Kısa Başlık: Aİleler ve çocuklarin eğİTİMİ

B.YÖNTEM

B.1. EVREN VE ÖRNEKLEM

Bu örneklem İstanbul Haznedar/Birey ögrencileri mezun, eşit ağırlık ve sayısal öğrencilerine uygulanmıştır.

Eşit ağırlık sınıfın da toplam 2 kişi sayısal sınıfta ise 7 öğrenci vardır.Öğrencilerin seçilmesinin amaçı daha çok yaşlarının büyük olması ve verilen anketi daha verilim dolduracaklarına olan inançımdır.

Rehber öğretmenleri Emrah Aydın Sosyoloji mezunu ve dershanelerde yaklaşık 10 yılı aşkındır bu işle uğraşıyor.Rehber öğretmen olarak onun seçmemin en önemli amaçı budur.Bu dershanede Emrah Hocayla, öğrencilerin kişilik özelliklerini, başarı durumlarını ve aile yapılarını çok iyi gözlemleme imkânımın olmasıda en büyük etkenlerden biridir.

Dershanede toplam 280 öğrenci bulunmakta ve örneklemimi 2 mezun sınıfa uygulamaktayım.Örneklemimde toplam 9 öğrenci vardır.

B.2. BİLGİ TOPLAMA ARACI

Araştırmanın bağımsız değişkeni olan, öğrencilerin aile yaşantılarında sorunları olup olmadığını ve ne tür sorunlar yaşadıklarını tespit edebilmek için öğrenci tanıma tekniklerinden otobiyografi tekniği kullanılmıştır.

Otobiyografi, bireyin hayatını ve problemlerini, geçmiş ve şimdiki yaşantısı ile geleceğe ilişkin planlarını yazılı olarak anlatmasıdır.Ayrıca dershane rehberlik servisiyle işbirliği yapılarak anne-babası ölmüş veya ayrılmış olan öğrencilerin tespit edilmesinde öğrenci tanıma kartlarından yararlanılmıştır.

Öğrencilerin dershane sınav sonuçları araştırılmıştır.Araştırma sonuçları, literatür incelemesinden elde edilen verilerle de desteklenmiştir.

B.3.VERİLERİN ANALİZİ

Verilerin analizinde yapmam olacaktı ancak istatistik değerler yerine yorumlama kısmında düşünçelerimi paylaşacağımdır.

C.BULGULAR VE YORUM

Araştırmaya 9 kişilik Haznedar Birey, Mezun sınıfları katılmıştır.

H EA 1(Eşit Ağırlık 1. Sınıfı)

J SAY 1(Sayısal 1. Sınıfı)

AİLE ANKETİ

I. ÖĞRENCİ

1. 
   Adı Soyadı :
   
2. 
   Doğum Yeri ve Yılı :
   
3. 
   Boyu ve Kilosu :
   
4. 
   Sınıfı / No su :
   
5. 
   Bugüne kadar hiç sınıfta kaldı mı?
   
6. 
   Şimdiye kadar gittiği okullar?
   

II. AİLE

A) ANNENİN B) BABANIN

1. 
   Adı Soyadı : 1. Adı Soyadı :
   
2. 
   Yaşı : 2. Yaşı :
   
3. 
   Sağ ...........veya ölü .......... 3. Sağ .... veya ölü....
   
4. 
   Öz mü? , Üvey mi? 4. Öz mü?, Üvey mi?
   
5. 
   Öğrenim Düzeyi : 5. Öğrenim Düzeyi?
   
6. 
   Mesleği : 6. Mesleği :
   
7. 
   İş ve Ev Telefonları : 7. İş ve Ev Telefonları:
   

C) AİLE

1. 
   Ev kendinizin mi?
   

2. 
   Eviniz kaç odalı?
   

3. 
   Çocuğunuzun çalışma odası var mı?
   

4. 
   Evde, anne- baba kardeşlerden başka kim oturuyor?
   

5. 
   Anne, baba ile çocuk kiminle oturuyor?
   

6. 
   Anne- baba boşandı ise çocuk kiminle oturuyor?
   

7. 
   Öğrenciden eğitimi ile kim ilgileniyor?
   

