Kompozitsion materiallarning zamonaviy texnologiyalari

2.10-jadval

Tekstil betonning fizik-texnik xossalari

Beton xossalari (28 kunlik)	O‘lchov birligi	Miqdori
Egilishdagi mustahkamligi	N/mm^2	10,15
Cho‘zilishdagi mustahkamlikgi	N/mm^2	4,0
Siqilishdagi mustahkamligi	N/mm^2	84,9
Elastiklik moduli	N/mm^2	33000
Kirishish (28-360 kun)	mm/m	0,6
Siljish (28-360 kun)	-	1,5
Dastlabki kirishish	mm/m	0,82

To‘qima material tekstil betonda temir-betondagi kabi cho‘zuvchi kuchlarni qabul qilish uchun foydalaniladi va asosan AR shisha va uglerod tolalardan to‘qilgan matolardan foydalaniladi. Ularning cho‘zilishdagi mustahkamligi AR shisha tola uchun 1700 N/mm² va uglerod tola uchun 4000 N/mm² ni tashkil etadi. Ushbu ko‘rsatkichlar nafaqat tolalarning mustahkamligi, balki to‘quv mashinasining turi, to‘qish usuli va to‘qish vaqtidagi tolalarning kam uzulishiga bog‘liq. Bundan tashqari material mustahkamligiga tekstil va matritsa orasidagi bog‘lanish ham katta ta’sir ko‘rsatadi, bu esa ko‘pgina omillarga bog‘liq. Birinchidan bu ipning struturasiga bog‘liq (2.11-jadval).

2.11-jadval

Tekstil matolarning turlari

Nomi	MAG -07-03	MAG -04-03	2D-1 1-07c)	2D-02-06
Tasviri
Materiali	AR- Glas	Carbon	AR-Glas A	AR-Glas
Roving	Vetrotex AR - Glas 2400 Tex	Tenax Carbon STS 1600 Tex	Vetrotex AR- Glas 2400	Vetrotex AR- Glas 1200
To‘r uzunligi, mm	8,4	8,4	8,4	12,6
	8,4	8,4	8,4	8,4
Massasi, g/m^2	562	374	562	329
Kesimi, mm^2/m	105	105	105	70
Rovingning cho‘zilishdagi mustahkamligi, N/mm^2	974	1186	974	1029
Tekstil tashkil etuvchisining cho‘zilishdagi mustahkamligi, N/mm^2	441	725	1290	689

Tekstil qatlamli strukturalarni tayyorlash g‘oyasi Englerga tegishli bo‘lib, u to‘rlarni modifikatsiyalab avvalgi to‘rlarni mavjud joylashitirishni to‘r o‘lchami va shaklini o‘zgartirish orqali erishgan. Bunday tekstil armaturali konstruksiyalar yaxshi egiladi va zarur geometrik shaklga ega bo‘lishi mumkin.
Tektil strukturalarning egiluvchanligi ma’lum afzallik va kamchiliklarga egadir. Ularning asosiy afzalligi tekstil strukturalarning xar qanday geometrik shaklni hosil qilish imkoniyatining mavjudligidir. Ammo o‘lchamlar va tayyorlash jarayoni stabilligining pastligi, xususan betonlash jarayonidagi qiyinchiliklar mavjuddir. Buning uchun turli choralar ko‘rilishi mumkin (2.13-rasm).
Armaturaning yuzasiga qistirmalar o‘rnatilishi mumkin va bu esa qolip devoridan ma’lum masofada bo‘lishni ta’minlaydi. Muqobil usul sifatida tekstil
epoksid qatroni yoki plastik dispersiyalar bilan shimdirilsa u yuqori bikrlikka ega bo‘ladi va o‘lchamlarning stabilligiga erishish mumkin.

2.13-rasm. Tekstil qatlamli strukturalarni tayyorlash.

Temir-beton kabi tekstil betonda ham matritsa asosiy siquvchi kuchlarni va darzlar hosil bo‘lgunicha cho‘zuvchi kuchlarni qabul qiladi. Temir-beton konstruksiyalardan farqli ravishda tekstil betonda mayda, juda tor darzlar hosil bo‘ladi. Yupqa konstruksiyalarni tayyorlashda tekstil betondan foydalanish samaraliligini ko‘rsatadi (2.14 ÷ 2.22-rasmlar).

