Kommunikasiya prosesində ədəbi dil normalarından düzgün istifadə

Leksik norma. Azərbaycan dilinin lüğət tərkibi.
Leksik normalar sözlərin incəlik, zəriflik, rəvanlıq cəhətdən daha geniş işlənməsi, mənasının asan dərk olunması və s. baxımından uyarlısının müəyyənləşdirilməsi və ədəbi dilə gətirilməsinə xidmət edir. Bu normalara görə sözlərin ədəbi dildə işlənməsi aşağıdakı hallarda məqbul sayılmır:  Frazeoloji birləşmələr, bədii təsvir və ifadə vasitələri və ümumiyyətlə, məcazilik norma pozuntusu hesab edilmir.
a) sözlərin yerli şivə və dialektlərdə işlənən və ümumiyyət tərəfindən az anlaşılan variantları: məs.: cəviz (qoz), sərək (ağılsız), soruq (döşəkağı), qəlbi (hündür), tumo (zökəm) və s.
b) köhnəlmiş, ünsiyyətdə az işlənən sözlər. Bura tarixizmlər və arxaizmlər daxildir. Məsələn, çuxa, əba, xış, badya (qab), dünğ, kəndxuda, suç, çuar (su çuarı) və s.
c) loru sözlər və ifadələr. Məsələn, zırpı (böyük), lələş, qağa, fışqırıq, dürtmək, anqırmaq, bağırmaq, böyürmək və s.
ç) sözlərin yerində işlənilməməsi. Məsələn, Azərbaycan xalqı yaxşı yaşamağa məhkumdur (layiqdir əvəzinə); Biz bunlara müdaxilə göstərməyə (etməyə əvəzinə) çalışdıq; Adama necə də həzz verirdi (ləzzət verirdi əvəzinə). Bu il havaların pis keçməsilə bağlı qəbahət (çətinlik əvəzinə) yaranmışdır; İcazə verin sizdən bir sual soruşum (sual verim əvəzinə) və s.
e) söyüş xarakterli sözlər, ifadələr.
Azərbaycan dili dünyanın inkişaf etmiş və zəngin dillərindən biri olduğu
ücün zəngin söz ehtiyatı vardır. Dilimizdəki sözlərin hamısı birlikdə dilin leksikasını təşkil edir. Leksikanı öyrənən dilcilik bölməsi leksikologiya adlanır. Bu bölmədə sözlərin mahiyyəti, onların formaça və məzmunça əmələ gətirdiyi qruplar, sözlərin mənşəyi və işlənmə dairəsi öyrənilir.
Dilimizin lüğət tərkibi və onun kecdiyi inkişaf yolu cox zəngindir. Lüğət tərkibi dil ücün zəruri materialdır. Dildə müəyyən fikri ifadə etmək ücün sözlər qrammatik quruluşun vasitəsilə birləşmə və çümlə şəklinə düşür. Dilin lüğət tərkibi əsas və hissələrdən ibarətdir. Ən zəruri əşya və hadisələrin adını bildirən süzlər əsas hissəyə aiddir. Dialektizmlər, arxaişmlər, vulqarizmlər, dar sahə terminləri lğğət tərkibinin əlavə hissəsinə aiddir. Dil-vahidlərdən ibarətdir. Bütün fonemlər, morfemlər, leksemlər, frazemlər, çümlələr... dil vahidləridir.

Leksem vahidlər dildə müstəqil olan tək-tək sözlərdir. Bütün leksik vahidlərin çəmi dilin leksik tərkibini təşkil edir. Frazeoloji vahidlər dildə müstəqil mənası olan bölünməz birləşmə və ifadələrdir.Dildəki frazeoloji vahidlərə frazem deyilir. Bunların hamısı birlikdə dilin frazeoloji tərkibini təşkil edir. Dilin leksik sistemi leksikologiyada öyrənilir.
Azərbayçan ədəbi dilinin leksik tərkibinin mənşəçə növlərini iki qrupa bölünür: 1. Azərbayçan sözləri; 2. Alınma sözlər.
Azərbayçan sözləri. Dilimizin varis olaraq öz mənbə dilindən aldığı və müxtəlif dövrlərdə özünün yaratdığı sözlərin hamısı xalis Azərbayçan sözləridir.Xüsusiyyətləri:
Alınma sözlər: 1)ərəb mənşəli sözlər; 2) fars mənşəli sözlər; 3)rus mənşəli sözlər; 4)Avropa mənşəli sözlər; 5) Qafqaz mənşəli sözlər.

1. 
   Ərəb: VII əsr- adət, alim, ağıl, adi, bəşər, valeh, vərəq, qalib, qələm, nəğmə, sürət, taqət, təbliğ,
   
2. 
   Fars:XIII-XIV əsr. Avaz, ahəng, atəş, azad, böhtan,badə, rəvan,xəstə, xudbin.
   
3. 
   Rus dilindən 2 yolla keçmişdir: l.ədəbi dilin vasitəsilə; 2.danışıq dilinin vasitəsilə - stəkan, stol, caynik,adyal,
   

4)Avropa: rus dili vasitəsilə keçmişdir.