bo`lmish badiiy adabiyotga taalluqli ilmiy muammolar ko`lami-predmeti juda keng. Zamonaviy
A. fani uchta asosiy sohadan tashkil topadi: adabiyot tarixi, adabiyot nazariyasi va adabiy tanqid. Uning matnshunoslik, manbashunoslik, bibliografiya singari yordamchi sohalari ham mavjud.fors. tanish, o`rganish)– badiiy adabiyotning kelib chiqishi, mohiyati, rivojlanish qonuniyatlari, ijtimoiy aloqalarni o`rganuvchi fan. A.ning ob’yekti bo`lmish badiiy adabiyotga taalluqli ilmiy muammolar ko`lami-predmeti juda keng. Zamonaviy
A. fani uchta asosiy sohadan tashkil topadi: adabiyot tarixi, adabiyot nazariyasi va adabiy tanqid. Uning matnshunoslik, manbashunoslik, bibliografiya singari yordamchi sohalari ham mavjud.


1. Badiiy tahlil – (ar. tekshirish, hal qilish) – adabiy asarning mazmun mohiyatini idrok etish, uning yaxlit estetik hodisa sifatidagi mavjudligini turli aspektlarda o`rganib, o`ziga xosligini ochib berish va qimmatini belgilashga qaratilgan hissiy-intelektual faoliyat.

2 sinf Ona tili va o’qish savodhonligi darsi.

1 DARSNING kirish qismida oldingi mavzu qisqacha yodga olinadi.
Navbatma nav
bat o’qiyotganda boshqalar kuzatayotganiga alohida e’tibor berish kk.O’qituvchi matndagi savolni birga o’qiydi bu o’zlashtirishi past bo’lgan o’quvchilarga ham yordam bo’ladi.
Hikoyaning mohiyatini ochib beruvchi qismini alohida takidlab o’ting.Fiklashga undang.
Hikoya haqida to’g’ri notog’riligi belgilovchi karrochkalar tarqatiladi.
Qarorlarni
muhokama qilish muhim jarayon sanaladi.
Yangi mavzu kirish qismida muayyan muammoli savol foydali bo’ladi.Bu orqali o’quvchini darsga kirishib
oladi.
JAnni Rodari she’ri berilgan kitobda muallifga qisqacha to’xtalish maqsadga muvofiq.Muallifni tariflayotganda manbalarni bolalarga xos tarzda ta’riflash lozim.
1920 23 oktayabrda italiyada tug’ilgan. Alp toglari etagida tug’ilgan
Uning otasi nonvoy edi – juzeppe rodari shirin kulchlar yopuvchi nonvoy bo’lib Janening butun yoshligi olov jizzilab turadigan tandir ,un ko’mir solingan qoplar orasida o’tdi.
Bu orqali o’quvchini sherga tayyorlayapti.bu hayoti sherlariga ko’chib o’tganini ham o’quvchilar his qilishiyapti.asarlari o’zbek tiliga chop etilgan ekan kutubhonaga kirganingizda qidirib ko’ring hop. Deb ohangizngiz buyruq maylida aytilmaydi.bu orqali kitobhonlikka yo’naltiramiz.
Ovoz chiqarmiy o’qitamiz.
Va bir marta o’qib beramiz.
Onatili faniga qo’yilgan talab.ko’nikmani rivoj
1 O’qib tushunishi kk
2.tinglan tushunishi kk
3.fikrini bayon eta olishi kk
4.og’zaki va yozma bayon etish ko’nikmalariga ega bo;ish kk.
Boshqa fanlarni anglash
Matematika bolada matematik tafakkurni shakllantirish kk faqat amallar bn band qilmasligimiz kk.
1 fikrlash
2.Axborotni tahlil qila olish
3.komunikativlik kabi konikmalarni shakllantirish kk.
Avvalambor muayyan fanni o;rgatayotgan ekanmiz fanning maqasadini to’g’ri belgilab olishimiz kk.
Til o’zi nima Olamni bilish vozitasi deb qaraymizmi.manashu jihatga qarab o’rgatishimiz kk.
Oldingidak qoidalarga emas aynan shunday vaziyatlarga atyyorliymiz.
Tayanch o’quv reja
Xalq ta’limi vazirligining 2020 yil – dekabrdagi 297 sonli buyrug’I asosida ozbek rus va qardosh tillar uchun alohida ishlab chiqildi.
Fan nomlari yuklamalari meyorlari berilgan.haftasiga ajratilgan soatlar hajmi berilgan.
Umumiy o’rta ta’limning o’quv dasturlari XTV 2020 yil 30 dekabrdagi 335 sonli buyrug’I
Um maktablari uchun har sinfda o’qitiladigan fanlar nomlari
1 sins fanlar soni va nomi
Tabiiy fanlar o’rniga scines fanlar kiritildi.
Soatlar eskisi bn bir hil
2.tabbiy fan science fani kiritilgan.
Yangi formatda darslilar yaratildi
1.2 uchun darsliklar bu o’quvchilarda kompetensiyaviy yondashuv,mustaqil qaror qabul qila olishi berikadi.
Fanlararo integratsiyaga qaratilgan.
Milliy o’quv dasturi o’quvchilarda quyidagi tayanch konpetensiyalariga shakllantirishga qaratilgan edi.
1.insonlar bilan sammiy muloqotga kirishuvchi kpomunikativ konpetensiya
2.Bugungi globallashuv davrida axborotlar bilan ishlashga qaratilgan konpetensiya
3.O’quvchilarda zamon talabiga moshlashushni kognitiv,affektiv va psixamator soxzda ma’lum bir rivijlanishga qaratilgan o’z o’zini rivojlatirish konp/
4.Hissiy baraqarorlikni ta;minlaydigan insonni jamiyatda shaxs sifatida shakllanishini va ijimoiy jamiyatga kirishishini belgilaydigan konpetensiya – bu ijtimoiy emotsional va fuqarolik konpetensiyasi sanaladi.
Badiiy obrazni yaratish. Insonni tuyg’ulari ifodalanadi
3 ta adabiy tur mavjud.
Epik tur
Lirik tur
Dramatik tur

Epik asarlarda voqea tariflanadi.

