112
III-BOB: FALSAFIY TAFAKKUR TARAQQIYOTI BOSQICHLARI:
G'ARB FALSAFASI
3.1.Qadimgi Yunon-Rim falsafasi
Falsafa fanining taraqqiyotiga Sharq mutafakkirlari bilan bir qatorda G'arbiy
Yevropa olimlari ham katta hissa qo'shganlar. Sharq bilan G`arb
xalqlarini
bog'lovchi «Ipak yo'li» markazida joylashgan «O'rta Osiyo mintaqasi Hindiston,
Xitoy, Mesopotamiya, Yunon, Rim davlatlari bilan
savdo-sotiq aloqalarini
rivojlantirib kelgan. Shuning natijasida o'lkamizga boshqa mamlakatlarning,
jumladan Yunoniston xalqlarining madaniyati ham ma'lum darajada kirib kelgan
va aksincha, O'rta Osiyoning madaniyati qadimgi yunon xalqlari madaniyatiga o'z
ta'sirini ko'rsatgan. Masalan,
Aleksandr Makedonskiy, Kliment Aleksandrskiy
Ksenofont, Strabon, Ptolomey,
Gerodot esdaliklari, asarlarida O'rta Osiyo
xalqlariga xos madaniyat, urf-odat va an'analar, afsonalar keltiriladi.
Sharq va G'arb mamlakatlari o'rtasidagi bunday o'zaro aloqadorlikni falsafa
fani sohasida ham kuzatishimiz mumkin. Ayniksa, Sharq mutafakkirlari, allomalari
tomonidan IX-XII asrlarda rivojlantirilgan
boy va rang-barang madaniy, ilmiy,
falsafiy meros G’arb mamlakatlarida XV-XVII asrlarda Yevropa renessansining
vujudga kelishiga zamin yaratib beradi.
G'arbda falsafa mustaqil fan sifatida eramizdan oldingi VI asrda
Yunonistonda ibtidoiy jamoa quldorlik jamiyati
bilan almashgan davrda
shakllanadi. Ishlab chiqaruvchi kuchlar, savdo, hunarmandchilik, san'at, fizika,
matematika,
astronomiya, geografiya, adabiyot, falsafa
va boshqa fanlarning
rivojlanishiga zamin yaratadi.
Qadimgi Yunonistonning dastlabki faylasuflari Yer, Quyosh, yulduzlar,
Dostları ilə paylaş: