Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi «vlsi tizimini loyihalashtirish» fanidan amaliy mashg

 
1.6. Nazorat savollari. 
1. Sxema yaratish uchun qanday ma’lumotlar kerak? 
2. Sxemadada shinalar nima uchun ishlatiladi, ular kesishishi mumkinmi? 
3. TES qaysi dastur yordamida tuziladi? 
4. Sxemani loyihalashda qanday buyruqlardan foydalaniladi? 
5. Sxemani loyihalashda koordinatalar to‘ri tanlash nimaga asoslanadi? 
Amaliy mashg‘ulot №2. 
ALT P-CAD da analog va raqamli sxemalarni loyihalash asoslari.
BP konstruktivini yaratish, ma’lumotlarni jamlash va 
 EKlarni BPga joylashtirish. 
 
Ishdan maqsad:
Bosma plataning(BP)
 
boshlang‘ich topologiyasini ishlab 
chiqib loyihalash. 
2.1. Amaliy ishi uchun topshiriqlar. 
1.
Bosma plataning chegara (bordur) strukturasini yaratish. 
2.
EK ni BP ga ulagichlar ro‘yxati 
Netlist
bilan joylashtirish. 
3.
EKni bosma plataga joylashtirish. 
4.
EKlar orasidagi aloqalarni optimallashtirish. 
5.
BPning boshlang‘ich topologiyasini .pcb kengaytmasida saqlash (masalan, 
project.pcb). 
2.2. Amaliy ishini bajarish ketma-ketligi(algoritmi). 
Topologiyani loyihalash uchun grafik PCB muharririni yuklab olish va 
quyidagi amallarni bajarish kerak: 

---

30 
1)
Birliklarni metrik tizimini tanlash: 
Options/Configure – Units
: mm. 
2)
Koordinatalar to‘rining qadamini o‘rnatish : 2,5. 
3)
Tor qadamida joylashtirishni o‘rnatish - 
View/Snap to Grid
. 
4)
Buyruqlar yordamida kerakli kutibxonalarni o‘rnatish - 
Library/Setup
. 
5)
Utils/Load Netlist
buyruq’i yordamida EK topologiyaga va elektr 
ulanishlari ro‘yxatini yuklab olish (2.1 - rasm). 
Load Netlist
buyrug‘i oynasida P-
CAD ASCII formatini o‘rnatish orqali netlistni oldingi amaliyotda saqlab 
qoldirlgan faylini tanlang. Barcha tasdiqlovchi holatlarni o‘chirish tavsiya etiladi. 
Barcha EKlar BP konstruktsiyasining ustiga joylashtiriladi va agar konstruktsiya 
ish joyining yuqori qismida bo‘lsa, xato xabari paydo bo‘ladi. Bunday holda, 
Options / Configure
buyrug‘i yordamida konstruktsiyani pastga siljiting yoki ish 
maydoni hajmini (
Workspace Size
) oshiring.
6)
Koordinatalar to‘ri qadamini o‘rnating: 10 (agar BP o‘lchami 10 ga karrali 
bo‘lsa). 
7)
Place Board Outline
buyrug‘i yordamida 
Board
qatlamida 0,2 mm 
qalinlikdagi Bpning chegara konturini chizing. Oshqa talablar bo‘lmasa, BPni 
o‘lchami barcha komponentlar va o‘tkazgichlarni joylashtirish uchun yetarli 
darajada tanlanadi (oraliq masofalarni hisobga olgan holda). BP pirimetrini 
standart hisoblash usullari yordamida hisoblab chiqish mumkin.. 
8)
Komponentlarni BPga joylashtirish. EK-larni avtomatik joylashtirish 
imkoniyati mavjud (masalan, SPECCTRA dasturida), lekin u BP optimal 
loyihalash uchun mutlaqo mos emas. Amalda, avtomatik EKlarni joylashtirish BP 
o‘lchamlarini o‘lcash va trasirovka qilishni imkoniyatini analizi uchun ishlatilishi 
mumkin. BP ishlab chiqarish uchun (ayniqsa, seriyali ishlab chiqarishda) EKlarni 
joylashtirish qo‘lda amalga oshiriladi.
Amaliy ishlar uchun komponentlarni plataning yuqori qatlamiga 
joylashtirish tavsiya etiladi. EKni BPga joylashtirish vazifasi kelajakdagi bosma 
o‘tkazgichlarning imkon qadar qisqa bo‘lishini (signalni yaxshiroq uzatish uchun) 
va O‘K lari soni minimal bo‘lishini ta’minlashdan iborat. 

---

31 
2.1 – rasm. Sxema taxrirlagichida tayorlangan topologig bog‘lanishlar ro‘yxatini 
PCB ga o‘tkazish. 
Buning uchun umumiy ulanishlarga ega bo‘lgan komponentlar umumiy 
aloqalar sonini hisobga olgan holda yonma-yon joylashtiriladi. Joylashtirishda 
EKni o‘tkazgichlar uchun joy qoldirish hisobga olgan holda o‘rnatish kerak, ammo 
Bpda trasirovkadan keyin qolgan bo‘sh joy kam bo‘lishi kerak(ya’ni, platadagi 
bo‘sh joyni tejash kerak). Birinchidan, katta elementlarni (mikrosximalar, 
transformatorlar, konnektorlar va boshqalarni), keyin esa kichik elementlarni 
(kondensatorlar, rezistorlar va boshqalarni) joylashtirish kerak. EKlarni 
joylashtirish, trasirovka qilish imkoniyati natijalarini belgilaydi, shuning uchun 
ulanishlarni diqqat bilan o‘rganish va shunga muvofiq optimal joylashtirishni 
amalga oshirish tavsiya etiladi. Joylashtirishda aloqalarni tanlash, ajratib 
ko‘rsatish, rang berish qulaylik yaratadi. Buni