8. 
   Kardeşlerin Cinsiyeti Yaşı Okudukları Okul
   

............... ....... ............................

............... ....... ...........................

............... ....... ...........................

9. 
   Öğrencinin evde en iyi iletişim kurduğu kişi kimdir?
   

9. 
   Anne ile olan ilişkisi nasıldır?
   

9. 
   Baba ile olan ilişkisi nasıldır?
   

9. 
   Çocuğun eğitimi ve disiplini konusunda nasıl bir yol izliyorsunuz? Tutumunuzda ceza mı? Ödül mü? Ağır basıyor?
   

9. 
   Anne- baba çocuğun eğitimi ve disiplini konusunda aynı görüşü paylaşıyor mu?
   

9. 
   Öğrenciye evde sorumluluk verir misiniz, ne tür?
   

9. 
   Çocuğun başarılı olduğu dersler hangileri?
   

9. 
   Çocuğun başarısız olduğu dersler hangileri?
   

9. 
   Sizce başarısızlığının nedeni nedir?
   

9. 
   Ödevlerini kontrol ediyor musunuz?
   

9. 
   Çocuğumuzda gördüğünüz özel ilgi ve yetenekleri var mı?
   

9. 
   Yetenekleri ile ilgili faaliyetlere yönlendirdiniz mi?
   

9. 
   Seçtiğiniz eğitsel kol ve sosyal faaliyetler var mı?
   

Varsa yazınız: ...........................................................

III. DAVRANIŞ ÖZELLİKLERİ

1. 
   Öğrencinin istem dışı alışkanlıkları var mı?
   

(tırnak yeme, parmak emme, tik vs.)

2. 
   Aşağıdaki davranışlardan gördüklerinizi işaretleyiniz?
   

1. 
   Anneye aşırı bağımlılık
   
2. 
   Babaya aşırı bağımlılık
   
3. 
   Kekeleme
   
4. 
   Alt ıslatma
   
5. 
   Yalan söyleme
   
6. 
   Başkalarının eşyalarını alma
   
7. 
   Öfke nöbetleri
   
8. 
   Saldırganlık
   
9. 
   Utangaçlık
   
10. 
    Kıskançlık
    
11. 
    Uyku uymama
    
12. 
    Akranları ile ilişkide zorluk çekme
    

3. 
   Öğrenci ile ilgili karşılaştığınız sorunlarda psikoloğa gittiniz mi?
   

EVET HAYIR

4. 
   Cevabınız evet ise ;
   

1. 
   Ne zaman
   
2. 
   Hangi sebepten
   
3. 
   Nereye
   
4. 
   Sonucu
   

5. 
   Cevaplarınız hayır ise böyle yardım almayı düşünüyor musunuz?
   

6. 
   Öğrenciyi bugüne kadar kendisini ruhsal açıdan etkileyecek önemli bir olayla karşılaştı mı?
   

7. 
   Öğrencinin okuduğu kitap türleri nelerdir?
   

8. 
   Öğrencinin seçmeyi düşündüğü meslekler nelerdir?
   

9. 
   Öğrenci boş zamanlarını nasıl değerlendirir?
   

10. 
    Bu dershaneyi tercih nedenleriniz nelerdir?
    

11. 
    Dershane ile ilgili önerileriniz nelerdir?
    

12. 
    Dershanenin rehberlik servisinden beklentileriniz nelerdir?
    

13. 
    Ankette bulunmayan ve sizin eklemek istedikleriniz varsa yazınız.
    

CEVAPLADIĞINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

BARIŞ KIRNAP

Yukarda gördüğünüz öğrencilere verilen anket örneğidir.

Öğrencilerin kendisiyle alakalı bilgiler ve aile yapısıyla alakalı bilgileri bu anketlerde görebiliriz.

Ankette katılanla ise:

Mezun EA-H:

Dilan ÖZDEMİR

Feyza AKGÜL

Mezun SAY-K

Erkan TAP

Serhat Baran BALKA

Ayşe KUŞ

Aybüke TÜYLÜ

Ayşenur OPAN

Zehranur OPAN

Nesime YILDIRIM

Elif KANSIZ

İlayda GÜNDÜZ

Sınav sonuçlarıda buradadır.

Araştırma konumuzun temelini teşkil eden, ‘aile durumu çocuğun okul başarısını etkilemekte midir?’ sorusunun cevabını sınav sonuçlar açık bir şekilde ortaya koymaktadır.Sonuçlara göre; ailesiyle çeşitli sorunlar yaşayan veya bir şekilde ailesinden yeterli destek ve katkıyı bulamadığını söyleyen öğrencilerin başarı ortalaması, hiç bir ailevi problemi olmadığını, aksine ailesinin kendisine çok iyi davrandığını belirten öğrencilerin başarı ortalaması ise olarak bulunmuştur. Görüldüğü gibi, ailesinde sorun bulunan öğrencilerin okul başarısı, ailesiyle sorun yaşamayan öğrencilere göre oldukça düşüktür. İki grup arasındaki farklılaşma istatistiksel olarak oldukça önemli bulunmuştur.

Burada anketlere ve Öğrencilerin gittiği liselere,sınav sonuçlarına bakarak en başarılı Serhat Baran Balka ve Serhat’ın ailesiyle arası çok iyi ailesine düşkün ve ailede ölüm ve ya boşanma gibi bir durum yok ve gittiği lise KABATAŞ ERKEK LİSESİ ancak Zehranur ve Ayşanur Opan kardeşlerin babaları vefat etmiş ve gitti okullar çok iyi okullar olmamakla birlikte Emrah Hoca’ya sorduğumda babalarını “ilkokul” zamanında kaybettiklerini söyledi.Ayrıca anneye çok bağımlılar.Ayşenur İzzet Ünv. Lisesine giderken Zehranur ise Yahya Kemal Beyatlı lisesine gitmiş ancak Zehra sınav sonuçlarına bakarsak çok daha iyi durum da Emrah Hoca Ayşenurun da gittikçe aynı başarıyı göstereceğini söyledi,bunun sebebini ise annenin baba eksikliğini hissetirmemesi çocukların anneye olan bağlılıklarındanda anlaya biliriz.Sadece anketin bu duruma bakarak bile parçalanmış ailelerin çocukların eğitimine nasıl etkilediğiyle alakalı yorum yapabiliriz.Diğer bir örnek ise Feyza Akgül Feyza da Sayısal öğrencisi ve Kemal Hasoğlu Lisesine gitmiş.Anne ile olan görüşlerde belirttiği şu :

“Eh işte,sürekli yargılayıcı bir yapıda olduğundan konuşmak pek mümkün olmuyor.İyi ya da kötü hep yargılıyor.”

Burda da Feyza’nın annesi ile olan durumu belli ediyor kendini.

Burada yine Feyza ile alakalı Evde sorumluluk verir misiniz sorusuna verdiği cevap:

“Evet.Kendi işlerini yapması” diye aileden Feyza’nın sadece kendi işlerini yaptırmasını istemesini Feyza’nın onlara karşı olan düşünce ve aile yapısında olan samimiyeti etkiler diye düşünüyordum.

Aynı zamanda ödevleri kontrol ediyor musunuz sorusuna ailenin “Hayır” cevabı benim dikkatimi çeken diğer bir noktadır.

Serhat Baran’a bakarsak:

Annesi Babası ile olan iletişime verilen cevap

“Çok iyi” cevabını vermesi

Parçalanmış bir ailenin veya huzursuz bir ailenin çocuğun eğitimini nasıl etkilediğini bir kez daha kanıtlıyor.

Diğer anket sonuçlarına ve sınav sonuçlarına göre şunlar söylenebilir ki çocukların eğitimi sadece kendilerine ve imkanlarına değil aile yapısıylada alakalıdır. Normal de her parçalanmış ailenin çocukları başarısızdır diye bir iddaa atmak doğru degildir ancak bu durumun öğrenci başarısını önemli bir oranda olumsuz etkilediğini yaptığım araştırma,anketler ve sınav sonuçlarıyla kanıtladığımı düşünüyorum.

