og‘rig‘i, ko‘rishni susayishi, tana haroratini oshishi, oshqozon va yurak-tomir tizimida
o‘zgarishlar sodir bo‘ladi. Lokal ko‘rinishdagi kasalliklar titrashni inson tanasining ayrim
a’zolariga, masalan, qo‘l, oyoq va h.k. tasir etishi natijasida kelib chikadi. Bunday vaqtda nerv
va suyak-bo‘g‘im tizimi ish faoliyati buziladi, arterial bosim oshadi, muskul kuchlari va insonni
og‘irligi kamayadi hamda tomirlarning tortishishi kuzatiladi.
Doimiy ish joylari va ishlab chiqarish binolaridagi titrashlarning me’yorlashtiriluvchi
parametrlari sifatida tebranish tezligining o‘rta kvadratik miqdori va logarifmik darajasi qabul
qilingan. Ular m/s yoki dB da o‘lchanadi. Titrash tezligining insonga salbiy ta’sir darajasini
boshlanishi V
0
=5
10
-8
m/s.
Titrash tezligi darajasining logarifmik miqdori quyidagicha aniqlanadi,
L
v
=20lg ·V/5
10
-8
, (3.35)
bu erda
V
– titrash tezligining haqiqiy miqdori, m/s.
Titrash tezligining logarifmik miqdori, L
w
(dB):
L
w
=20lg
, (3.36)
bu erda
w
– titrash tezlanishning haqiqiy miqdori, m/s
2
; 3
10
-4
– titrash tezligini inson tanasiga
ta’sirining sezilishini boshlanish miqdori, m/s
2
.
Har xil chastotadagi titrashlar insonga turlicha ta’sir etadi. Titrash yuzasida tik turib ishlayotgan
kishiga ikki rezonans holat – 5 - 12 Gs va 17…25 Gs, o‘tirib ishlayotgan kishiga esa – 4…6 Gs
to‘g‘ri keladi. Shuningdek, inson boshi uchun rezonans chastotasi 20…30 Gs atrofida bo‘ladi.
Shu sababli, titrashning inson a’zolariga ta’sir xususiyatini va titrashning turini hisobga olgan
holda titrash parametrlarining ruxsat etilgan gigienik normalari ishlab chiqilgan.
Titrash tezligining ruxsat etilgan eng yuqori o‘rta kvadrat miqdori – 0,2 m/s va logarifmik
darajasi – 132dB bo‘lib, u o‘rta geometrik chastotasi 1 Gs ga teng bo‘lgan vertikal transport
titrashlar uchun qabul qilingan.
Ma’muriy binolar, loyihalash idoralari, tibbiy punktlar va ish xonalariga qattiq talab qo‘yilgan
bo‘lib, o‘rta geometrik chastota 63 Gs bo‘lganda titrash tezligining o‘rta kvadrat miqdori 28
10
-
4
m/s dan, logarifmik darajasi esa 75 dB dan oshmasligi talab etiladi.
Lokal titrashlar uchun eng katta cheklanish-titrashning o‘rta geometrik chastotasi 1000 Gs
bo‘lganda, titrash tezligining o‘rta kvadrat miqdori-0,65 m/s, logarifmik darajasi esa – 102 dB ga
tengdir.
Dostları ilə paylaş: