Kokanduni uz
Yüklə 15,42 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
www.
kokanduni.uz ekanligini ko‘rsatdi. 32% o‘qituvchilar esa, sertifikatlash jarayonidan yo o‘tmagan, yoki qatnashmagan. Biz qandaydir xalqaro attestatsiya yoki sertifikatlash haqida emas, balki davlat standartlari doirasida o‘qituvchilar uchun odatiy tartib haqida gapiryapmiz. Bu raqamlar tashvi shga soladi, chunki o‘qituvchilarning malakasi va kasbiy mahorati ta’lim sifatini ta’minlashning asosiy sharti ekanligini hamma yaxshi biladi . Shu o‘rinda ta’kidlash joizki, oxirgi vaqtlarda o‘qituvchilar va o‘quvchilar o‘rtasidagi salbiy munosabatlarning shov- shuvli holatlari ko‘payib bormoqda. Balki avval ham shunday bo‘lgandir, lekin hozir o‘zbek xalqining so‘nggi 3 -4 yil ichida internet mal akalariga ega bo‘lishi va oshkoralikning rivojlanishi tufayli bu holat yaqqol ko‘zga tashlanyapti. Hozirgi kunda i jtimoiy tarmoqlarda ko‘plab o‘qituvchilar tomonidan o‘quvchilarga jismoniy va psixologik tajovuzlar; o‘quvchi, o‘qituvchi va ko‘pincha ota -ona lar o‘rtasidagi salbiy munosabatlar haqidagi videoroliklarni ko‘ryapmiz. Jamiyatdagi bahs- munozaralar shuni ko‘rs atadiki, bular bitta maktabdagi alohida holatlar emas, balki ko‘plab maktablarda uchrayotgan xodisalar. Ma’lumki, kimlardir sukutda, o‘qituvchini jismoniy jazo o‘tkazish huquqiga ega deb hisoblab, oshkora qilmay “Go‘shti sizniki, suyagi bizniki”, - deb ind amay o‘tadi, kimdir maktabni almashtiradi va yana kimdir esa, holatni ijtimoiy tarmoqlarda oshkora etadi. Muammoning yana bir tarafi, yangi a vlodning xususiyatlaridir. “Men qila olmayman”, “Men xohlamayman”, “Menga bu nima uchun kerak?”, - degan savollarg a zulm va qo‘pollik orqali singdirilgan bilim hech qachon o‘zlashtirilmaydi va foyda bermaydi. Bundan tashqari, doimiy tanbeh berish o‘qishga qiziqishni o‘ldiradi va boshqa noxush oqibatlarga olib kelishi mumkin. O‘quvchilarni haqorat qiladigan, kamsitadigan, o‘quvchilar o‘rtasida nosog‘lom munosabatlar o‘rnatadigan, ulardan foydalanib, nafaqat baholarni, balki bolaning shaxsiyatini kamsitadigan o‘qituvchilar doim bo‘lgan. Qanchadan qancha insonlar yoshlik chog‘ida maktab davrida olgan ruhiy jarohatlarini u lg‘ayganida psixolog va kouchlar yordamida hal qilishganini eshitamiz. Zamon tez o‘zgarmoqda, ro‘y berayotgan global o‘zgarishlar hayotimizga kirib kelayotgan yangi texnologiyalar, tabiiy kataklizmalar, yangi ilmiy izlanishlar natijalari oqibatida yuzaga kelmoqda. Undan tashqari, bolalarning har 5 yilda o‘zgarishini ham ko‘ryapmiz. Hozirda avlodlar nazariyasiga asoslanib, bolalarning ta’lim ta rbiyasiga mutlaqo boshqacha yondoshuv talab etilmoqda. Ammo ta’lim tizimi, uning inertsiyaliligi sababli, juda sek in o‘zgarib bormoqda. Xuddi shu o‘qituvchilar bundan 20, 30 yil avval o‘zlarini yagona ma’lumot manbai va bolalarni o‘qitishda asosiy figura d eb hisoblagan holda dars berishmoqda. Bunday emasligini hammamiz bilamiz va tushunamiz. O‘qituvchining “bilim beruvchi” maqomidagi vazifasi uzoq vaqt mobaynida asosiy bo‘lgan bo‘lsada, endi ular murabbiy va kouch funktsiyasiga o‘tishi kerak. Lekin, tafakk urni o‘zgartirish oson emas, u - og‘riqli, vaqt talab qiladigan va kuch sarflanadigan jarayon. O‘qituvchi kasbi doimiy ravishda o‘sishni, yangi bilimlar asosida kasbiy kompetentsiyalarini takomillashtirishni talab etadi. Shuning uchun biz eski bilimlarni o‘rganishga qiziqmaydigan o‘quvchilar va zamonaviy voqelikka moslasha olmaydigan o‘qituvchilar o‘rtasidagi munosabatlarda inqirozni ko‘ramiz. O‘quvchilarning muvaffaqiyatiga ta’sir etuvchi omillar ilmiy tadqiqotlar asosida o‘rganilganida, eng ta’sirligi, maktab jamoasida o‘quvchining kelajakda muvaffaqiyatli inson bo‘lishiga ishonchning mavjudligi ekanligi isbotlangan. Demak, o‘qituvchi o‘z o‘quvchilariga munosib ta’lim berish uchun qanchalik qiziquvchan va mas’uliyatli bo‘lishi kerakligini tasavvur qilish qiyin emas. Milliy ta’limdagi muammolarni hal qilish mumkinmi? Zamonaviy texnologiyalar yuzaga kelishi barcha sohalarda o‘zgarishlarga olib keldi. |