Sınav sonuçları da arkadadır.

D.ÖĞRENCİLERİN BAŞARISIZLIKLARINI AİLESEL SEBEPLERİ VE TÜRKİYE İSTATİSTİĞİ

D.1.HUZURSUZ AİLE ORTAMI

Çocuğun okul başarısının yanında onun duygusal, sosyal ve psikolojik gelişimini etkileyen önemli bir husus da sürekli tartışma ve kavgaların yaşandığı huzursuz aile ortamıdır. Anne-baba arasında yaşanan çatışma ve tartışmalar, sadece tarafları değil tüm aile bireylerini etkilemektedir. Dolayısıyla anne babalar sorunlarını çocuklarının yanında değil, onların etkilenmeyeceği ortamlarda tartışmalı ve çözüm aramalıdırlar. Ailede ruha saldıran huzursuzluk ve çatışmalar genci evinden uzaklaştırır, bir sığınak aramasına yol açar, yanlış ilişkilere yönlendirir. Genç hem ailedeki huzursuzluğu saklamak hem de bu huzursuzluktan saklanmak için dışarıda saldırganca davranabilir, aile kavgalarına tepkisini dışarıda kavga ederek gösterebilir.⁸Kasatura’nın araştırmasında, okuldaki başarısızlıklarını aile sorunlarına bağlayan öğrenciler, sorun olarak anne-babanın sinirli mizaçları nedeniyle evde huzur ortamının olmamasını, anne-baba arasında sık sık ve sert tartışmaların yaşanmasını, babanın içki içmesini ve kardeşler arasındaki geçimsizlikleri ön plana çıkarmışlardır.Morrow ve Wilson’un lise öğrencileri üzerinde yaptıkları bir araştırmada, başarısız öğrencilerin başarılı olanlara göre daha olumsuz aile ilişkileri içinde bulundukları sonucuna ulaşmışlardır.⁹Öğrencilerin aile içerisindeki sorunlara ilişkin bazı ifadeleri şu şekildedir:Küçük yaşımdan beri babama hasretlik çekiyorum. Çünkü Ankara’da çalışıyor ve üç ayda bir geliyor. Şu zaman kadar doğru dürüst bir mutluluk yaşamadım. Babamla annemin arasında sorun var ve kavga ediyorlar. Onların kavgası beni çok üzüyor. Ne anneme ne babama, gerek derslerim gerekse yaşadıklarımla ilgili hiçbir şey açıklayamıyorum. Çünkü tepkileri çok oluyor. Derslerim konusunda hiç yardım etmiyorlar ama yine de onları çok seviyorum.Evde ekonomik yönden çıkan huzursuzluklardan etkileniyorum ve okula gidince, evdekiler barışacaklar mı yoksa kavga mı ediyorlar diye endişe ediyorum.Ailede ben annemle babamın kavga etmesini hiç istemiyorum. Şimdi kavga edecekler gibi bir düşünceyle yaşamak korkunç bir şey. O yüzden pek fazla onların ortamlarına girmemeye çalışıyorum. Beni bu hallere düşüren ailemden nefret ediyorum.Bizim ailemiz sorunludur. Her dakika kavga olur ve ben bu yüzden çoğu zaman akşam olsun istemem.Aile sıkıntım yüzünden derslerimde başarılı olamıyorum. Yaşamım boyunca hep annem ile babam kavga ettiler. Her okul çıkışında eve geldiğim zaman, bakıyorum kavga ediyorlar. Tüm bunlardan babamı sorumlu tutuyorum. Bir sorunum var ve ailem benimle çok dalga geçiyor. Hep kardeşlerimi seviyorlar ve onlara hediye alıyorlar. Geleceğe ilişkin planım ana sınıfı öğretmeni olmak ve annelerinin onlara göstermediği sevgiyi göstermek.¹⁰

