Kokanduni uz

Karlarni talaffuzga o‘qitish davrlari
. 
Talaffuzga o‘
qitishning 2 ta davrni ajratish 
mumkin: 
a) boshlang‘ich
b) talaffuz ko‘nikmalarini mukammallashtirish va avtomatizatsiyalashtirish davri.
Hozirgi vaqtda karlar maktablarida talaffuzni shakllantirishning 2 ta yo‘li ishlatiladi:
1.O‘qitish jarayonida eshitis
hdan keng foydalanish va daktilema orqali nutqni 
rivojlantirish, ya’ni o‘qituvchilarga murojaat qilayotgan paytning o‘zida, ham daktil, ham 
og‘zaki nutqi orqali so‘zlarni ishlab chiqadi. Shunda o‘quvchilarga faqatgina so‘z
-larni ishlab 
chiqishgina emas, balki imkoniyati bori
cha og‘zaki nutqda talaffuz qilishga o‘rganadilar. Butun 
so‘zlarni o‘qituvchining labidan o‘qishga va imkoni boricha eshitish orqali qabul qilishga 
asoslangan bunday ishlab chiqarish juda ham sxematik tarzda olib boriladi, faqatgina 
ba’z
ilarida ularning uz
oq o‘xshash fonetik ko‘rinishini eslatadigan asosiy tovushlarning 
o‘quvchilar tomonidan asta
-
sekin o‘zlashtirish vaqtida to‘liq va to‘g‘ri bo‘ladi. Buning 
natijasida o‘quvchi tomonidan daktil shaklida o‘zlashtirayotgan material, sekin
-asta ularning 
ohzaki 
nutqiga o‘rna
-
shadi va kerakli talablar bo‘yicha talaffuz qilinadi.
2.O‘quvchilarda talaffuz qilish ko‘nikmalarini sistematik o‘zlashtirishni ta’
-minlaydigan 
asosiy yo‘l, og‘zaki nutqni shakllantirish darsari nutqni shakllanti
-rish darslari bilan 
bog‘langan holda so‘z va jumlalar materiali ustida olib borila
-digan rejali ishdan tarkib topgan. 
Avtomatizatsiya va talaffuzni hosil qilish ko‘nikmalarini mukammallashtirish davri 
ta’limning qolgan yillarini o‘z ichiga oladi. Bu davr davomida er
ta olingan talaffuz 
ko‘nikmalari 
mukammallashadi, talffuz nuqsonlari korreksiyalanadi, shuniningdek, bir qator yangi 
ko‘nikmalar shakllanadi. Shu davr o‘zida kar o’quvchilar o‘zbek tili fonetikasidan aniq bir 
bilimlarni o‘zlashti
-radilar. 

---

429