Kurs ishi Reja Kirish I bob. Bir o’zgaruvchili funksiyalar 1-§. Funksiya tushunchasi va elementar funksiyalar

Bir o’zgaruvchili funksiya limiti haqida tushuncha.

Ajoyib limitlar. Yaqinlashuvchi funksiya xossalari

y = f (M) = f (x₁; x₂; …; x_n) funksiya V  R_n to’plamda aniqlangan bo’lib, nuqta V to’plamning quyuqlanish nuqtasi bo’lsin. Funksiya limitining bir-biriga o’zaro teng kuchli Geyne va Koshi tillaridagi ta’riflari mavjud.

Ko’p o’zgaruvchili funksiya limiti Geyne yoki nuqtalar ketma-ketligi tilida quyidagicha ta’riflanadi: Har bir hadi V to’plamga tegishli va M₀ quyuqlanish nuqtasidan farqli har qanday M₁, M₂, …, M_k, … nuqtalar ketma-ketligi M₀ nuqtaga intilganda, mos funksiya qiymatlari f (M₁),  f (M₂), …,  f (M_k), … sonli ketma-ketligi b songa intilsa, u holda b soni f (M) funksiyaning M → M₀ dagi limiti deyiladi va

yoki

ko’rinishda yoziladi.

Xususan, bir o’zgaruvchili y = f (x) funksiya uchun: har qanday x₀ songa intiluvchi argument qiymatlari x₁, x₂, …, x_k, … sonli ketma – ketligi uchun, bu yerda x_k є V,  x_k ≠ x₀  (k = 1, 2, 3, …), funksiya qiymatlari f (x₁),  f (x₂),  …,  f (x_k),  … sonli ketma – ketligi b songa intilsa, b soni f (x) funksiyaning  x → x₀ dagi limiti deyiladi va ko’rinishda yoziladi.

Funksiya limiti Koshi yoki ε – δ tilida quyidagicha ta’riflanadi:

Har qanday oldindan tayinlanadigan ε > 0 son uchun M₀ nuqtaning δ atrofi S_δ(M₀) ni ko’rsatish mumkin bo’lsaki, barcha M є S_δ(M₀) ∩ V,  M ≠ M₀ nuqtalar uchun |f (M) - b| < ε tengsizlik o’rinli bo’lsa, u holda b soni f (M) funksiyaning M → M₀ dagi limiti deyiladi.

Xususiy holda, bir o’zgaruvchili y = f (x) funksiya uchun: Har qanday ε > 0 son uchun shunday bir δ > 0 son tanlash mumkin bo’lsaki, V to’plamga tegishli va 0 < |x - x₀| < δ munosabatlarni qanoatlantiruvchi har bir x uchun |f (x) – b| < ε tengsizlik bajarilsa, b soni f (x) funksiyaning x → x₀ dagi limiti deyiladi (1-rasm).

Yuqorida keltirilgan ta’riflardan birini qo’llab, masalan,

1. 
   , 2) yoki 3) mavjud emasligini isbotlash mumkin.
   

1-rasm

Quyida sanab o’tiladigan va ajoyib limitlar nomini olgan limitlar ham ta’riflar asosida isbotlanadi.

1. 
   (1-ajoyib limit asosiy shakli).
   

2. . 3. . 4. .

5. . (2-ajoyib limit asosiy shakli).

6. . 7. .

8. . 9. .

Limitga ega funksiyalar o’zlarining quyidagi xossalari bilan xarakterlanadi:

1) y = f (M) funksiya M → M₀ da limitga ega bo’lsa, us hbu limit yagonadir;

2) y = f (M) funksiya M → M₀ da chekli limitga ega bo’lsa, M ₀ nuqtaning δ atrofi S_δ(M₀) mavjudki, S_δ(M₀) ∩ V  to’plamda f (M) funksiya chegaralangan bo’ladi.