D.2. PARÇALANMIŞ AİLE

Aile yapı bakımından tam olduğu zaman yetkindir. İdeal ailenin üyeleri sağlıklı, ekonomik açıdan rahat, kişilik yapısı sağlam yeterli eğitim düzeyine sahip kişilerdir. Çeşitli nedenlerle aile birliğinin bozulması çocukların davranışlarında olumsuzluklara yol açabilir. Ölüm, boşanma veya ayrı yaşama gibi nedenlerle aile birliğinin parçalanması, çocuğun yaşına, gelişim düzeyine ve yaşam koşullarına bağlı olarak değişmekle birlikte, saldırganlık, huysuzluk, tedirginlik, içe kapanıklık, annebabaya düşmanlık, bunalım görüntüsü, düşük okul başarısı gibi sorunlar görülebilmektedir. Parçalanmış ailelerin çocuklarında davranış bozuklukları ve suç işleme eğilimleri artabilmektedir.¹¹Yavuzer’in hükümlü gençler üzerinde gerçekleştirdiği araştırmada, suçlu gençlerin %22’sinin dağılmış ailelerden geldikleri tespit edilmiştir.¹²Boşanma çocuğun benlik kavramını da olumsuz etkiler. Çocuğun duygusal sorunlarının okula yansıması sonucu okul başarısı olumsuz yönde etkilenmektedir.¹³Öğrencilerin bazı ifadeleri şu şekildedir:Beni etkileyen olay, annemle babamın ayrılması, ama pek düşünmemeye çalışıyorum. Derslerimi etkilememesi için düşünmüyorum.Ailemde bir üvey annem olduğu için sürekli bir tedirginlik içindeyim.Zaten hiç 7 aydan beri konuşmuyorum. Bana değil de kardeşime bir şey yapar diye tedirginim.Şu anda halamlarda kaldığım için çocuklarla iyi geçinemiyorum.Ailesinde sorun olmadığını belirten öğrencilerle, eğitim sürecinde ailesinden ayrı kalma sorunu yaşayan öğrencilerin başarı ortalamaları arasındaki farklılaşmanın önemsiz olduğu, buna karşılık, diğer tüm sorun türleriyle aralarındaki farklılaşmanın önemli olduğu görülmektedir. Ailede yaşanan sorun türleri arasında ise genel olarak bir farklılığın olmadığı, sadece anne-babasının geçimsiz olduğunu, sürekli tartıştıklarını söyleyen öğrencilerle,anne-babasıyla kendisi arasında iletişim sorunu olduğunu, kendisiyle ilgilenilmediğini ve uygun çalışma ortamı bulamadığını söyleyen öğrencilerin başarı ortalamaları arasındaki farklılaşma önemli bulunmu

D.3.ANNE VEYA BABANIN ÖLÜMÜ

Çocuğun anne veya babasının ölümü, ağır ve süreğen hastalıkları ve yaşadıkları ekonomik sıkıntılar onlarda duygusal şoklar meydana getirebilir ve bu da onların ruhsal dengelerini bozar ve okul başarısının düşmesine neden olur. Yapılan araştırmalar, anne-baba yoksunluğunun çocuğun eğitimini olumsuz yönde etkilediğini göstermektedir.¹⁴Bowlby, anne yoksunluğu ile duygusal ilgisizlik arasında bir ilişki bulmuş ve anne sevgisinden yoksunluğun, gelişim gerilikleri ve çocuk suçluluğu gbi antisosyal davranışların nedeni olduğunu saptamıştır.¹⁵Bu durumu öğrencilerin şu bilgileri de desteklemektedir:Babamı kaybettim. Bu beni çok etkiledi. Babam hayattayken durumumuz iyiydi, öldükten sonra kötüye döndü.Babam ben küçükken ölmüş. Keşke babam hayatta olsaydı, kim bilir neler yaşardım? Annemi, babamı sevdiğim kadar sevmiyorum.‛

E.SONUÇ VE ÖNERİLER

Öğrencilerin okul başarıları üzerinde aile faktörünün etkisini konu alan bu araştırmada şu sonuçlar elde edilmiştir:

1.Çocuğun kişilik gelişiminde olduğu kadar okul başarısında da aile en önemli etkenlerden birisidir. Sağlıklı bir aile ortamında yetişmeyen, ailesiyle sorunlu olan öğrencilerin okul başarıları, sağlıklı bir ailede yetişen öğrencilerin okul başarısından oldukça düşüktür.