Qqaysi jihatlari bor yangilik olib kirilgan.Nazar Eshonqul qnday qurdi shu voqealarni.shunday tahlil qilamiz. Kambag’al odamni uyi kuysin lekin ho’kizi o’lamsin 1 arava qamish 3-4 ta xoda 2 qop somon uy .Ho’kiz olish uchun necha zamon qozonnim suvga solib qo’yish kk deydi.
Itlar vovulladi tovuqlar qaqaqladi odamlar shunday kichkina teshikdan ho’kiz sig’ganiga hayron bo’lib baxslasha –bahslasha tarqaldilar.Yozuvchi ichki fikri
Tahlil. Kampirning dodvoyidan odamlar yig’ildi to’polonda itlar vovulladi,it ovozi topolondan tovuqlar bezovta bo’ldiItlar vovullab –vovullab tinchidi tovuqlar qaqalab tinchidialar
Odamlar ham shunday kichkin teshikka ho’kiz sig’masligiga bahslasha bahslasha tarqaldilar. Bunda yozuvchi chunnakam hamdard yo’q shunchaki tovuqni qaqaillagani kabidir demoqchi edi.
Epic asarni badiiy tahlil qilayotganida tavsilotlarni zamiridagi ma’nolarni ularni qanchalikmahorat bilan ifodalanganini kashf etishga e’tibor qaratishimiz lozim.
Epik asarni badiiy tahlil qilayotgan vaqtda tavsilotlarning zamiridagi
Nazar eshonqulning shamolni tutib bo’lmaydi degan asarida urushda vafot etgan o’zpirinbola bor yo’g’I bir bora ta’riflanadi lekin unga o’q tekkan vaqtda onasi kulimsirab qarashi va yuz tuban yiqilishi ahamiyatga molik.
Lirik asarlarda his tuyg’ulari birinchi o’rinda
Dramatic asarlarda harakat birinchi o’rinda turadi.
Epik tur janiriga hikoya, qissa roman kiradi.
Hikoyada 1 tagina voqea bayon qilinadi
Qissa kengroq olingan insonni ijtimoiy holati tasvirlanadi
Roman hayotninkeng keng ko’lamli manzarali, juda kop insonlar ijtirok etadigan bir necha syujet chizig’iga ega bolgan epik usulda yozilgan asarlar kiradi.
Roman hajmi hikoyadan kata lekin kata hajmdagi hikoyalari mavjud.
80 bet holat roman mitti roman deb nomlangan .
Romanning asosiy xususiyatlarida roman shakllanayatgan janr ta’rifi yakunlammagan janr.
Romaniy tafakkur bilan ifodalanishi lozim .roman uchun falsafa muhim.500 600 dosteelskiy jinoyat va jazo romanida falsfasi bor.jinoyat qildimi jazosinin olad degan falsafasi bo’ladi.
Ulug’bek hazinasida alohida falsafasi bor.
Adabiy tur tarkibiga Dramatik tur tarkibiga 3 tasi kirdi
1drama oddiy hayotdagi voqealarni hajviy bo’lishi ham mumkin
2 .Komedia hajvia
3.Tragedia fojea
Darmatik asarda muallif ishtirok etmaydi .Sahnalashtirish uchun yoziladi.Makon va zamon taraflama chkelangan bo’ladi.sahnaga ko’rsatish uchun bo’lgan jarayonlar yoziladi.
Tragikkomedia bo’lishi ham mumkin bun,0g
+*-a misol temir hotindir.
Lirik turning tarkibiga ga’zal.tuyuq. ruboiylar. muhammaslar kiradi.ularning poetikasi adabiy nazariy tushunchalar bilan yondashish kerak.
Mirtemirning betobligda sheri
Majnuntol tagiga o’tkazing meni
O’zimni bir umr men cheklab bo’ldim
Majnuntol tagiga o’tqizing meni
Men uchun yig’lasin men yig’lab bo’ldim.
Degan sherlarini korib chiqamiz.
Shoir sovet vaqtida ozini cheklagan ekan deb qarashimiz mumkin.chunki matn shunga imkon beradi.
Holbuki u bemor bo’lgan yozish ishlash o’qish mumkin emas cheklov qo’ygan bo’lishi mumkinku.
Majnuntol Dramaning tasir predmeti bu harakat. Plastik obraz sizning kozingiz ga korinib turgan hatti harakatlai.Noplastik obraz lirik sheriyatda kuzatiladi bu unung ichki kechinmalari.
Dramatikm asar bu dramada subekt ham obektga singdirib yuboriladi. Dramada muallif voqea hodisaga aralashmaydi.Remarkalarni berishi mumkin ba’zi hollarda.eng muhum husussiyati sahna уuchun yaratilganligi.makon va zamonda cheklangan bo’ladi.vaqt masalasiga alohida etibor berishi kk.
Estetik pafos
deyiladi/bu milliy va umuminsoniy holatlar qaratalidi.
Taragedia echki qoshig’I degan ma’noni bildiradi.Qadimga yuninlar diyones ga ma’rosimlar qilishgan. Shoxdoe echkilar kiyimida aytishgan.
Antic tragedia nazariyasi arastu tomidan yaratilgan ular 6 ta oziflari bo’ladi.