Klemmali birikmalarning boltlarini hisoblash. Reja: Bolt sterjeniga faqat cho’zuvchi tashqi kuch ta`sir etadi. Klemmali birikmalarning boltlarini hisoblash

5 2 – shakl. Bolt bilan biriktirilgan detallarning
bir – biriga nisbatan siljimasligini ta’minlovchi maxsus qurilmalar
bo’ladi. Ta`sir etuvchi momentdan har bir boltga tushadigan kuch esa quyidagi munosabatdan aniqlanadi:
M = i (P<sub>1</sub>2l<sub>1</sub>+ P<sub>2</sub>2l<sub>2</sub>+….+ P<sub>n</sub>2l<sub>n</sub>), (37)
bu yerda i-har bir ko’ndalang qatorda joylashgan boltlar soni; n- aylanish o’qidan bir tomonda joylashgan qatorlar soni (51-shaklda i = 2; n = 2).
Ma`lumki bunday xollarda kuchlarning o’zaro nasbati ulardan aylanish o’qigacha bo’lgan masofalarga proporsionaldir:

bu yerda P₁-moment ta`sirida chetki qatordagi boltalada hosil bo’ladigan kuch moment ta`sirida tushadigan boltlarga tushadigan kuchlarning eng kattasi P₁ bo’lgani uchun uni P_m bilan belgilab,
P₂ = P_m
ekanligi nazarda tutilsa,
; (37)

bo’ladi. Demak tashqaridan bitta boltga tushayotgan kuch P=P_M P_Q bo’ladi (keltirlgan ) formulalarda (+) belgisi chizilishi (-) belgisi esa siqilishi anglatadi.

Shunday qilib bolt sterjeniga ta`sir etayotgan taranglik V kuchi va tashqi P kuch topiladi.
V va P ma`lum bo’lgan xolarda bolt sterjenining mustahkamligi (33)va (35) formulasi yordamida hisoblab topiladi.
Agar ko’rib chiqilgan konstruksiyada assos materialning (beton taxta va boshqalarning) mustahkamligi po’latnikiga qaraganda kichik bo’lsa uni ezilishiga tekshirib ko’rish lozim ;
_{max ;} (38)
_max ning qiymati (38) ifodadan topiladi. ning qiymati esa 10- jadvaldan olinadi. Agar (37) shart qanoatlantirilmasa tutash joyning o’lchamlari o’zgartiriladi.

Adabiyotlar:

1. 
   Mashina detallari” Fan. Toshkent. 1999 yil.
   
2. 
   R. N. Tojiboev, M. M. Shukurov, I. Sulaymonov “Mashina detallari” kursidan materiallar to’plami. O’qituvchi. 1990 yil.
   
3. 
   R. N. Tojiboev, M. M. Shukurov “Mashina detallarini loyihalash” Fan. Toshkent. 1997 yil.
   
4. 
   I. Sulaymonov “Mashina detallari” O’qituvchi. Toshkent. 1981 yil.
   
5. 
   M. N. Ivanov “Detali mashin” Moskva, “Mashina stroenie” 1984g.
   
6. 
   A. Juraev, M. Shukurov “Mashina detallari” Fan. Toshkent. 1999 yil.
   
7. 
   R. N. Tojiboev, M. M. Shukurov, I. Sulaymonov “Mashina detallari” kursidan materiallar to’plami. O’qituvchi. 1990 yil.
   
8. 
   R. N. Tojiboev, M. M. Shukurov “Mashina detallarini loyihalash” Fan. Toshkent. 1997 yil.