2.Öğrenciler, davranışlarını ve başarılarını etkileyen en önemli aile sorunları olarak şunları zikretmişlerdir: Anne-babanın kendileriyle yeterli iletişim kuramaması, güçlerinin üzerinde beklentilerin olması, başkalarıyla kıyaslanma, ilgisizlik, eşler arası tartışma ve kavgalar, huzursuz aile ortamı, boşanma, aile bireylerinden birinin ölümü, hastalıklar, fakirlik, uygun çalışma ortamlarının bulunmayışı v.b.

3.Öğrenci başarısızlığında, ailenin çocuğa karşı ilgisizliği ve eğitimin önemini kavrayamamış olmanın etkisi büyüktür. Son yıllardaki nispi bilinçlenme ve ilerlemeye rağmen henüz aileler okullardaki eğitim sürecinin etkili bir unsuru haline gelememiştir

4. Öğrencinin önceki eğitim basamaklarındaki başarısızlığı sonraki eğitim basamaklarını etkilemektedir.

Bu tespitler ışığında şu öneriler yapılabilir:

1.Aile kurmak ve çocuk yetiştirmek ciddi ve sorumluluk gerektiren bir iştir. Hiçbir çocuk anne-babasını kendisi seçmiyor. Ancak anne-baba çocuk sahibi olmayı kendileri tercih etmektedirler. Bu nedenle eşler hem birbirlerine hem de çocuklarına karşı sorumluluklarının bilincinde olmalıdırlar. Bu amaçla anne-baba eğitimi programlarına ve etkinliklerine ağırlık verilmelidir.¹⁶

2.Anne-babalar öncelikle çocuklarını anlamada ve onları yönlendirmede başarılı olabilmek için çocuk ve genç psikolojisini iyi bilmelidirler. Çocuklarının kapasitesini, ilgilerini, sorunlarını bilerek gerçekçi beklentiler içerisinde olmalıdırlar.

3.Ailede yaşanan her sorun çocuğun sadece okul başarısını değil, onun psikolojisini, fizyolojisini, duygu dünyasını da mahvetmektedir. Bu nedenle aileler çocuklar üzerinde yaptıkları tahribatlar konusunda bilimsel verilerle destekli olarak bilinçlendirilmeli ve eğitilmelidir.

4.Öğrenci başarısızlığının en önemli nedenlerinden birisi de ailelerin okula karşı ilgisizliğidir. Veli –okul ilişkilerini geliştirebilmek için, klasik ve işlevsel olmayan veli toplantıları yerine daha bilimsel ve işlevsel uygulamaların yürütülmesi gereklidir.¹⁷

5.Öğretim programları binişik bir yapıda olduğundan önceki öğrenmeler, sonraki öğrenmelerin temelini teşkil etmektedir. Bu nedenle ilköğretim basamağında yeterli başarıyı gösteremeyen öğrenci büyük olasılıkla orta öğretimde de yeterli başarıyı gösteremeyecektir. Bu nedenle çocukların eğitim süreçlerine okul öncesinden itibaren itina gösterilmelidir.



Resim Haznedar Birey Rehber Öğretme'ni Emrah AYDIN



Resim Emrah Hoca'nın odasında öğrencilerimle

Belirtmek isterim ki Sayın “Emrah AYDIN” Hocam’ın bana olan destekleri için burdan da teşekkür eder anketlerde,anket yorumlam da,makaleler de sağladığı desteklerden ötürü çok minnettar olduğumu burdan da iletmek isterim.

