Kokanduni uz

 
Xaydarov I.I. 
Qo‘qon Universiteti “Raqamli texnologiyalar 
 
va matematika” kafedrasi o‘qituvchisi
 
 
Anotatsiya: 
Ushbu tezisda matematika fanidan maktabdan tashqari 
o‘quvchilarning 
olimpiada masalalarini yechishlari uchun namunalar keltirilgan. ishning boshida, 
matematika fanidan qiziqishli bo‘lgan talabalar uchun maktabdan tashqari olimpiada 
masalalarini yechish usullarini o‘rganish juda muhimdir
. Bu usullar orqali talabalar 
masalalarni ochiq fikr bilan hal qilish, muhim ma'lumotlarni aniqlash va joriy yechimlarni 
topishni o‘rganadilar. Birinchi usul 
- 
O‘zlashtirilgan yechimlar Bu usulda, talaba berilgan 
masalani o‘zlashtiradi va uni o‘zining ko‘r
satmalariga mos ravishda hal qiladi. Bu, masala 
yechimi uchun birinchi harakatdir va talabalarga bevosita yordam beradi. Ikkinchi usul - 
Koordinatalar Bu usulda, talaba masalaning koordinatalarini aniqlaydi va uni grafikka 
joylaydi. Shu bilan birga, muhim nuqtalarni aniqlaydi va ularning koordinatalarini topadi. Bu, 
masala yechimi uchun ajoyib bir yordamdir. 
 
Kalit so‘zlar: 
Olimpiada masalalari, yechish usullari,geometrik chizmalar.. 
1
 
Quyidagi rasmda 
∆𝐴𝐵𝐶 
va 
∆𝐵𝐶𝐷
to‘g‘ri burchaklar,
𝐴𝐵 = 6
, 
𝐵𝐶 = 8, 𝐶𝐷 = 4
. 
∆𝐴𝐵𝐸
va 
∆𝐸𝐷𝐶
yuzalari farqini toping. 
A)5 B)8 C)10 D)12 E)13 
Yechim: Aytaylik
𝑎
1
son 
∆𝐴𝐵𝐸
uchburchakning, 
𝑎
2
son 
∆𝐵𝐸𝐶
uchburchakning va 
𝑎
3
son 
∆𝐸𝐷𝐶
uchburchakning yuzalari bo‘lsin. 
U holda
∆𝐴𝐵𝐶
uchburchakning yuzi 
𝑎
1
+ 𝑎
2
ga, qolaversa berilgan ma’lumotlarga ko‘ra 
1
2
∙ 6 ∙ 8 = 24
ga teng. Huddi shu kabi 
∆𝐵𝐶𝐷
uchburchakning yuzi
𝑎
2
+ 𝑎
3
ga, qolaversa 
berilgan ma’lumotlarga ko‘ra 
1
2
∙ 4 ∙ 8 = 16
ga teng. Demak, 
𝑎
1
+ 𝑎
2
= 24
va 
𝑎
2
+ 𝑎
3
= 16
ekan. 
Bundan, 
𝑎
1
− 𝑎
3
=
(
𝑎
1
+ 𝑎
2
)
−
(
𝑎
2
+ 𝑎
3
)
= 24 − 16 = 8

---

32