483
Ular insoniyat hayoti tarzi modelini an’anaviy industrial va
postindustrial ko‘rinishda qarab, navbatdagi bosqich – kelajakni
axborotli texnikaviy yoki axborotli – ekologiyaviy
tarzda yuz berishini bashorat qilganlar. Ushbu jamiyatda asosiy e’tibor
mashinalarni o‘zgartirishga emas, balki kishilar ongi va madaniyatini
o‘zgartirishga qaratilgan bo‘ladi. Olamni tushunish, hayotda ortda
qolmaslik
uchun
har
bir
shaxs
o‘z
qobiliyatlarini rivojlantirishi, uzluksiz ta’lim bilan shug‘ullanishi, keng
miqyosda o‘rganishi zarur boladi. Ana shunday jamiyat postindustrial,
information jamiyat sifatida talqin etiladi.
Bugungi axborotlashgan jamiyatda yangi texnologiyalar, kompyuter
dasturlari, telekommunikatsiya imkoniyatlari jamiyat hayotining barcha
sohasini, uning ma’naviyat, ijtimoiy–madaniy, iqtisodiy hayotini tobora
ko‘proq qamrab olmoqda.
Texnika
(
yunon. techne
— mahorat, san’at) — ishlab chiqarish
jarayonlari va jamiyatning ishlab chiqarish bilan bog‘liq bo‘lmagan
ehtiyojlarini amalga oshirish maqsadida inson faoliyati bilan
yaratiladigan
vositalar
majmui
1
bo‘lib, u inson mehnatini
yengillashtirish va mehnat unumdorligini oshirishga xizmat qiladi.
Texnika tabiat resurslaridan samarali foydalanishga, yer qa’rini, dunyo
okeanini, kosmik fazoni o‘zlashtirishga imkon beradi. "Texnika" atamasi
biror ish (hunar) yoki san’atda qo‘llaniladigan usullarni ham bildiradi
(mas., to‘quvchilik texnikasi, etikdo‘zlik texnikasi, shaxmat o‘yini
texnikasi va boshqalar).
Texnologiya
(
yunon. techne
— san’at, mohirlik, uquv va
logos
—
ta’limot) – sanoat, qurilish, transport, qishloq xo‘jaligi va boshqa
sohalarda mahsulotlar olish ularga ishlov berish va ularni qayta ishlash
usullari tartibga solingan tizim; shu usullarni ishlab chiqish, joriy qilish
va takomillashtirish bilan shug‘ullanadigan fan. Har bir sohaning o‘ziga
xos texnologiyasi mavjud: kon ishlari, mashinasozlik, qurilish, qishloq
xo‘jaligi texnologiyalarini ko‘rsatish mumkin. Har qaysi operatsiyani
o‘ziga xos bajarish usullari bor.
Texnika vositalari doimo takomillashib boradi, yangi texnologiya,
yangicha mahsulot ishlab chiqarish zaruriyati tug‘ilishi bilan yangidan
yangi texnika yaratiladi. Texnika uzoq tadrijiy taraqqiyot tarixiga ega
bo‘lib, uning ibtidosi ibtidoiy jamiyatga borib taqaladi. Ibtidoiy jamoa
1
Falsafa ensiklopedik lug‘at.-T., 2010. 258-bet.
|