F.KAYNAKÇA
http://mebk12.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/07/20/702539/dosyalar/2012_12/24055839_aileninrolu.pdf

http://www.doktorsitesi.com/makale/catisma-yasayan-ve-bosanmis-ailelerin-cocuklarinin-benlik-algisi-ve-kaygi-duzeyleri-acisindan-catisma-yasamayan-ailelerin-cocuklari-ile-karsilastirilmasi

http://www.bebek.com/aile_ici_iletisim/bosanma_cocuklarin_okuldaki_performansini_olumsuz_etkiliyor

http://www.kemalsayar.com/KatagoriDetay-Parcalanmis-ailelerde-ve-cocuklarinda-gorulen-problemler-36.html

http://blog.milliyet.com.tr/parcalanmis-aile-cocuklari-ve-problemleri/Blog/?BlogNo=291515

http://ajanspsikoloji.com/duzenli-bir-aile-yapisi-cocugun-okul-basarisinda-onemli

http://www.pdpsikodestek.com/hizmetlerimiz.php?id=10

http://www.pdpsikodestek.com/calisanlarimiz.php?id=8

http://www.rehabilitasyon.com/action/makale/1/BASARILI_ANNE-BABA_COCUK_ILISKISI-170

Mehmet Zeki Aydın, ‚Aile Okulu Programı‛, http://www.mehmetzekiaydin.com/konferans-ve-seminerler/161

Recep Şükrü Apuhan, Ergenlerle İletişim, Timaş Yay

Kasatura, age, s. 125. 38 Can, Akademik Başarısızlık, s. 15.

Can, Akademik Başarısızlık, s. 15.

İbrahim Ethem Başaran, Eğitim Psikolojisi

Yavuzer, Çocuk ve Suç, Remzi Kitabevi

Mahmut Tezcan, Eğitim Sosyolojisi

Mehmet Zeki Aydın, ‚Eğitimci Gözüyle Çocuğun Eğitiminde Ailenin Önemi‛, http://www.mehmetzekiaydin.com/diger-makaleler/dier-makaleler-yazlar/172-200736qeitimci-goezueyle-cocuun-eitiminde-ailenin-oenemiq-hanmefendi-ocak-2007-stanbul-say4ss. 6-9.

Süleyman Çelenk, ‚Okul Başarısının Ön Koşulu: Aile Dayanışması‛, İlköğretim-Online E- Dergi, sayı: 2, Yıl: 2003, s. 28.

Emrah Aydın Haznedar Birey Dershanesi rehberlik hocası

1^ Özcan Altınöz

Psikolojik Danışman ve Rehber Öğretmen

2^ Psk.Dnş.Tunç TATAKER

İstanbul

Psikolojik Danışman

3^ Psikolojik Danışman Uzman Cem Ceylan

Eyüboğlu Kemerburgaz İlköğretim Okulu

4^ Psikiyatrist Prof. Dr. M. Kemal Sayar

5^ Tuncer Elmacıoğlu

6^

Psikolojik Danışman Ferda Uyan

7^ Filiz OKUŞ TEZEL

Psikolojik Danışman/ Aile Danışmanı & Evlilik ve Çift Terapisti

8^ Recep Şükrü Apuhan, Ergenlerle İletişim, Timaş Yay

9^ Kasatura, age, s. 125. 38 Can, Akademik Başarısızlık, s. 15.

10^Can, Akademik Başarısızlık, s. 15.

11^ İbrahim Ethem Başaran, Eğitim Psikolojisi

12^Yavuzer, Çocuk ve Suç, Remzi Kitabevi

13^ Mahmut Tezcan, Eğitim Sosyolojisi

14^ Mehmet Zeki Aydın, ‚Eğitimci Gözüyle Çocuğun Eğitiminde Ailenin Önemi‛, http://www.mehmetzekiaydin.com/diger-makaleler/dier-makaleler-yazlar/172-200736qeitimci-goezueyle-cocuun-eitiminde-ailenin-oenemiq-hanmefendi-ocak-2007-stanbul-say4ss. 6-9.

15^ Süleyman Çelenk, ‚Okul Başarısının Ön Koşulu: Aile Dayanışması‛, İlköğretim-Online E- Dergi, sayı: 2, Yıl: 2003, s. 28.

16^ Bk. Mehmet Zeki Aydın, ‚Aile Okulu Programı‛, http://www.mehmetzekiaydin.com/konferans-ve-seminerler/161

17^ Emrah Aydın Haznedar Birey Dershanesi rehberlik hocası