Korxonalarda moliayviy resurslarni boshqarishni samarali tashkil etish

5-jadval 
“Bi ” MChJ ning 2013-2015-yillardagi iqtisodiy salohiyat 
 ama a ligiga ta’ i etu i milla miq i lati ta lili, (mi g ’m a) 
13
 
 
№ 
Ko'rsatkichlar 
2013-yil 
2014-yil 
2015-yil 
Farq(+,-) 
O'zgarishi 
HAJMIY KO'RSATKICHLAR 
1 
Hisobot davrining sof 
foydasi 
475212,78 
494411 
1382307 
887 896 
179,59 
2 
Daromad solig'ini 
to'lagunga qadar foyda 
523456,00 
334505 
982234 
647 729 
193,64 
3 
Mahsulot sotishdan sof 
tushum 
3440238,80 
3255251 
7657790 
4 402 539 
135,24 
4 
Iqtisodiy salohiyat 
hajmi 
3106666,00 273907,5 
6565250 
6 291 343 
1 396,89 
NISBIY KO'RSATKICHLAR 
5 
Foydaning 
daromaddagi hissasi,% 
13,8 
15,2 
18,1 
2,87 
18,91 
6 
Daromadning mahsulot 
hajmidagi hissasi, % 
11,5 
14,9 
22,6 
7,7 
51,68 
7 
Iqtisodiy sal. nat % 
139,7 
286,9 
1 481,8 
1 194,9 
416,49 
8 
Iqtisodiy salohiyat 
rentabelligi,% 
9,0 
13,3 
50,5 
37,2 
279,70 
9 
Iqtisodiy salohiyat 
daromadliligi,% 
16,0 
27,8 
38,2 
10,4 
37,41 
10 
Iqtisodiy salohiyat 
samaradorligining 
kompleks 
ko’rsatkichi,% 
309,6 
459,1 
2 180,6 
1 721,5 
374,97 
«Binokor» MChJning iqtisodiy ko’rsatkichlariga e‘tibor ber-sak, mahsulot 
sotishdan sof tushum va ishlab chiqarish tannarxi ko’rsatkichla-rining o’zgarish 
holati o’zaro proporsional. Chunki, tannarx pasayganda tushum ham pasaymoqda, 
13
«Binokor» MChJ moliyaviy natijalar asosida tayyorlandi 

---

51 
yoki aksincha. Mahsulot sotishdan yalpi foyda 2014 yilda 494411 ming so’mni, 
debitorlik qarzlari 222692 ming so’mni tashkil etgan. 2015 yilda esa yalpi foyda 
1382307 ming so’m, debitorlik qarzlari 1461017 ming so’mni tashkil etgan. 
Bundan ko’rinadiki, korxona qarzlari 78710 ming so’mga ortishiga qaramasdan, 
yalpi foyda 887896 ming so’mga ko’paygan. Debitorlik va kreditorlik 
majburiyatlarining o’zgarish qiymatlari deyarli bir xil, ya‘ni mos ravishda 78710 
va 244036.7. bu korxona yalpi foydasini sezilarli darajada ko’tarilganligiga ishora 
qiladi. Xodimlar sonining bittaga kamayishi 2015 yilda 1 xodimga to’g'ri 
keladigan mahsulot hajmining 140662.1 ga ortishiga,1 kunlik tushumni 12061.7 ga 
ortishiga olib kelgan. 
4-jadvalda korxonaning balans iqtisodiy salohiyat samaradorligiga ta‘sir 
etuvchi omillar miqdori tahlili keltirilgan. Yangicha ish yuritish sharoitida 
korxonalar mulkining tarkibini o’rganish va uni ko’paytirish yo’llarini aniqlash 
xo’jalik faoliyatining tahlilida muhim o’rin tutadi. Ayniqsa balansga qarab korxona 
mol–mulki va boyligining tarkibini kuzatish, sof mablag‘ holatini aniqlash, 
imkoniyat me‘yorini o’lchashga yordam beradi. Odatda, korxona mablag‘lariga 
asosan vositalar va oborotdan tashqari aktivlar hamda material (me‘yorlashtirilgan) 
aylanma pul mablag‘lari kiradi. Bu yerda hisobot davrining sof foydasi, daromad 
solig'ini to’lagunga qadar foyda,mahsulot sotishdan sof tushum keltirilgan. bundan 
ko’rishimiz mumkinki, asosiy vositalar ko’paygan va aktivlar oshgan. 
4-jadvaldan ko’rinadiki, hisobot davrining sof foydasi 2015-yilda 179.59 % 
ga o’sishi natijasida foydaning daromaddagi hissasi ham 18.91 % ga oshgan, 
daromadning mahsulot hajmidagi hissasi ham 51.68 % ga oshgan. iqtisodiy 
salohiyat natijaviyligi 416.49 % ga o’sgan. iqtisodiy salohiyat rentabelligi esa 
279.70 % ga o’sgan. Iqtisodiy salohiyat samaradorligining kompleks ko’rsatkichi 
monand ravishda 374.97 % ga o’sgan. 

---

52