122 tomonidan yaratilganligi, ruhning birlamchiligi va moddiy hodisalarning
ikkilamchiligi haqidagi diniy aqidalarga putur yetkazishga olib kelar edi.
XIII asrda italiyalik xudojo'y faylasuf
Foma Akvinskiy (1225-1274 yy.)
realizmning mo'tadil namoyondasi sifatida maydonga chiqdi va Xudoning
birlamchiligi, ruhning o'lmasligi kabi g'oyalarni targ'ib qiluvchi tomizm falsafasiga
asos soldi.
XIX asrning 70-yillarida Foma Akvinskiyning bu falsafiy ta'limoti katolik
cherkovning rasmiy nazariyasi deb e'lon qilindi, uni bilish har bir dindor uchun
majburiy bo'lib qoldi.
XV asr oxiri va XVI asr boshlarida G'arbiy Yevropa mamlakatlarida
feodalizm yemirlib, kapitalistik ishlab chiqarish munosabatlari shakllana boshladi.
Yangi geografik yo'llarning ochilishi ishlab chiqarishni yanada rivojlantirdi,
hunarmandchilikdan manufakturaga o'tishni ta'minladi, bu esa mashina
texnikasining rivojlanishiga olib keldi.
Ma'naviy hayotda bu davr tabiatni o'rganishning kuchayishi, cherkov, din
ta'siriga qarshi kurashning avj olishi, falsafa va boshqa gumanitar fanlarning
ravnaqi bilan tavsiflanadi. Bu davrni odatda Renessans — Uyg'onish davri deb
ataydilar. Uyg'onish davridan boshlab fan g'oyat tez sur'atlar bilan rivojlana
boshladi. Yer va osmon jismlari mexanikasi, shu bilan birga unga xizmat qiluvchi
matematik usullarni kashf etish va takomillashtirish sohasida buyuk ishlar qilindi.
Analitik geometriya, logarifmlar, differentsial va integral hisob joriy qilindi.
Sayyoralarning harakat qonuni ochildi. Suyuq va gazsimon jismlar mexanikasi
«Uyg'onish davri» oxirida to'la ishlab chiqildi. Shuningdek, bu davrda
materializmning yangi ko'rinishi, falsafaning sxolastikaga zid yo'nalishi shakllana
boshlagan, tabiatning eksperimental matematik tadqiqot usullari vujudga kelgan
edi.
Polyak astronomi