2.14-rasm. Armaturani plita va balkalarning cho‘zilish zonasida

joylashishi.

2.15-rasm. Qo‘shtavrli profilning ko‘ndalang kesimi (a); egilishga sinov (b).

1. Echib olinadigan qilib ulash	2. Yuzaga elim surtib ulash
3. Tekstil beton yordamida elimli ulash	4. Elimni quyib ulash
2.16-rasm. Tekstil beton elementlarini ulash usullari.

1. 
   Quyish usuli: Ishlab chiqarish bosqichlarining sxemali tasviri
   

2. 
   Laminatsiyalash usuli: Ishlab chiqarish bosqichlarining sxemali tasviri
   

3. 
   Purkash: Ishlab chiqarish bosqichlarining sxemali tasviri
   

2.17-rasm. Tekstil beton ishlab chiqarish usullari.

2.18-rasm. Tekstil beton asosidagi buyum.

2.19-rasm. Devorbop sendvich panellarni taqqoslash:

temir-beton sendvich panel (chapda), tekstil betondan qopqoqli temir-beton sendvich panel (o‘rtada), tekstil betondan sendvich panel (o‘ngda).

2.20-rasm. Tekstil betondan tayyorlangan sendvich panel strukturasi.

2.21-rasm. Tekstil betondan eksperimental pavilon. HP-yuza asosidagi

ekran strukturasi.

2.22-rasm. Purkash yo‘li bilan armatura va matritsani ketma-ket yotqizish orqali tekstil betondan qobiq tayyorlash.

RULON KO‘RINISHIDAGI BETON

Rulon ko‘rinishidagi beton, bu universal betonga alternativ bo‘lgan ekologik toza qurilish materiali bo‘lib, arzon, mustahkam va tez montaj qilish imkoniyatiga egadir. Cortex Composites rulon ko‘rinishidagi materialni yaratdi va bu materialni tashish ancha oson va arzondir (2.23-rasm).

2.23-rasm. Rulon ko‘rinishidagi beton.

U to‘rt qatlamdan iborat bo‘lib, birinchi o‘rnatish jarayonida hamma narsani ushlab turuvchi qatlam suvda erib ketadi. Qolgan uch qatlam sement aralashmasi, 3D karkas va suv o‘tkazmaydigan membranadan iborat bo‘ladi. Bu kombinatsiya Cortexni oddiy betonga nisbatan ikki marta mustahkam qiladi. Rulon ochib yoyilganidan so‘ng suv qo‘shiladi va sement gel holatiga o‘tib hamma komponentlarni biriktiradi.

Nazorat savollari:

1. 
   Fibrobeton klassifikatsiyasi va fibrobeton asosidagi materiallar xususiyatlari.
   
2. 
   Fibrobeton klassifikatsiyasi.
   
3. 
   Fibrobetonlar ishlab chiqarishda ishlatiladigan tolalar (fibra) turlari va xususiyatlari.
   
4. 
   Fibrobeton ishlab chiqarish asoslari.
   
5. 
   Tekstil betonlar ishlab chiqarishning afzalliklari.
   

4. Po‘latfibrobeton tarkibi, strukturasi va xossalari. Po‘latfibrobeton ishlab chiqarish texnologiyasi, ishlatilish sohalari va po‘latfibrobetonni ishlatishning texnik-iqtisodiy samaradorligi. Shishafibrobeton va bazaltfibrobeton tarkibi

va ishlab chiqarish texnologiyasi
An’anaviy mustahkamlashda bo‘lgani kabi, konstruksiyalarda tolalarni ishlash samaradorligi asosan ularning deformatsiyasi darajasi bilan aniqlanishi zarur. Shuning uchun, fibrolitlarni ikki turga: past modulli (neylon, polietilen, polipropilen) va yuqori modulli (po‘lat, shisha, bazalt, uglerod) xarakterli katta bo‘shliqlari bilan ajratish taklif qilindi. Birinchi holda, mustahkamlash asosan betonning ta’sir kuchini oshirishi, ikkinchidan esa - keskinlik, mustahkamlik va dinamik ta’sirlarga chidamliligi ostida mavjud kuchning oshishiga olib kelishi mumkin (2.24-rasm, 2.12-jadval).

Shisha roving (SHisha kanop)	Kerakli o‘lchamda chopib maydalangan shishatola
To‘qilmagan shishato‘r	shishamato