Kurs ishi mavzu: magnit maydonida qutblanish tekisligini burilishini õrganish

Mavzuning dolzarbligi: Magnit maydonida qutblanish,qutblanish tekisligini burilishini o’rganishni fan taraqqiyotida tutgan o’rnini o’rganish. Ishlash prinsipini va mavzu yuzasidan saytlaridan olingan ma'lumotlarni tahlil qilish.
Mavzusining ilmiy yangiligi: yorug'likning elektromagnit tabiati qutblanuvchanlik darajasini o'rganish va qutblanish tekisligni burilishini oʻrganish.
Kurs ishning maqsadi va vazifalari: Elektromagnit to'lqinlarning o'ziga xos xususiyatlari qutiblangan yorug'lik hosil qilish hamda qutblanish teksligini burilishi haqidagi ma'lumotlarga ega bo'lish.


1.Yorug’likning qutblanishi
Polarizatsiya qiluvchi filtrlar fotosuratda suv kabi aks etuvchi sirtlardan aks etgan yorug'lik natijasida hosil bo'lgan alangani yo'q qilish uchun ishlatiladi.Ular, shuningdek, qisman qutblangan ko'k osmon nurlari natijasida hosil bo'ladigan porlashni yo'q qilish uchun ishlatiladi va shu bilan kontrastli fotosuratlar olinadi.
Kimyoda, shuningdek oziq-ovqat sanoatida asbob deb nomlangan qutb o'lchagich, bu eritmadagi qutblanish burchagi burilishini hosil qiladigan ba'zi moddalar kontsentratsiyasini o'lchashga imkon beradi.
Masalan, qutblangan nurdan o'tish orqali va polarimetr yordamida sharbat va ichimliklardagi shakar kontsentratsiyasini ishlab chiqaruvchi standartlari va sanitariya nazorati bilan mosligini tekshirish uchun tezda aniqlash mumkin. [2]
Bizga ma’lumki, elektromagnit to‘lqinlar ko‘ndalang to‘lqinlardir. SHuning bilan birga yorug‘lik to‘lqinlarida odatda tarqalish yo‘nalishiga (nurga) nisbatan asimmetriyalik bo‘lmaydi. Bunga tabiiy yorug‘lik tarkibida nurga perpendikulyar bo‘lgan xamma yo‘nalishlar bo‘yicha sodir bo‘layotgan tebranishlar mavjudligi sabab bo‘ladi (1-rasm)




1-rasm. Tabiiy yorug’lik nuri
Biz yorug‘lik to‘lqini ayrim atomlar tarqatayotgan juda ko‘p to‘lqin tizmalaridan iborat bo‘lishi ko‘rib o‘tgan edik. Har bir tizmaning tebranish tekisligi tasodifiy ravishda orientatsiyalangan bo‘ladi. SHuning uchun natijaviy to‘lqin tarkibida turli yo‘nalishlardagi tebranishlar bir xil ehtimollikda bo‘ladi. Tabiiy yorug‘likda turli yo‘nalishdagi tebranishlar bir-birini juda tez va tartibsiz ravishda almashtirib turadi. Tebranishlarining yo‘nalishi biror tarzda tartiblangan yorug‘lik yorug‘lik vektorining tebranishlari fakat bitta tekislikda yuz berayotgan bo‘lsa bunday yorug‘likni yassi(yoki to‘g‘ri chiziqli) qutblangan deb yuritiladi. Yorug‘lik vektori (ya’ni elektr maydon kuchlanganligi vektori ) tebranayotgan tekislikni tebranish tekisligi deb ataymiz. Tarixiy sabablarga ko‘ra vektor tebranayotgan tekislik emas, balki unga perpendikulyar tekislik qutblanish tekisligi deb atalgan. Bu tarzda, aniqlangan qutblanish tekisligi tebranish tekisligichalik yaqqol emasdir. SHu sababli bundan keyin «qutblanish tekisligi» terminidan foydalanmaymiz.