Kokanduni uz

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati: 
 
1 Boboyeva D.R. Maktabgacha yoshdagi bolalarning nutqini o‘stirish jarayonida ertaklar 
asosida atrof- muhitbiln tanishuv/ Umumiy t
o‘plam T: Nizomiy nomidagi TDPU.2000.103. 
105-b.
2 Azizova Z. Maktabgacha katta yoshdagi bolalar qo‘g‘irchoq teatri vositasida axloqiy
- 
estetik sifatlarni shakillantirish.T ’’2010.
-90 b.
3 Abdurahimova D. Maktabgacha tarbiya yoshdagi bolalarni axloqiy ruhda tarbiyalashda 
xalq ertaklaridan foydalanish: -
T. “1998.”
- 18.
4 Maktabgacha pedagogika. 
–
“Tarbiyachi “, 1991. 
-256 b.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

621
www.
kokanduni.uz 
BOSHLANG‘ICH SINF O‘
QUVCHILARIDA UNIVERSAL TA'LIM FAOLIYATINI 
SHAKLLANTIRISH, RIVOJLANTIRISH VA TAKOMILLASHTIRISH NAZARIYASI VA 
AMALIYOTI 
Shamsiddinova Mohira Yahyoxon qizi 
Namangan Davlat Universiteti Ingliz filologiya talabasi, 
Dosbaeva Nargiza Turgunpulatovna, DSc. 
Annotatsiya:
Maqola boshlang‘ich maktab yoshidagi bolalarni universal o‘qitish 
masalalariga bag‘ishlangan, hamda boshlang‘ich sinf yoshidagi psixologik
-pedagogik 
xarakteristikasini hisob
ga olgan holda boshlang‘ich sinf darslarida foydalanish uchun 
universal usul va texnologiyalarni taklif etadi.
Kalit so‘zlar:
universal ta'lim, boshlang‘ich sinf, rivojlantirish, takomillashtirish.
Jamiyatning ta'lim maqsadlari va ularni amalga oshiris
h yo‘llari haqidagi tushunchasi 
so‘nggi yillarda rivojlanib, umumiy ta'lim maktablarida va asosan boshlang‘ich ta'limda 
ananaviy va innovatsion o‘quv jarayonlari
sifati yangilanmoqda, shuningdek, universal ta'lim 
faoliyatini takomillashtirilishiga e'tibor qaratilyapti.
K. Levin odamlarning munosabat va xulq-atvoridagi eng samar
ali o‘zgarishlarni 
individual kontekstda emas, balki guruhda amalga oshirish osonroq deb ta'kidladi. Bunga 
ko‘ra, universal ta'lim ham o‘quvchilar bilan keng qamrovli ravishda tashk
il etishilishi 
maqsadga muvofiq bo‘ladi. 
Ba'zida "universal ta'lim" atamasi axborot texnologiyalari, masofaviy ta'lim, Internet 
resurslardan foydalanish, shuningdek, elektron darsliklardan ma'lumotnomalar, onlayn ish va 
boshqalar bilan bog‘liq holda tilga
olinadi. Zamonaviy kompyuter telekommunikatsiyalari 
ishtirokchilarga haqiq
iy sherik bilan "Jonli (interaktiv) muloqotga yozma yoki og‘zaki) 
kirishga imkon beradi, shuningdek foydalanuvchi va axborot tizimi o‘rtasida real vaqtda faol 
ravishda xabar almashish imkoniyatini beradi 
Zamonaviy boshlang‘ich umumiy ta'lim bolaning o‘quv
faoliyatini shakllantirish uchun 
asos yaratadi-
o‘quv va kognitiv motivlar tizimi, ta'lim maqsadlarini qabul qilish, saqlash, 
amalga oshirish qobiliyati, o‘quv faoliyati va ularning
natijalarini nazorat qilish va baholash.
Bu o‘quvchilarning bilim motivatsiyasi va qiziqishlarini o‘qituvchi va sinfdoshlar bilan 
hamkorlik va birgalikdagi talim faoliyatiga tayyorligi va qobiliyatini ta'minlashi, shaxsning 
jamiyat va atrofidagi odamlar bilan munosabatlarini belgilaydigan axloqiy xulq-atvor 
asoslarini shakllant
irishi kerak bo‘lgan maktabning dastlabki bosqichi. Zamonaviy 
boshlang‘ich ta'lim mazmunining o‘ziga xos xususiyati nafaqat o‘quvchi nimani bilishi kerak 
degan savolga javob berish, balki mustaqil faoliyatini tashkil etish qobiliyatini ta'minlaydigan 
shaxs
iy, kommunikativ kognitiv, tartibga soluvchi sohalarda universal o‘quv faoliyatini 
shakllantirishdir. 
Boshlang‘ich maktab yoshida bolaning ijtimoiy va shaxsiy rivojlanishi davom eta
di. 
Ushbu yosh davri atrofidagi odamlar, o‘zi haqidagi timoiy va shaxslarar
o munosabatlar, 
axloqiy va axloqiy me'yorlar to‘g‘risida joda ongli g‘oyalar tizimining paydo bo‘lishi bilan 
tavsiflanadi, buning asosida tengdoshlari va kattalar, qarindoshlar va begonalar bilan 
munosabatlar quriladi. Bolaning o‘zini
-
o‘zi qadrlashi, juda optimistik va yuqori bo‘lib, tobora 
obyektiv bo‘lib qoladi. Umuminsoniy o‘quv faoliyatining to‘liq shakllanish darajasi o‘quv 
faoliyati va hamkorligini tashkil etish yo‘llarga, o‘qu
vchining bilish, badiiy, estetik 
kommunikativ va universal faoliyatiga bog‘
liq.
Boshlang‘ich sinf darslarida universal usullar quyidagilarni rivojlantirishga qaratilgan:
1. Maktab o‘quvchilarining fikrlashini rivojlantirish, fikrning ma'lum mustaqilligi,
ular 
yosh o‘quvchilarni o‘
z fikrlarini erkin bayon etishga undaydi.

---

622