328
rivojlanishining qonuniy oqibatidir
1
.
Moddiy boyliklar ishlab chiqarish jarayonida kishilar xohish istaklaridan
qat’i nazar bir-birlariga bog’liq bo’ladilar, har bir ishlab chiqaruvchining mehnati
esa ijtimoiy mehnatning kichkina bir qismiga aylanadi. Ishlab chiqarish har doim
va har qanday sharoitda ijtimoiy xususiyatga ega bo’lib, ikki xil munosabatlarni,
ya’ni kishilarning tabiatga hamda bir-birlariga bo’lgan munosabatlarni o’z ichiga
oladi.
Ishlab chiqarish jarayonida kishilar o’rtasida bo’ladigan munosabatlar ishlab
chiqarish munosabatlari yoki iqtisodiy munosabatlardir. Moddiy munosabatlar
odamlar o’rtasidagi barcha mavjud munosabatlarning eng asosiysi va muhimidir.
Ular boshqa hamma ijtimoiy munosabatlarni — turli guruhlar, tabaqalar
o’rtasidagi, jamiyat bilan shaxs o’rtasidagi munosabatlarni belgilaydi. Ma’naviy,
mafkuraviy, ijtimoiy, siyosiy, oilaviy, axloqiy va boshqa munosabatlar ham ishlab
chiqarish munosabatlariga yoki moddiy munosabatlarga bog’liq.
Moddiy ishlab chiqarishning asosini turli shakldagi mulkchilik tashkil etadi.
Moddiy ishlab chiqarishning rivojlanish darajasi xuddi shu mulk shakllari bilan
bevosita bog’liqdir. “O’zbekiston Respublikasida mulkchilik to’g’risidagi
qonun”ga muvofiq, hozirgi kunda jamiyatimiz iqtisodiy negizini turli ko’rinishdagi
(davlat; nodavlat (xususiy mulk, shirkat (jamoa) mulki, aralash mulk, boshqa
davlatlar hamda xalqaro tashkilotlar, yuridik va jismoniy shaxslar mulki va h.k.)
mulk shakllari tashkil qiladi.
7.3. Jamiyatning ma’naviy asoslari
Jamiyatning ma’naviy hayoti qamrovi nihoyatda keng, mazmunan chuqur,
shaklan xilma-xildir. Ma’naviy hayot inson aql-idroki va tafakkurining barcha
1
Bu haqda qarang: G’affarova G.G’. Nanotexnologiya g’oylarining ijtimoiy-falsafiy omillari //
Mustaqillik va g’oyalar falsafasini mohiyatini tahlili. Monografiya – Toshkent: Navro’z, 2014.–
B.42-63.
|
